"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3378 Esas, 2023/425 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Siirt ili, ... ilçesi, ... köyü yer alan ... ada ... (eski ... ) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı tarafın dosyaya cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 16 ncı maddesi uyarınca tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; mahkeme kararının tescil yönünden kesin olarak verilmediğini, hükme esas alınan bilirkişi raporlarında verim miktarları ve ürün fiyatlarının resmi verilerin hilafına yüksek, buna karşılık üretim masrafları ile kapitalizasyon faiz oranının düşük alınarak dava konusu taşınmazın metrekare bedelinin yükseltildiğini, bilirkişi raporunda üretim masraflarına yer verilmediğini, bilirkişi kurulunun arazinin toplam hesaplanan bedeline % 40 objektif değer artışı ilave ederek kamulaştırma bedelini olması gerekenin üzerinde hesapladığını, dava konusu taşınmazda objektif artışa dayalı bir artırım gerekmediği hâlde, kapitalizasyon faizinin belirlenmesinde değerlendirmeye esas alınan niteliklerin tekrar objektif artış unsurunun belirlenmesinde esas alındığını, dava konusu taşınmaz için %5 olarak alınan kapitalizasyon faiz oranı uygulanmasında taşınmazın değerini etkileyen unsurların tümünün değerlendirilmediğini, bilirkişi raporunda bahse konu ağaçlar ve yapıların 2013 uydu görüntüsünde ve tespit fotoğraflarında görülmediğini ileri sürmüştür.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın inşaat yönünden değer tespitinin eksik yapıldığını, taşınmazın zirai yönünden değer tespitinin eksik hesaplandığını, taşınmaz için kapitalizasyon faiz oranı %4 olarak uygulanması gerekirken %5 olarak uygulandığını, değerin düşük hesaplandığını, ilk rapordaki zirai değerin dikkate alınması ve buna göre hesaplama yapılması gerektiğini, objektif değer artışının yüzde 40 olarak alınmasının hakkaniyete aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile nar ağaçlarının askı ilanından önce var olduğu gözetilerek, sulu kapama nar bahçesi niteliğindeki taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesine ve taşınmazın vasfı, konumu, bilirkişi raporunda belirtilen özellikleri ve aynı bölgeden intikal eden dava dosyaları gözetilerek kapitalizasyon faizinin % 5 oranında alınmasında ve tespit edilen metrekare birim fiyatına % 40 oranında objektif değer artırıcı unsur ilave edilmesinde, taşınmaz üzerinde bulunan yapının ilan tarihinden önce yapıldığının tespiti ile yapı bedelinin kamulaştırma bedeline dahil edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Mahkemece verilen hüküm, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 03.12.2020 tarihli 2020/637 Esas, 2020/1171 Karar sayılı kaldırma kararı ile ortadan kalktığı ve mahkemenin 12.12.2019 tarihli ilk kararında kamulaştırma bedelinin 18.490,00 TL'lik kısmı hakkında derhal ödenmesi kararı verilmiş olduğundan bahisle, bu konuda yeniden hüküm tesisine yer olmadığına karar verilmiş olması yerinde görülmediğinden taraf vekillerinin istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek 2018 yılı verim ve ürün maliyeti cetveline göre nar fiyatı 2,00 TL olarak alınmış ise de Siirt İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre 2014 yılında kg başına 2,25 TL olan nar fiyatının 2018 yılında 2,00 TL olarak hesaplanmış olmasının taşınmazın değerinin eksik hesaplanmasına sebebiyet verdiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama nar bahçesi niteliğindeki dava konusu Siirt ili, ... ilçesi, ... köyü ... ada ... parsel (eski ... parsel) sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dosya içeriğinde bulunan 2018 yılı Siirt ili verim, maliyet ve kg başına satış fiyatları listesine göre hükme esas raporda alınan nar verileri listeye uygun olup, Dairemiz denetiminden geçerek onanan aynı kamulaştırma kapsamındaki dosyalarda belirlenen metrekare birim bedeli ile uyumlu olacak şekilde tespit edilen bedel uygundur.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.