"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2131 Esas, 2023/1268 Karar
KARAR : Esastan ret/dilekçe ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/39 Esas, 2022/296 Karar
Taraflar arasındaki kesinleşen kamulaştırma nedeniyle bloke edilen kamulaştırma bedelinin ödenmemesi nedeniyle uğranılan zararın tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri ile ihbar olunan ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince taraf vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine, ihbar olunan ... vekilinin istinaf dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili ile ihbar olunan ... tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Hükmü temyiz etme hakkı, hukuki yararı bulunmak kaydıyla davanın taraflarına ve aleyhine hüküm kurulan üçüncü kişilere aittir. Eldeki davada taraf sıfatı olmayan ve hakkında hüküm kurulmayan ihbar olunan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının temyiz hakkı bulunmadığından temyiz dilekçesinin reddi gerekir.
Davalı idare vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Gaziantep ili, Şehitkamil ilçesi, ... Mahallesi, 636 ada 42 parsel sayılı taşınmazdaki davacı vakıf payına davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığını, kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat istemiyle açılan dava sonucunda, Gaziantep Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.09.2004 tarihli ve 2004/485 Esas, 2005/109 Karar sayılı ilâmı ile davanın reddine karar verildiğini, kararın gerekçesinde; davalı idarece usul ve kanuna uygun kamulaştırma kararı alındığı, kamulaştırma kararının vakıf mütevellisinin eşine tebliğ olunduğu ve dava hakkının hak düşürücü süreye uğradığı, bu nedenle kamulaştırmasız el atmanın söz konusu olmadığının belirtildiğini, bu sırada davalı idare tarafından davacı vakıf aleyhine de dava konusu taşınmazın tapusunun iptali ile adına tescili istemiyle açılan davada, Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/488 Esas, 2006/414 Karar sayılı ilamıyla, dava konusu taşınmazdaki davacı vakfa ait 2355/2400 hissenin davalı idare adına tesciline karar verildiğini, davacı vakıf tarafından açılan söz konusu kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat davası ile davalı idare tarafından davacı vakıf aleyhine açılan tescil davasının sonuçlanıp kesinleşmesinden sonra, 24.12.2019 tarihli ve 30988 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kamulaştırma Kanunu ile bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7201 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na ( 2942 sayılı Kanun) Ek Madde 3 ile geçici madde 15 in eklendiğini, geçici 15 inci maddeye göre, ek 3 üncü madde hükmü uygulanarak hesaplanacak tazminat bedelinin davacı vakfa ödenmesi gerektiğini, nitekim davaya konu taşınmaza dair bankaya bloke edilen kamulaştırma bedelinin, ödenmesi ferağ şartına bağlandığı için taşınmazın devrini vermeyen davacı vakfa ödenmediğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere şimdilik 10.000,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmaza kamulaştırma kararı uyarınca el atıldığını, kamulaştırma belgelerinin noter aracılığıyla davacı vakıf mütevellisinin eşi Firdevs Kanevetçi' ye 10.05.1983 tarihinde tebliğ edildiğini, tebligatın geçerli olduğunun, kamulaştırma bedelinin depo edildiğinin ve hak sahiplerine ödendiğinin, kamulaştırma işleminin kesinleştiğinin temyiz incelemesinden geçerek kesinleşen mahkeme kararları ile sabit olduğunu, kamulaştırmasız el atmadan söz edilemeyeceğini, davanın hak düşürücü süre içinde açılmadığından reddi gerektiğini, kamulaştırma işlemine istinaden kamulaştırmaya konu taşınmazların mahkeme kararıyla davalı idare adına tesciline karar verildiğini; dava konusu taşınmazın 04.04.2011 tarihinde Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile mülga Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce belirlenecek başka bir taşınmaz üzerine stadyum yapılması şartıyla TOKİ'ye devredildiğini, TOKİ tarafından da millet bahçesi yapılmak yapılması amacıyla Hazineye devredilmesine karar verildiğini, bu nedenle davanın Çevre, Şehircililik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Hazineye ihbar edilmesi gerektiğini, davacı tarafından dava konusu taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın el atıldığından bahisle tazminat istemiyle açılan davada, Gaziantep 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/485 Esas, 2005/109 Karar sayılı ilamı ile davanın reddine karar verilmiş olup işbu kararın kesinleştiğini, davacının dava açabilme olanağının kalmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu taşınmazın evveliyatı olan 893 ada 6 parsel sayılı taşınmazın ... Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü tarafından 25.08.1982 tarihinde kamulaştırıldığı, kamulaştırma belgelerinin 10.05.1983 tarihinde vakıf mütevellisi olan Mustafa Kanevetçi' ye tebliğe çıkartıldığı, tebligatın birlikte sakin eş Firdevs Kanevetçi imzasına tebliğ edildiği, vakıf mütevellisi tarafından kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat istemiyle açılan davada, Gaziantep 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/485 Esas, 2005/109 Karar sayılı ilamı ile davanın reddine karar verildiği, kararın temyiz edilmesi üzerine, süresinde bedel artırım davası açılmadığından bahisle Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2005/9548 Esas, 2005/9673 Karar sayılı ilamıyla onandığı, akabinde davalı idarece Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/488 Esas sayılı dosyasında kamulaştırılan taşınmazın 2942 sayılı Kanun'un17 inci maddesine göre tescili istemiyle açılan davanın kabulü ile taşınmazın Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü adına tapuya tesciline karar verildiği, kararın temyiz incelemesinden geçerek kesinleştiği, Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleşen dava dosyaları içerisinde bulunan bilgilere göre dava konusu taşınmaza dair kamulaştırma bedelinin davacıya ödendiğine dair bilgi ve belge bulunmadığı, 21.12.2019 tarihinde kabul edilerek 24.12.2019 tarihli ve 30988 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7201 sayılı Kanun'un 6 ncı ve 7 nci maddesi ve 09.06.2021 tarihinde kabul edilerek 19.06.2021 tarihli ve 31516 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7327 sayılı Kanun'un 20 nci ve 22 nci maddeleri ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen; Ek madde 3 ile Geçici 15 inci maddesi ile Geçici 17 nci maddesi hükümlerine uygun rapor alınarak sonuca gidilmesi gerektiği, toplam tazminat bedelinin 6.921.138,27 TL olarak hesapladığı gerekçesiyle, tazminat isteminin kabulü ile 6.921.138,27 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri ile ihbar olunan ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; hüküm altına alınan tazminat miktarının çok düşük olduğunu, taşınmazın gerçek değerini yansıtmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalı idareye husumet yöneltilemeyeceğini, davanın hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, davaya konu taşınmaza kamulaştırma kararına istinaden el atıldığını, kamulaştırma bedelinin bankaya bloke edildiğini, kamulaştırma işleminin kesinleşmesiyle birlikte taşınmazın davalı idare adına tapuya tesciline karar verildiğini, bu hususun kesinleşen mahkeme kararları ile sabit olduğunu, buna rağmen Mahkemece, kamulaştırma bedelinin davacıya ödenmediğinden bahisle hatalı ve yanılgılı gerekçe ile güçlü delil niteliğindeki kesinleşen mahkeme kararına aykırı olacak şekilde usul ve kanuna aykırı karar verildiğini, kaldı ki ödeme yapılmadan tescil işleminin gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığını, kabul anlamına gelmemekle birlikte hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, fahiş ve hatalı hesaplama yapıldığını, davanın reddi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3. İhbar olunan ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hukuka aykırı olduğunu, hesaplamanın hatalı yapıldığını, davalı idarenin sorumluluğuna gidilemeyeceğini, açılan davanın hukuki dayanağının bulunmadığını, davanın reddi gerektiğini, vekâlet ücretinin nispi değil maktu takdir edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu taşınmaza dair Ziraat Bankasına bloke edilen kamulaştırma bedelinin davalıya ödendiğine dair herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı, taşınmazın davalı idare adına tescil edildiği tarih itibarıyla arsa niteliğinde olduğunun kabulü ile emsal karşılaştırması yapılıp Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenerek değerinin tespit edilip davalı idareden tahsiline karar verilmesinde, dava konusu taşınmaza 1983 yılından sonra el atıldığı yönündeki değerlendirme ile davacı taraf lehine nispi vekâlet ücretine hükmedilmesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine; davada taraf sıfatı olmayan ve hakkında hüküm kurulmayan ihbar olunanın istinaf hakkı bulunmadığından istinaf dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ( 6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. 2942 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyadaki bilgi ve belgelerden; eldeki davanın davacısı tarafından dava konusu taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın el atıldığından bahisle tazminat istemiyle açılan davada, Gaziantep 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/485 Esas, 2005/109 Karar sayılı kararı ile kamulaştırma işlemine dair evrakın davacı adına tebliğe çıkartılarak usulüne uygun tebliğ edildiği, hak düşürücü süre içerisinde bedel artırım davası da açılmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği, kararın temyiz incelemesinden geçerek kesinleştiği; akabinde davalı idare tarafından bu kez davaya konu taşınmazın adına tescili istemiyle açılan davada, Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/488 Esas, 2006/414 Karar sayılı kararı ile kamulaştırma evraklarının davalı vakıf mütevellisinin eşine 10.05.1983 tarihinde tebliğ edildiği, tebligatın geçerliliğinin temyiz incelemesinden geçen mahkeme kararı ile sabit olduğu, kamulaştırma bedelinin bankaya bloke edildiği, bedelinin ödendiği, kamulaştırma işleminin kesinleştiği gerekçesiyle, dava konusu taşınmazın davacı adına olan tapu kaydı iptal edilerek davalı idare adına tescil edildiği, kararın temyiz incelemesinden geçerek kesinleştiği anlaşılmıştır.
3. Davalı idare tarafından usulüne uygun noter tebligatı yapıldığı ve kamulaştırma bedelinin bloke edildiği anlaşılmış olup idarenin üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği, kesinleşen kamulaştırma işlemi nedeniyle bedelin hak sahibine ödenip ödenmemesinin ilgili banka ile davacı taraf arasındaki hukuki uyuşmazlık niteliğinde olduğu gözetildiğinde davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesini doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. İhbar Olunan ... Vekilinin Temyizi Yönünden;
İhbar Olunan ... vekilinin temyiz dilekçesinin REDDİNE,
B. Davalı İdare Vekilinin Temyizi Yönünden;
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.