"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1232 Esas, 2024/572 Karar
DAVA TARİHİ : 26.12.2019
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yalova 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/1199 Esas, 2022/872 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Yalova ili, Çiftlikköy ilçesi, Laledere köyü 177 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza idarece belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek kamulaştırma bedelinin yeniden tespit edilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa derhâl ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın metrekare değerinin yüksek hesaplandığını, münavebe ürünlerinin gerçeği yansıtmadığını, kapitalizasyon faiz oranının % 5 olması gerektiğini, ürün verimlerinin yüksek hesaplandığını, taşınmazın kuru arazi olduğunu, objektif değer artış oranının yüksek uygulandığını, masrafın 1/3 alınmasının hatalı olduğunu, taşınmazın eğimli olduğunu, tarıma müsait bir yapıya sahip olmadığını, faize ilişkin hükmün hatalı olduğunu ileri sürerek gerçek değerin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle: İlk Derece Mahkemesince verilen kararın Yargıtay içtihatlarına ve Bölge Adliye Mahkemesi kaldırma kararına aykırı olduğunu, metrekare birim bedelinin taşınmazın gerçek değeri olmadığını, Yargıtayca münavebe ürününe karpuzun alınması gerektiğini, oysa bu davada bamya, bakla ve buğday ürünlerinin tercih edildiğini, bilirkişi raporunun Yargıtay içtihatlarına aykırı olarak tanzim edildiğini, taşınmazın gerek tarıma uygun özellikleri gerekse yerli ve yabancı yatırımcıların gözde yerlerden olmasından dolayı taşınmazın gerçek değerinin tespitinin gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının %3 olması gerektiğini, son 5 yıllık ortalama verimin alınması veya kapruz ürününün ikinci ürün olarak alınması ve bu değerlere %100 oranında objektif artış uygulanması taşınmazların gerçek kamulaştırma değerine ulaşmasını sağlayacak olup hükme esas alınan bilirkişilerce tespit edilen değer olmadığını ileri sürerek gerçek değerin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiş; ancak münavebeye alınan ürünlerin son beş yıldaki ortalama verim miktarının esas alınması ve %25 oranında objektif değer artış oranı uygulanması gerektiğinden, yapılan hesaplama neticesinde tespit edilen bedel üzerinden yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar etmiş, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun 1007 nci maddesi uyarınca açılan tazminat dosyalarındaki hesaplamalarda uygulanan münavebenin daha farklı olduğunu, belirlenen bedelin taşınmazın gerçek bedelini yansıtmadığını beyan ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu Yalova ili, Çiftlikköy ilçesi, Laledere köyü 177 ada 4 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dairemiz denetiminden geçen aynı mahallede aynı kamulaştırma kapsamında bulunan 2023/9538 Esas, 2024/5527 Karar; 2023/9882 Esas, 2024/5526 Karar; 2023/9537 Esas, 2024/5523 Karar; 2023/9539 Esas, 2024/5522 Karar ve 2023/9529 Esas, 2024/4116 Karar sayılı dosyalarda aynı değerlendirme tarihi itibarıyla 2019 yılı TAMSİS verimleri alınarak nihai m² birim bedelinin 87,16 TL alındığı gözetilerek bu husustaki ayrılma nedenleri konusunda ek rapor alınmadan ve soyut gerekçelerle %25 objektif değer artışı uygulanmak suretiyle denetime elverişsiz biçimde eksik inceleme ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istek hâlinde iadesine, Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 04.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.