"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1769 Esas, 2023/2308 Karar
DAVA TARİHİ: 09.11.2018
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Afyonkarahisar ili, ..., ... eski 1299 parsel (ifrazen 3097, 3098 ve 3099 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.01.2021 tarihli ve 2020/546 Esas, 2021/28 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, dava konusu 3098 parsel sayılı taşınmazın 2.917,05 m²lik kısmı ile 3097 parsel sayılı taşınmazın 632,80 m²lik kısmının kamulaştırma bedelinin 112.083,89 TL olduğunun tespiti ile davalıya derhâl ödenmesine, taşınmazların bu kısımlarının tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 09.09.2021 tarihli ve 2021/883 Esas, 2021/1255 Karar sayılı kararı ile duruşma yapılarak arazi niteliğindeki taşınmazlara olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilerek taşınmazın üzerinde fiilen yonca ekili olduğundan yonca üzerinden bedeli belirlenip, %100 oranında objektif değer artışı ve arta kalan 3099 parsel sayılı taşınmazda %30 oranında değer azalışı uygulanmak suretiyle yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 09.09.2021 tarihli ve 2021/883 Esas, 2021/1255 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; yoncalık niteliğindeki taşınmazın değeri tespit edilirken bilirkişilerce dava tarihinden geriye doğru yıllar dahil dekara verimin esas alınması gerektiğinden yoncanın geriye doğru son 5 yılı kapsar şekilde dekar başına verim miktarlarının İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden, değerlendirme tarihi olan 2018 yılı dekar başına üretim masrafları ile hasat dönemindeki ortalama toptan kilogram satış fiyatlarının da ilgili resmi kuruluşlardan sorulup rapor denetlenmeden eksik inceleme ile hüküm kurulması ve İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda %10 oranında objektif değer artırıcı unsur uygulanması, Bölge Adliye Mahkemesinin karar ilamında ise objektif değer artış oranının %200 olması gerektiği belirtildiği hâlde, gerekçesi açıklanmaksızın çelişki oluşturacak şekilde %100 oranında objektif değer artırıcı unsur ilave edilmek suretiyle tespit edilen bedel üzerinden karar verilmesi doğru görülmeyerek kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 14.09.2022 tarihli ve 2022/1208 Esas, 2022/2426 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, tespit edilen fark bedelin davalıya derhal ödenmesine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 14.09.2022 tarihli ve 2022/1208 Esas, 2022/2426 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda yoncanın uzun yıllar verim ortalaması 1.500,00 kg olarak alındığı gibi, İhsaniye İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 22.11.2021 tarihli yazısında da 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yılı için verim miktarı 1.500,00 kg olarak belirtildiği halde, hükme esas alınan bilirkişi raporunda İhsaniye İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2014 ve öncesine ait maliyet çizelgelerine ulaşılamadığından değerlendirme tarihinden sonraki yıl olan 2019 yılı ürün maliyet çizelgesinden faydalanıldığı belirtilerek ve 2019 yılı verimi de hesaba dahil edilerek, gerekçesi açıklanmadan verim yüksek alınmak suretiyle değer biçilmesi ve kabule göre de arta kalan 3099 parsel sayılı taşınmazda %30 değer azalışı karşılığı 25.567,83 TL olduğu halde hesap hatası yapılmak suretiyle 57.279,80 TL’ye hükmedilmesi ile bozma öncesi tespit edilen 203.253,80 TL kamulaştırma bedelinin 112.083,89 TL'sine 10.03.2019 tarihinden İlk Derece Mahkemesinin karar tarihi olan 19.01.2021 tarihine kadar, 91.169,91 TL'sine ise 10.03.2019 tarihinden Bölge Adliye Mahkemesinin ilk karar tarihi olan 09.09.2021 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, dava konusu ... 1299 parselden ifrazen oluşan 3098 ve 3097 parsellerin tamamının davalı adına tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; arta kalan ve tamamının bedeline hükmedilen 3097 parsel sayılı taşınmazın tapusunun iptali ile müvekkili idare adına tescilinin hatalı olduğunu, arta kalan kısımda değer azalışının yüksek hesaplandığını, belirlenen bedelin yüksek olduğunu, kamulaştırma bedeline yasal faiz işletilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebeye alınan yonca için üretim masraflarının her yıl aynı alınmasının hatalı olduğunu, ilk tesis yılından sonra yonca maliyetinin düştüğünün gözetilmediğini, yoncanın 2018 yılı verimi minimum 1500 kg, maksimum 2500 kg ve ortalama 2000 kg olup bilirkişilerce en düşük verim esas alınarak hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu, arta kalan kısımda değer azalış oranının düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma kararının kapsamı dışında kalarak kesinleşen kısımlar hakkında yeniden inceleme yapılamayacağı anlaşılmakla; taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Yoncalık niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiş ise de yoncanın geriye doğru son 5 yılı kapsar şekilde dekar başına asgari ve azami verim miktarlarını da içeren cetveller İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden ayrı ayrı getirtilerek, değerlendirme tarihi olan 2018 yılı dekar başına üretim masrafları ile hasat dönemindeki ortalama toptan kilogram satış fiyatlarının da ilgili resmi kuruluşlardan sorulup rapor denetlenerek taşınmazın metrekare birim bedelinin tespiti gerekirken, bozma ilamı gerekleri yerine getirilmeden, hatalı ve yetersiz değerlendirme ile verim miktarı (2018 yılı veri cetveli minimum 1500kg- maksimum 2500 kg olduğu dikkate alınarak) 1500 kg alınmak suretiyle eksik bedel tespiti bozmayı gerektirir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.