"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1419 Esas, 2022/2756 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 9. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/446 Esas, 2021/205 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ile istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 1321 ada 3 parsel sayılı taşınmazda müvekkillerinin hissesi bulunduğunu, dava konusu taşınmaza asfalt yol ve tretuvar yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını, taşınmazın tasarruftan fiilen men edildiğini, fiilen kullanımı mümkün olmayan ve imar planı gereği de davalı idarelerin sorumluluğunda bulunan taşınmazın bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; imar planında İlköğretim alanında kalmakta olan dava konusu taşınmazın kamulaştırma yetki ve sorumluluğunun müvekkiline ait olmadığını, ayrıca, dava konusu taşınmazda müvekkil Belediye tarafından hiçbir imalat yapılmadığını, fiili olarak hiçbir müdahalede bulunulmadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; imar planında dava konusu taşınmazın okul alanı olarak belirlenmesinin Bakanlığın sorumluluğunu gerektirmediğini, dava konusu parselin bir kısmına asfalt yol ve tretuvar yapılmak suretiyle yapılan el atmanının Bakanlık bilgisi dışında ilgili belediyenin bilgisi dahilinde yapıldığından Bakanlık yönünden davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile davalı idare ve Hazine adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; takdir olunan bedelin düşük olduğunu, serbest alım satım değerleri bilirkişilerce belirlenen bedelin çok üstünde olduğunu, tapu kaydında müvekkillerinin hisselerinde irtifak şerhi bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmaza müvekkili idare tarafından fiilen el atmanın söz konusu olmadığını, husumet yönünden davanın reddi gerektiğini, şerhlerin bedele yansıtılması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
3. Davalı ... Belediyesi vekili istinaf dilekçesinde özetle; fiili el atma söz konusu olmadığını, emsal değerlendirmesinin gereği gibi yapılmadığını, emsal taşınmazın dava konusu taşınmazla benzer özellikte olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu Bursa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 1321 ada 3 parsel sayılı sayılı taşınmaza emsal karşılaştırılması yapılmak suretiyle fiili ve hukuki el atmaya konu bölümlerin bedelinin davalı idarelerden tahsiline dair mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu belirtilerek ve her ne kadar taşınmazın tapu kaydında irtifak şerhi bulunmasa da paydaş dosyasında enerji nakil hattı nedeniyle irtifak değer düşüklüğü hesaplaması yapıldığı gözetildiğinde eldeki dosyada düzenlenen bilirkişi kurulu raporunda bu hususun değerlendirmeye alınmasında bir isabetsizlik görülmediği belirtilerek taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Belediyesi vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idarelerden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Bursa ili, ... İlçesi, ... Mahallesi, 1321 ada 3 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi yöntem itibari ile doğru olduğu gibi, proje bütünlüğü gereği fiilen el atılan alanlar ile birlikte hukuki el atmaya konu bölümlerin de bedelinin alınan rapor uyarınca davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idareler vekillerinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazdan fiilen geçen bir enerji nakil hattı bulunup bulunmadığı hususta fen bilirkişi kurulundan ek rapor alınıp şayet taşınmazdan fiilen geçen bir hat varsa irtifak hakkı nedeniyle oluşacak değer düşüklüğü konusunda bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Davalı idareler vekillerinin temyiz itirazlarının reddine, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının KABULÜNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacılardan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, davalı ... Başkanlığından aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına, davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.