"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3938 Esas, 2023/1721 Karar
DAVA TARİHİ: 10.08.2018
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Düzce 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/217 Esas, 2020/470 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davalılar ... vd, vekilinin istinaf başvurusunun yasal süre içinde olmaması nedeniyle reddine, davacı idare ve davalı ... vekillerinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle...... öyü 129 ada 16 parsel (eski 164 ada 16 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapusunun iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılamada taşınmazın değerinin artırıldığını, bu durumun hukuka aykırı olduğunu, %4 oranında alınan kapitalizasyon faiz oranının belirlenmesinde esas alınan unsurlar gözetilmeden belirlenen bedele %150 objektif değer artışı uygulanarak bedelde haksız artış sağlandığını, bilirkişilerce arazi değeri hesaplanırken üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alındığını ve arazi değerinin olması gerekenin üzerinde hesaplandığını, Yargıtay içtihadı gereği üretim masraflarının toplam gelire oranının %50'den daha az olmaması gerektiğini, Cumayeri İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre 1 yıllık fındık üretim maliyeti ortalamasının 849,97TL/da iken, bilirkişi heyetinin yaptığı değerlendirmede 1 yıllık fındık üretim maliyetinin 507,87TL/da alındığını, müvekkili idare kendisini vekille temsil ettirmesine rağmen lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel Mahkemece Bölge Adliye Mahkemesi kaldırma kararındaki hususlara uyulmadan karar verildiğini, fındık bahçesi net gelir tablosunu kabul etmediklerini, Düzce Ticaret Borsasının yazı cevaplarında fındığın net gelirinin daha fazla olduğunun görüldüğünü, bilirkişilerce taşınmazın değerinin rayiç değerinin çok altında ve eksik hesaplandığını, fındık ürün satış fiyatının yıl ortalaması alınmak suretiyle hesaplamada kullanılması gerektiği halde, aksi yönde hiçbir resmî veriye dayanmayan satış bedeline dayalı rapor tanziminin Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin emsal birçok kararında bozma gerekçesi sayıldığını, bilirkişilerin dava konusu taşınmazın sınırlarını belirleyen tel-çit ve avlu bedeli için herhangi bir hesaplama yapmayarak hataya düştüğünü, bu hususta bir hesaplama yapılması gerektiğini, yeni bir ek rapor alınmasının zorunlu hale geldiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarihli ve sayısı belirtilen kararı ile kapama fındık bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaz için Dairenin kaldırma kararı doğrultusunda gereken araştırmalar yapılmak suretiyle, dava tarihindeki ilçe tarım verileri çerçevesinde, fındık net ürün gelir yöntemine göre hesap yapıldığı, taşınmazın konumuna ve diğer objektif özelliklerine göre %270 oranında uygun bir objektif değer artışı saptandığı, yine taşınmazın ürün veri özelliklerine uygun olarak %4 oranında kapitalizasyon faizi uygulandığı, bu faktörler çerçevesinde yapılan hesaba göre sonuç birim fiyatın 93,94 TL/m² olarak belirlendiği ve bu birim fiyatın, aynı bölgedeki kapama fındık bahçesi niteliğindeki benzer taşınmazlar ile ilgili olarak Yargıtay denetiminden geçen dosyalardaki birim fiyatlar ile uyumlu olduğu, 2018 yılı itibarıyla belirlenen fiyatın taşınmazın rafting turizm merkezine yakınlığı da gözönüne alındığında makul ölçüde bir fiyat olduğu, tarafların hakkaniyet dengesine uygun olduğu, dolayısıyla taşınmazın ürün verimine, birim fiyatına ve yüzölçümüne göre tespit edilen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu, davacı taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin doğru olduğu belirtilerek taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk Derece Mahkemesinin ilk kararının davalılar ..., ..., ... ve ... vekilleri tarafından istinaf edilmediği ve ilk kararda adı geçen davalılar için hükmedilen bedelin davacı idare lehine usulî kazanılmış hak oluşturduğu dikkate alınmaksızın hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının kamulaştırma bedeline ilişkin (1) numaralı bendinde yer alan "105.546,29" sayısının hükümden çıkartılması, yerine "99.166,90" sayısının yazılması, hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan "20.172,88" sayısının hükümden çıkartılması, yerine "26.552,27" sayısının yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.