"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3470 Esas, 2023/1281 Karar
DAVA TARİHİ: 26.12.2019
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Yalova 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/76 Esas, 2022/975 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, diğer davalılar yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, diğer davalılar yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruları esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 07.05.2024 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü yetki belgesine istinaden davalılar ... vd. vekili Avukat ... ... Balaban, davalı ... vekili Avukat ... ve davacı idare vekili Avukat ... gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle;... köyü 179 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalı vekilleri cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza idarece belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek kamulaştırma bedelinin yeniden tespit edilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... yargılama sırasında idare ile uzlaştığından adı geçen davalı hakkında açılan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, davalı ... dışındaki davalılar yönünden ise davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa derhâl ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı taraf adına olan tapu kaydının iptali ile Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi kararının daha önce, Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin kararı gereği son beş yılın ortalama verim miktarlarının celp edilmesi, veriler arasındaki çelişkinin giderilmesi ve buna uygun rapor tanzim edilebilmesi, ayrıca bilirkişi raporunda yer alan üretim maliyetlerinin, üretim gelirinin 1/3 oranında uygulanmaması gerekiği hususlarının eksik olduğu gerekçesi ile kaldırıldığını, kamulaştırma bedelinin taraflarınca yatırıldığını, davanın kabulüne karar verildiğini, verilen kararın usul ve kanuna uygun olmadığını, taşınmazın değerinin yüksek hesaplandığını, münavebe ürünlerinin hatalı seçildiğini, kapitalizasyon faiz oranının %5 olması gerektiği, taşınmazın üçüncü sınıf eğimli tarıma elverişli olmayan kuru tarım arazisi olduğunu, dekar başına metrekare birim bedelinin yüksek hesaplandığını faize ilişkin hükmün hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararı İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Bir kısım davalı vekilleri istinaf dilekçelerinde özetle: İlk Derece Mahkemesince verilen kararın Yargıtay içtihatlarına ve Bölge Adliye Mahkemesi kaldırma kararına aykırı olduğunu, metrekare birim bedelinin taşınmazın gerçek değeri olmadığını, Yargıtayca münavebe ürününe karpuzun alınması gerektiğini, oysa bu davada bamya, bakla ve buğday ürünlerinin tercih edildiğini, bilirkişi raporunun Yargıtay içtihatlarına aykırı olarak tanzim edildiğini, taşınmazın gerek tarıma uygun özellikleri gerekse yerli ve yabancı yatırımcıların gözde yerlerden olmasından dolayı taşınmazın gerçek değerinin tespitinin gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının %3 olması gerektiğini, son 5 yıllık ortalama verimin alınması veya kapruz ürününün ikinci ürün olarak alınması ve bu değerlere %100 oranında objektif artış uygulanması taşınmazların gerçek kamulaştırma değerine ulaşmasını sağlayacak olup hükme esas alınan bilirkişilerce tespit edilen değer olmadığını ileri sürerek gerçek değerin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinin ve belirlenen bedelin bloke ettirilerek davalıya ödenmesine karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta taraf vekillerinin istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, böylece Mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu belirtilerek davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Bir kısım davalı vekilleri temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu... köyü 179 ada 4 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı ... dışındaki davalılara ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı öncesi İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı ile derhal ödenmesine karar verilen 916.602,12 TL bedele dava tarihinden dört ay sonrası olan 27.04.2020 tarihinden İlk Derece Mahkemesinin ilk karar tarihi 17.07.2020 tarihine kadar, İlk Derece Mahkemesinin ikinci kararı ile ödenmesine karar verilen 351.509,40 TL bedele ise ikinci karar tarihi olan 21.09.2022 tarihine kadar faiz uygulanması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
5. Dava konusu taşınmazın davalı ... dışındaki davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmesi gerekirken tüm davalılar adına olan tapu kaydının iptaline karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a) 3 üncü bendinin tümüyle çıkartılmasına, yerine “Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı öncesi İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı ile derhâl ödenmesine karar verilen 916.602,12 TL bedele dava tarihinden dört ay sonrası olan 27.04.2020 tarihinden İlk Derece Mahkemesinin ilk karar tarihi olan 17.07.2020 tarihine kadar, İlk Derece Mahkemesinin ikinci kararı ile ödenmesine karar verilen 351.509,40 TL bedele ise 27.04.2020 tarihinden ikinci karar tarihi olan 21.09.2022 tarihine kadar faiz uygulanmasına,”
b) 2 nci bendinden “davalılar adına olan” ibaresinin çıkartılmasına, yerine “davalı ... dışındaki davalılar adına olan” ibaresinin yazılması suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Taraflar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 17.100,00 TL vekâlet ücretinin davacı idareden alınarak davalılara, 17.100,00 TL vekâlet ücretinin de davalılardan alınarak davacı idareye verilmesine,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.