"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/78 Esas, 2023/15 Karar
DAVA TARİHİ: 10.01.2020
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ: Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/15 Esas, 2021/276 Karar
Taraflar arasındaki 3194 sayılı İmar Kanunu'nun (3194 sayılı Karar) 39 uncu maddesi uyarınca maili inhidam durumunda olan yapının bedelinin tahsili istemi ve ecrimisile ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı yönünden esastan reddine, davalı idare vekili yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, ..., ... Mahallesi 5338 ada 1 ve 2 parsel sayılı taşınmazların üzerinde bulunan belediye tarafından yıkılmış olan binanın müvekkillerine ait olduğunu, Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/598 Esas sayılı dosyasıyla dava konusu parsele ilişkin kamulaştırma davasında davacıların enkazının hesaplandığı halde bedelinin ödenmediğini, dava konusu taşınmazlar üzerinde bulunan binanın belediye tarafından yıkılarak bedelinin ödenmediğini, taşınmazın yaklaşık 8 yıl önce elektrik ve suyu kesilerek alt yapı hizmetleri durdurulup bu durumun tebliği üzerine binaların boşaltıldığını, zamanla yeri yıprananlar tatil ve tamir izni istemiş ise de davalı idarece izin verilmediğini, zamanla tinercilerin uğradığı harabe bir yer haline gelmesi üzerine idarenin binaları yıktığını, 29.07.2010 tarihli Belediye Meclisi kararı ile... Kentsel Dönüşüm Alanı ilan edildiğini ve 18.09.2014 tarihinde kamulaştırma kararı verildiğini, binaların yıkılması nedeniyle kamulaştırmasız el atma bedelinin ve taşınmazın davalı idarece haksız olarak kullanılmasından kaynaklanan ecrimisilin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; aynı davacılar tarafından aynı taşınmazlara ilişkin olarak aynı talep ile Bursa 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/1093 Esas sayılı dosyası ile müvekkil Belediye aleyhine dava açılmış olup yapılan yargılama neticesinde davaya bakmakla görevli yargı yerinin idari yargı olduğu gerekçesi ile "dava dilekçesinin reddine" kesin olarak karar verildiğini, dava konusu binalar hakkında Bursa Büyükşehir Belediyesi Encümeninin 02.10.2012 tarihli ve 2012/4542 sayılı Encümen kararı ile maili inhidam durumundaki yapıların yıkımının uygun olduğuna karar verilmesi üzerine 3194 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesindeki prosedürün uygulandığını, yıkım kararı bir idari işlem olup idari yargının görevli olduğunu, müvekkili Belediyenin herhangi bir hukuka aykırı eylemi, dava konusu binalara herhangi bir haksız el atması ya da haksız kullanımı söz konusu olmayıp davacı tarafın tazminat taleplerinin haksız olduğunu, ... Mahallesi eski 2859 ada 43 ve 50 nolu parsel sayılı taşınmazlar davacıların mirasbırakanı ... ...ye ait olup davacılara miras yolu ile intikal ettiğini,... Kentsel Dönüşüm Proje Alanında bulunan, ... Mahallesi, Eski 2859 ada 43 ve 50 nolu parsellerin, 3194 sayılı Kanun'un 18 inci maddesine göre 2003 yılında yapılan imar uygulaması neticesinde ... Mahallesi 5338 ada 1 ve 2 parsel olarak tescil edildiğini, 10.08.2012 tarihli inceleme raporları ile dava konusu edilen binaların maili inhidam durumunda olduğunun tespit edildiğini, söz konusu binalara ilişkin olarak taşınmaz maliki (davacıların murisi) ... ...ye 23.08.2012 tarihinde tebligat yapılarak binaların maili inhidam durumunda olduklarının tespit edildiği bildirilip binaların ivedilikle yıkılması aksi takdirde müvekkili Belediye tarafından yıkılacağı hususunun ihtar edildiğini ve 02.10.2012 tarihli ve 2012/4542 sayılı Encümen Kararı ile maili inhidam durumundaki yapıların yıkımının uygun olduğuna karar verilerek 2012 yılında yıkıldığını, dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atılmasının da söz konusu olmadığını, taşınmaz malikleri ile uzlaşma sağlanamaması üzerine 5338 ada 1 parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/598 Esas sayılı dosyası ile 5338 ada 2 parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak da Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/263 Esas sayılı dosyası ile taşınmaz malikleri aleyhine Kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili için dava açılmış olup taşınmazlar üzerinde bulunan binalar maili inhidam kararı nedeniyle 2012 yılında yıkılmış olduğundan kamulaştırma işlemine dahil edilmediğini, yalnızca zemine ilişkin kamulaştırma bedeli belirlenmiş olup bina (enkaz) bedelinin hesaplamaya dahil edilmediğini, müvekkili Belediyenin herhangi bir hukuka aykırı eylemi, dava konusu binalara herhangi bir haksız el atması ya da haksız kullanımı söz konusu olmadığı gözetilerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve dava konusu taşınmazlardaki binaların bedelinin tespiti ile davalı idareden tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; yapılan imar uygulaması sonucu dava konusu taşınmazların zemin yönünden başka parsellere şuyulandırıldığını, ancak enkazların