"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ...Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1384 Esas, 2023/898 Karar
KARAR : Esastan ret/Karar verilmesine yer olmadığına
İLK DERECE MAHKEMESİ : ...5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/245 Esas, 2021/184 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalılardan ..., ... hakkında pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacılar ve davalı ... Belediye Başkanlığı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin başvurusu hakkında karar verilmesine yer olmadığına, davalı idare vekilinin başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar ve davalı ... Belediye Başkanlığı vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 02.04.2024 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü taraf vekilleri duruşmaya katılmadıklarından incelemenin evrak üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu ...Mahallesi 5538 ada 65 parsel sayılı taşınmaza fiili el atma olgusu gerçekleşecek şekilde kamulaştırmasız el atıldığından bahisle taşınmazın bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının dava konusu taşınmazda fiilen el atmanın mevcut olmadığını bildirdiğini bu nedenle Asliye Hukuk Mahkemelerinin görevli olmadığını, taşınmazın ifrazı sonucu ilgili kısımların tazmin sorumluluğunun davalı belediyeye geçtiğini, bu nedenle husumetin müvekkiline yükletilemeyeceğini, taşınmazı imar planında spor alanı olarak belirleyenin belediye olduğunu, ...6.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/528 Esas sayılı dosyasında müvekkili idare yönünden husumet yokluğu nedeniyle verilmiş ret kararı olduğunu, bu nedenle pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın kuruma kazandırılması adına herhangi bir kamulaştırma yapılmadığını, taşınmazın müvekkili kurum tarafından doğrudan ya da dolaylı bir şekilde kullanımının gerçekleşmediğini, taşınmaz ile ilgili olarak diğer davalı ... tarafından müvekkili kuruma herhangi bir yazı gönderilmediğini, ayrıca davacının da iddialarına yönelik yazılı ve sözlü bir başvurusunun olmadığını, davanın mahiyeti gereği müvekkili kuruma husumet yöneltilmesinin yanlış olduğunu, müvekkili kurum tarafından herhangi bir kamulaştırma işlemi yapılmaksızın söz konusu taşınmaza fiili olarak el atıldığı iddiasının gerçeklikten uzak olduğunu, bu sebeplerle müvekkilinin usul yönünden hasım mevkinden çıkartılması gerektiğini, aksi takdirde davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın ilk kez 26/11/1986 tarihinde onanan1/5000 ölçekli nazım imar planında okul alanı, yeşil alan ve yaya yolu olarak planlandığını, söz konusu alanda ilk nazım imar planından sonra plan değişiklikleri yapıldığını, halen yürürlükte olan 29.06.2005 tarihinde onanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında spor alanı olarak planlandığını, taşınmaza ilk kez 10.02.1989 tarihinde onanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında park alanı ve yaya yolu olarak planlandığını, daha sonra yapılan değişiklik ile 02.01.2006 tarihinde onanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında dava konusu taşınmazın spor alanı olarak planlandığını, dava dilekçesinde iddia edildiğinin aksine dava konusu taşınmaza müvekkili idare tarafından herhangi bir fiili el atmanın söz konusu olmadığını, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, taşınmaz maliki tarafından müvekkili idareye karşı taşınmazın kamulaştırılması, takas yapılması, plan tadilat veya 6111 sayılı Kanun'un geçici 2 nci madde çerçevesinde uzlaşma başvurusu olmadığını, bu durumun dava şartı sayıldığını, bu nedenle dava şartı yokluğundan davanın açılamayacağını, dava konusu taşınmaza idarelerince hiçbir fiili müdahalede bulunmamasına rağmen davacı tarafından tazminat talep edildiğini, bu nedenlerle davanın müvekkil idare yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Dahili davalı ... Belediye Başkanlığı cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza fiilen el atılıp atılmadığının tespit edilmesi gerektiğini, yokluklarında yapılan yargılamada bilirkişi raporlarını kabul etmediklerini, dava konusu taşınmazın uygulama imar planında ... sorumluluğunda olan spor tesisi alanı içinde kaldığını, bu nedenle fiili el atmada bulunmadığından husumetten davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu belirterek davanın usulden ve esastan reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılardan ... ile ... hakkında pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı yönünden davanın kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... Belediye Başkanlığından alınarak davacı tarafa verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ve davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... Belediye Başkanlığı vekillerince istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, yargılamayı ve bilirkişi raporlarını kabul etmediklerini, taşınmazın ifrazına konu ...6. Asliye Hukuk Mahkemesi dosyasında (A) harfi ile gösterilen yere ilişkin belediyelerine tazminat hükmedilmemiş olup kararın Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiğini, ayrıca fen bilirkişisi raporunda da taşınmaza herhangi bir el atmanın tespit edilmediğini, ayrıca kararda ...yerine Kocasinan olarak yazıldığını, buna göre söz konusu davada bilirkişilerce belirlenen bedel üzerinden düzenleme ortaklık payı tenzil edilmemesi son derece isabetsiz olup yerel İlk Derece Mahkemesince verilen kararın yine kaldırılması gerektiğini, dava konusu taşınmaz için takdir edilen bedelin yüksek olduğunu, dava konusu taşınmaza 855,00 TL değer tespitinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, ayrıca dava konusu taşınmaz ve emsal taşınmazın farklı mahallelerde yer almakta olup emsal taşınmazın satışı tarihi üzerinden 15 yıl gibi uzun bir zaman geçtiğini, dolayısıyla taşınmaz alım satımının bu kadar yoğun olduğu ilimizde böyle bir taşınmazın emsal alınarak değer biçilmesinin son derece isabetsiz olduğunu, dava konusu taşınmaza kıyaslama yapılması neticesinde fazla değer takdir edildiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalıların istinaf sebebinin kısmen kabulü ile taşınmazın ilçe bilgisinin düzeltilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın uygulama imar planında spor tesis alanı olarak planlı olduğunu, taşınmazın kök parseli olan 5538 ada 8 parsel sayılı taşınmazla ilgili ...6.