"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince tespit edilen bedel verilen süreler içinde depo edilmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... köyü 109 ada 1 parsel sayılı taşınmazın ... yol ayrımı yol yapım ve emniyet sahası olarak kamulaştırıldığını, kamulaştırma bedelinin tespiti ve davalı idare adına tescilini ve yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde, dava konusu taşınmaza idarece el atıldığını bu nedenle kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davası nedeniyle derdestlik iddiasında bulunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; arazi vasfında olan taşınmazın arsa olarak değerlendirilebilmesi için Belediye ve Mücavir alan sınırları içinde olmakla beraber belediye hizmetlerinden yararlanması ve meskûn yerler arasında yer alması koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerektiğini, belediye hizmetlerinin neler olduğunun da açıkça belirtilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza emsal olarak tespit edilen ... İlçe, ... köyü 135 ada 108 Nolu parselin yüzölçümü 15123,95 m² olmasına karşın, söz konusu taşınmazın yüzölçümünün 5947,67 m² olduğunu, ayrıca emsal taşınmazın yerleşim merkezine yakınlığı, davalı taşınmazın ise yerleşim merkezine uzaklığı göz önüne alındığında; arsa niteliğindeki taşınmaza değer biçilirken, yakın yerlerdeki ve değerlendirme tarihine yakın zamanlardaki ve yakın yüzölçümüne sahip emsal satışların kullanılması gerektiğini belirtilerek kararı istinaf etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde, dava konusu taşınmaza 2012 yılında fiilen el atılmasına rağmen, pazarlık görüşmeleri için çağrının 2017 yılında yapıldığını, kamulaştırma işlemleri yapılmadan; acele kamulaştırma veya bedel tespiti ve tescil davası açılmadan taşınmazın tümüne el konulduğundan 23.01.2018 tarihinde Muş 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/65 Esas saylı dava dosyası ile kamulaştırmasız el atmadan dolayı bedel ve ecrimisil davası açıldığını, davalının dava dilekçesi karşı tarafa tebliğ edildikten sonra davalı tarafça 15.02.2018 tarihinde iş bu davanın açıldığını, belirtilen kamulaştırma bedellerinin 3 er aylık vadeli hesaplara yatırtılmadığını ve davalıların açıkça mülkiyet haklarının ihlal edildiğini, 04.02.2022 yılında ilgili banka şubesine başvurulduğunu ve paranın nemalandırılmadığının öğrenildiğini, 07.02.2019 tarihinden beri kamulaştrıma bedellerinin vadesiz hesaplarda tutulduğunu ve davalıların 4 yıl sonra 2018 tarihindeki paranın aynısını alarak mağdur edildiklerini, karara bu yönüyle açıkça itiraz etmekte ve kararla birlikte 4 yılın nemasının verilmesini talep ederek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) maddesi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslama yapılarak m² birim fiyatının 141,19 TL olarak belirlenmesinde, yine ... Mahallesi 148 ada 2 parselde 2016 değerlendirme yılına göre dava konusu taşınmaza çok yakın olan taşınmaz için belirlenen 114,58 TL/m² birim bedelinin Erzurum Bölge Adliye Mahkemesinin 2022/400 Esas, 2022/1511 Karar ile uygun bulunmuş olması karşısında, m² birim fiyatının hakkaniyete uygun olduğu anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesince verilen kararın usul ve Kanuna uygun olduğu anlaşıldığından, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2.Davalılar vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki ... ili, ... ilçesi, ... köyü 109 ada 1 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak ve aynı bölgeden Dairemiz denetiminden geçerek belirlenen metrekare birim fiyatları ile uyumlu olarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedeline işlemiş faiz ve nemaları ile birlikte derhâl ödenmesine karar verilmesi doğrudur.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Tespit edilen kamulaştırma bedeline 15.06.2018 tarihinden, kaldırma kararı sonrası İlk Derece Mahkemesi kararı olan 05.01.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken faiz bitiş tarihinin gösterilmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (3) numaralı bendinde bulunan "15.06.2018 tarihinden" ibaresinden sonra gelen cümlenin çıkarılarak yerine "Mahkemenin son karar tarihi olan 05.01.2022" tarihine kadar işleyecek yasal faiz ile birlikte kamulaştırma bedelinin taşınmazın tapu kaydındaki payları oranında davalılara derhal ödenmesi için ... Şubesine müzekkere yazılmasına'' cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının İstenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.