"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/75 Esas, 2023/74 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. İstanbul Anadolu 16. İş Mahkemesinin 01.12.2020 Tarihli ve 2020/417 Esas, 2020/768 Karar Sayılı Kararı
Somut uyuşmazlıkta davacının davalı işyerinde çalışmasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu'nda herhangi bir kaydı bulunmadığı, taraflar arasında yazılı bir sözleşmenin olmadığı, davacı ile davalının şirketin İstanbul’da açılacak ofisinde çalışmak üzere sözlü olarak anlaştıkları, ancak tarafların beyanlarından davalı şirketin İstanbul’da ofis açmadığının anlaşıldığı, tüm dosya kapsamından, davacı ile davalı şirket arasında henüz iş ilişkisi kurulmadığı ve tarafların işçi işveren sıfatını almadıkları, dolayısıyla davaya konu uyuşmazlığın iş mahkemesinde görülme imkanının olmadığı, davaya bakma görevinin genel mahkemelere ait olduğu, iş mahkemesinin görevi dışında kaldığı, iş sözleşmesinden ziyade ortada bir tür istisna sözleşmesi ilişkisinin olduğu, taraflar arasında hizmet ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiş, karar davacı vekili tarafından istinaf edilmiştir.
B. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin 10.06.2021 Tarihli ve 2021/790 Esas, 2021/1187 Karar Sayılı Kararı
Davacının 2019 yılı şubat ayında davalı şirket nezdinde çalışmalara başladığını, davalı şirket yöneticisi ile birlikte Bulgaristan'da gerçekleştirilen fuara katıldığını ve kendi adına kartvizitlerin teslim edildiğini belirtmesi nedeniyle sadece Sosyal Güvenlik Kurumu kaydı bulunmaması ve taraflar arasında yazılı iş sözleşmesinin bulunmamasının taraflar arasında iş ilişkisi kurulmaması anlamına gelmediği, davacı tarafından iddia edilen hususlarda öncelikle davacıya delil ve tanıklarını bildirmek üzere süre verildikten sonra davacının sunduğu delillerin toplanarak taraflar arasında iş ilişkisinin kurulup kurulmadığının tespiti açısından özellikle Bulgaristan'da gerçekleştirildiği iddia edilen fuara ilişkin çalışma döneminin tespiti ve bu konuda tanık bildirilmesi halinde bildirilen tanık ve davacı tarafından sunulan tüm delillerin değerlendirilmesinin ardından karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
C. İstanbul Anadolu 16. İş Mahkemesinin 16.12.2021 Tarihli ve 2021/479 Esas, 2021/1046 Karar Sayılı Kararı
Somut uyuşmazlıkta davacı ile davalı şirketin İstanbul’da açılacak ofisinde çalışmak üzere sözlü olarak anlaştıkları, ancak tarafların beyanlarından davalı şirketin İstanbul’da ofis açmadığı ve davacının İstanbul’da hiç çalışmadığı, dosya arasına alınan Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi örneğinden davalı ...Yapı Sistemleri Plastik Demir Doğrama İmalat San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin adresinin Kırıkhan/Hatay olduğu anlaşıldığından, davaya bakmaya yetkili mahkemenin Kırıkhan Asliye Hukuk (İş) Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
D. Kırıkhan 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi sıfatıyla) 14.06.2023 Tarihli ve 2023/75 Esas, 2023/74 Karar Sayılı Kararı
Davacı tarafça davalı şirket ile anlaşıldığı ve şirketin İstanbul şubesinde çalışmaya başladığı ve bu süreç içerisinde davalı şirketin yetkilisi ile Bulgaristan'a gittiği ve adına kartvizit teslim edildiğini iddia ettiği, iddia bu şekilde olduğundan Bölge Adliye Mahkemesinin kararı gereği bu hususların araştırılması ve davacının çalışma döneminin tespiti ve bu konuda tanık bildirilmesi halinde bildirilen tanık ve davacı tarafından sunulan tüm delillerin değerlendirilmesinin ardından iş ilişkisinin varlığının olup olmadığının tespiti sağlanmadan verilen yetkisizlik kararı yerinde görülmediği, nitekim yapılacak araştırma neticesinde davacının iddialarının doğruluğu halinde davacının çalışma yerinin İstanbul olduğu anlaşılması halinde açılan davada İstanbul Mahkemelerinin yetkili olacağı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu (7036 sayılı Kanun) uyarınca iş akdinin feshinden doğan ücret alacağı ve maddi tazminat istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 7036 sayılı Kanun’un “Yetki” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.”
C. Değerlendirme
1. Davanın açıldığı ve ilk derece mahkemesi tarafından karar verilen tarihte yürürlükte bulunan 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinde İş Mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkemenin, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi olduğu belirtilmiştir. Benzer düzenleme, mülga 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun (5521 sayılı Kanun) 5 inci maddesinde ve 5521 sayılı Kanun’da sarahat bulmayan hallerde 6100 sayılı Kanun'a gönderme yapan 15 inci maddesinde de mevcuttur.
2. İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan davalı tarafça süresinde yapılmasa da hakim tarafından kendiliğinden bu husus göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hakim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir.
3. Kesin yetki halinin kuralının bulunmadığı ve birden fazla yetkili mahkemenin bulunduğu hallerde yetkili mahkemeyi seçme hakkı davacıya aittir. Davacı, kesin yetki kuralının bulunmadığı bir davayı yetkisiz bir mahkemede açmışsa, seçme hakkı itiraz eden davalıya geçer, davalının bildirdiği yetkili mahkemede davanın görülmesi gerekir.
4. 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinde belirtilen yetki kuralı kamu düzenine ilişkin olup öngörülen yetkili mahkemelerden birini tercih hakkı işçiye aittir. Davacı işçinin kanuni yetkili mahkeme dışında başka bir yer mahkemesinde dava açması tercih hakkını ortadan kaldırmayacağı gibi bu seçim hakkının işverene geçmesi sonucunu da doğurmaz. Başka bir anlatımla seçimlik hak işçide olup, davacı işçinin beyanı doğrultusunda dosyanın yetkili İş Mahkemesine gönderilmesi gerekir.
4. Dosya kapsamından, davalı şirketin İstanbul adresinde şubesinin açılmadığı ve bu şubede işin gerçekleşmediği anlaşıldığından davacı tarafından davanın açıldığı yer mahkemesi yetkisiz ise de, dosya kapsamından 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince Kırıkhan 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi sıfatıyla) davalının dava açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olarak yetkili olduğu anlaşıldığından, uyuşmazlığın Kırıkhan 1. Asliye Hukuk Mahkemesince (İş Mahkemesi sıfatıyla) görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir. İnceleme konusu ihtilaf, yetki uyuşmazlığına ilişkin olduğundan görev hususu değerlendirilmemiştir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Kırıkhan 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi Sıfatıyla) YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
13.05.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.