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/528 Esas sayılı dava dosyasının bozma sonrasında aldığı 2015/512 Esas, 2015/441 Karar sayılı dava dosyası içindeki bilgi ve belgelereden; asıl dosya davacısının ... olduğu, eldeki dava dosyasının kök parseli olan 5538 ada 8 parsele yönelik kamulaştırmasız el atma nedeniyle ... ...Belediye Başkanlığı ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü aleyhine dava açıldığı, 2012/528 Esas, 2014/186 Karar sayılı dava dosyasında yapılan yargılama neticesinde; davanın Büyükşehir Belediyesi ve Spor Genel Müdürlüğü yönünden husumetten reddine karar verildiği, ...Belediyesi yönünden ise kısmen kabul hükmü kurulduğu ve spor tesis alanı olan kısım yönünden yargı yolu nedeniyle ret kararı verildiği ve kararın temyiz edilmeksizin kesinleştiği ,yine aynı dava dosyası içerisinde Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü tarafından ...Büyükşehir Belediyesi ve ...Belediyesi'ne hitaben hazırlanan 22.05.2012 tarihli yazıda; söz konusu alanın spor alanı olarak ayrılmasına yönelik bir talepleri olmadığı ve bu yere bir yapı yapmak için kamulaştırma yapma planlarının da olmadığı bu sebeple planın tadil edilerek spor alanı dışına çıkartılmasını talep ettiği, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları Başlıklı 7.maddesinin İlçe Belediyesinin görev ve yetkilerini düzenleyen fıkrasında; ilçe belediyelerinin de spor yerleri yapmak görev ve yetkisinin olduğunun belitildiği gözetildiğinde dava konusu taşınmazın 1/1000 lik imar planında spor tesisi alanında kalması ve taşınmazın kök parseli olan ve ifraz öncesinde 8 parsel numarası bulunan taşınmazın ilçe belediyesi sorumluluğunda olması ve bu doğrultuda kök parsele yönelik ...6. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2015/512 Esas, 2015/441 Karar sayılı dava dosyasında da ...Belediyesi kök parsel yönünden el atan idarenin ...Belediyesi olması nedeniyle imar projesinin uygulanmaya başladığı ve proje bütünlüğü gereğince de sorumlu idarenin ...Belediyesi olduğu ve emsal Yargıtay kararı gereğince de sorumlu idarenin ...Belediyesi olduğu anlaşılmış olmakla İlk Derece Mahkemesince dahili davalı ... yönünden kabulü ile arsa vasfındaki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılmak suretiyle değerinin belirlenmesi ve alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli, usul ve yasaya uygun olduğu görülmekle dahili davalı ... Başkanlığının istinaf sebeplerinin yerinde olmadığından başvurunun esastan reddine, davacı istinafı yönünden ise her ne kadar, ... ile davacı tarafça hüküm fıkrasında dava konusu taşınmazın ilçe bilgisinin ...yazılması gerekirken Kocasinan yazılmasının hatalı olduğu belirtilmiş ise de, bu hususun basit bir maddi hatadan kaynaklı olduğu açık olup İlk Derece Mahkemesince 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 28 inci maddesi gereğince ...Tapu Sicil Müdürlüğüne gönderilen duruşma zaptına göre de ...Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından taşınmaz üzerinde şerhin konulduğu ve herhangi bir tereddüt halinden bahsedilmediği görülmekle, basit bir yazım hatası niteliğinde olan bu halin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 304 üncü maddesi gereğince de karar yerinde düzeltilmesi her zaman mümkün olduğundan bu hususta herhangi bir kaldırma kararı verilmesine gerek duyulmadığından davacı istinafı hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ile davalı ... Belediye Başkanlığı vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca dava tarihinden bu yana yaklaşık geçen 4 yıllık sürede taşınmaz fiyatlarında fahiş artış olduğu, taşınmaz fiyatlarının tespitinde kullanılan TEFE artış miktarının yasal faizin çok üstünde olduğu, dava konusu taşınmazın değerinin tespitinde TEFE oranlarına göre keşif tarihi itibarıyla güncel değerinin bilirkişi heyetince tespiti ve resen gözönüne alınacak sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) Ek 1 inci maddesi ile 26.11.2020 tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 7421 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile Ek inci maddesinin birinici fıkrasına eklenen cümle
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Dosya kapsamında yer alan fen bilirkişi raporunda, keşif tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaza fiilen el atılmadığı anlaşılmakla birlikte, 2006 onay tarihli 1/1000 ölçekli imar planı kapsamında spor alanı olarak ayrıldığı dikkate alındığında, kamulaştırmasız el atma olgusunun gerçekleştiğinin kabulü ile alınan rapor uyarınca taşınmaz bedelinin davalı ... Belediye Başkanlığından tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar ile davalı ... Belediye Başkanlığı vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.