aynı yerde kalmadığını, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasında dava açılan parsel ile enkazın başka yerde kalması sonucu davaya konu olmaması nedeniyle enkaz bedeline hükmedilmemiş olması nedeniyle mükerrer dava olmadığını, yıpranma payı çok yüksek olması nedeniyle belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu yapıların maili inhidam durumunda oldukları için yıkıldığını, 3194 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi uyarınca işlem yapıldığını, mahkemenin yasal mevzuatı dikkate almadığını, idari yargının görevli olduğunu, tazminat sorumluluklarının bulunmadığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı vekilinin dava dilekçesinde talebini kamulaştırmasız el atma sebebiyle belediye tarafından yıkılan yapıların bedeli ve ecrimisil tazminatı olarak açıkladığı, ancak maddi olayları ileri sürmek taraflara hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 33 üncü maddesi gereğince hakimin görevi olup davanın 3194 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi uyarınca maili inhidam durumunda olan yapıların yıkılması sebebiyle açılan tazminat istemine ilişkin olduğu, eldeki davada dava konusu ..., ... Mahallesi 5338 ada 1 ve 2 parsellerde bulunan yapıların ekonomik ömrünü tamamladığı ve tehlike arz ettiğinden bahisle belediye ekiplerince hazırlanan rapor doğrultusunda ve düzenlenen raporun akabinde yapının boşaltılması gerektiğine ilişkin ihtarın da o zamanki malik olan davacılar murisine yapılarak 02.10.2012 tarihli encümen kararı uyarınca 3194 sayılı Kanun'un 39 uncu ve 40 ıncı maddeleri gereğince yıkılmalarına karar verildiği ve bu haliyle idarenin yıkım işlemi encümen kararına dayalı olarak yapıldığı, davacının taşınmazın zeminine dönük el atmaya yönelik bir talebinin de bulunmadığı, davalı idarenin Encümen Kararına dayalı olarak gerçekleştirdiği yıkım işlemi nedeniyle idare mahkemelerinin görevli olduğu anlaşıldığından, dava dilekçesinin yargı yolu yönünden reddine karar verilmesi gerekirken işin esası incelenerek hüküm kurulması doğru bulunmadığından ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; müvekkillere ait olan dava konusu taşınmazların üzerinde bulunan ve belediye tarafından yıkılmış olan binanın da müvekkillerine ait olduğunu, Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/598 Esas sayılı dosyasıyla davaya konu parsele ilişkin kamulaştırma bedelinin tespiti davasında enkaz hesaplandığını, ancak hesaplanan bu bedelin ödenmediğini, davaya konu yerin 29.07.2010 tarihinde meclis kararı ile... kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilan edilip 18.09.2014 günü kamulaştırma kararı verildiğini, müvekkilin binasının yıkıldığını fakat bedelinin ödenmediğini, Belediyenin 2012 tarihli encümen kararı kentsel dönüşüm ve kamulaştırmaya ilişkin olup eğer müvekkili encümen kararına itiraz edecek olsaydı kamulaştırmaya itiraz etmiş olup kamulaştırma istemediği iradesini ortaya koymuş olacağını, oysa 2012 sonrası yapılan imar uygulaması sonucu şuyulandırma ile parsellerin yerlerinin değiştiğini ve enkazların doğal olarak farklı parsellerde kaldığını, bunun doğal sonucu olarak da zemin bedelleri alındığı halde enkazlarda karmaşaya neden olunduğundan fiili el atılan binalar için bu davaları asliye hukuk mahkemelerinde açtıklarını, müvekkillerinin kamulaştırmaya ilişkin itirazları bulunmadığını,ortada geçerli bir maili inhidam kararı olmamakla Bursa Büyükşehir Belediyesinin bu iddiasını herhangi bir rapora dayandırmadığını, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgenin hukuka aykırı olarak riskli alan ilan edilmesi sebebiyle Danıştayca iptal kararı verildiğini, eksik inceleme ile karar verildiğini ileri sürerek kararı bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 39 uncu maddesi uyarınca maili inhidam durumunda olan yapının bedelinin tahsili istemi ve ecrimisile ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 3194 sayılı Kanun’un 39 uncu maddesi.
3. 6100 sayılı Kanun’un 114 üncü maddesinin (ı) bendi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Aynı davacılar tarafından aynı taşınmazlara ilişkin olarak aynı talep ile Bursa 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/1093 Esas, 2019/913 Karar sayılı dosyası ile davalı idare aleyhine dava açılan davada görevli yargı yerinin idari yargı olduğu gerekçesi ile dava dilekçesinin reddine kesin olarak karar verildiği; ancak kesinleşme şerhinin düzenlenmediği anlaşılmakla derdestlik dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yargı yolu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının (B) bendinin (1) numaralı alt bendi hükümden çıkartılarak yerine “Davanın derdestlik dava şartı nedeniyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114 üncü maddesinin (ı) bendi uyarınca usulden reddine,” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacılardan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.