"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/118 Esas, 2023/151 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. Çankırı Sulh Hukuk Mahkemesinin 07.02.2023 Tarihli ve 2022/2545 Esas, 2023/239 Karar Sayılı Kararı
Davalının yerleşim yerinin ... olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. Bayat (Çorum) Sulh Hukuk Mahkemesinin 18.05.2023 Tarihli ve 2023/118 Esas, 2023/151 Karar Sayılı Kararı
İtirazın iptaline yönelik açılacak davalarda itirazın iptaline konu icra takip işleminin yapıldığı İcra Müdürlüğü'nün bulunduğu yer mahkemeleri yönünden yetkinin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca kesin olduğu, taşınmaz kira alacağından kaynaklanan bu itirazın iptali davası yönünden de icra takibinin yapıldığı Çankırı Mahkemeleri'nin kesin yetkili olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, kira sözleşmesinden kaynaklanan alacak nedeniyle başlatılan icra takibine yapılan itirazın iptali istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Kanunu’nun 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6100 sayılı Kanun’un 6 ncı, 10 uncu, 12 nci, 17 inci, 18 inci, 19 uncu ve 115 inci maddesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 89 uncu maddesi ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 50 nci maddesi
C. Değerlendirme
1. İlamsız bir takipte yetkili icra dairesi 2004 sayılı Kanun'un 50 nci maddesinin yollaması ile 6100 sayılı Kanun'un genel hükümlerine göre belirlenecektir. 6100 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesine göre genel yetkili icra dairesi, davalı gerçek veya tüzel kişinin takibin yapıldığı tarihteki yerleşim yeri icra dairesidir. Yine aynı Kanun’un 16 ncı maddesine göre ise haksız fiilden doğan uyuşmazlıklarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi icra dairesi de yetkilidir. Aynı Kanun’un 10 uncu maddesine göre ise sözleşmeden doğan davaların sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceği hüküm altına alınmış olup, bu sebeple sözleşmeden doğan para borcunun tahsili için başlatılan takipte, sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkili kılınmıştır. Takibin konusu sözleşmeden kaynaklı para borcu olduğunda, 6098 sayılı Kanun'un 89 uncu maddesine göre, aksi kararlaştırılmadıkça para borçları alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ödeneceğinden, ifa yeri de alacaklının yerleşim yeri olacaktır. Böyle bir durumda alacaklı kendi yerleşim yerinde bulunan icra dairesinde de takip yapabilecektir.
2. Kiralanan taşınmazlardan kaynaklı açılan herhangi bir dava veya takip taşınmaz üzerindeki bir aynî hakka ilişkin bulunmadığı için, bu davaların ve takiplerin taşınmazın aynının bulunduğu yer mahkemesinde açılması zorunda değildir. Diğer bir ifadeyle, kesin yetkiyi düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un 12 inci maddesi hükmüne tâbi değildir. Fakat, kira sözleşmesine dayanan bu davaların ve takiplerin diğer yetki kurallarına göre taşınmazın bulunduğu yerde açılması da mümkündür. Özellikle, taşınmazın bulunduğu yer kira sözleşmesinin ifa edileceği (yerine getirileceği, icra olunacağı) yer olduğundan, kira sözleşmesine dayanan bir dava veya takip sözleşmenin ifa olunacağı yer olan taşınmazın bulunduğu yerde de açılabilir.
3. Kiralanan taşınmazlardan kaynaklı açılan herhangi bir dava veya takip taşınmaz üzerindeki bir aynî hakka ilişkin bulunmadığından taraflar kira sözleşmesine koyacakları bir yetki şartı veya ayrı bir yetki sözleşmesi ile başka bir yer mahkemesinin yetkili olduğunu da kararlaştırabilirler. Ancak yetki sözleşmesi tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında yapıldığı takdirde geçerlidir. Yalnızca tacirler ve kamu tüzel kişileri, aralarında doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlık hakkında bir veya birden fazla mahkemeyi yetkili kılabilir. Bu yeni düzenleme, 01.10.2011 tarihinden sonra açılacak davalar bakımından uygulanmakla birlikte, 6100 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesinin 2 inci bendine göre yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının, cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Yetki itirazında bulunan taraf, yetkili mahkemeyi, birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi bildirir. Aksi takdirde yetki itirazı dikkate alınmayacaktır.
4. Mahkemece re'sen yetkisizlik kararı verilebilecek haller, dava şartı olan, kesin yetki halleridir. 6100 sayılı Kanun'un 18 inci maddesi kesin yetkinin olduğu hallerde tarafların yetki sözleşmesi yapamayacaklarını açıkca düzenlemiştir. Bu nedenle yetki sözleşmesi kesin yetkinin olduğu hallerde yapılamaz. Yetki sözleşmesinin yapılmış olması da resen yetkisizlik kararı verilebilecek hallerden değildir.
5. Somut olayda, davacının alacağının tahsili için Çankırı İcra Müdürlüğünde takip başlatıldığı, davalının yetki itirazında bulunduğu ancak yetkili icra dairesini göstermediği, yapılan yetki itirazının usulüne uygun olmadığı, böylelikle icra dairesinin yetkisinin kesinleştiği anlaşılmaktadır. İcra dairesinin yetkisine itiraz edilmemesinin o yerdeki mahkemeyi itirazın iptali yönünden yetkili hale getirmezse de davalı tarafça süresi içinde yetki itirazında bulunularak yetkili mahkeme olarak Bayat (Çorum) Sulh Hukuk Mahkemeleri bildirilmiştir. Davacının yerleşim yerinin Merkez/Çankırı, sözleşmenin ifa yerinin de Merkez/Çankırı olduğu ve birden çok mahkemenin yetkili olduğu ve kesin yetki kuralının bulunmadığı bu davada davacının seçimlik hakkını, yerleşim yerinde dava açarak kullanmasının, genel yetki kuralına uygun olduğu anlaşılmakla, uyuşmazlığın Çankırı Sulh Hukuk Mahkemesince sonuçlandırılması gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Çankırı Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
20.05.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.