"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/409 Esas, 2024/632 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tekirdağ 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/327 Esas, 2023/63 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Tekirdağ ili, Süleymanpaşa ilçesi, Yağcı Mahallesi 2144 ve 2490 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların Hayrabolu -Tekirdağ yolu yapım çalışmasında öncesinde başka bir parsel numarası ile kayıtlı iken davacı tarafından ifraz işlemleri yapılarak yol inşaatı için ayrı parsel numarası verildiğini, dava konusu taşınmaza objektif artış oranının en az %400-500 olarak hesaplanması gerektiğini, taşınmazların bulunduğu mahallenin Tekirdağ Büyükşehir merkezine en yakın mahalle olduğunu, tarla satış değerlerinin yüksek olduğunu, mücavir alanda olduğunu, istenilen elektrik ve su hizmetinden faydalanabileceğini, piyasa emsalleri ve rayiçleri gözetilerek taşınmazların konumu ve mevkii de dikkat alınarak bedellerinin dava tarihi itibarıyla tespit edilmesini ve tespit edilen bedelin müvekkillerine ödenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin yüksek, kapitalizasyon faizi ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının hatalı belirlendiğini, ayrıca objektif değer artış oranı ve kapitalizasyon faizi oranı tespitinde aynı veriler ele alınarak hesaplama yapıldığından mükerrer değerlendirmenin mevcut olduğunu, yol nedeniyle taşınmazda değer artışı olduğunu, bedele faiz işletilemeyeceğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların arsa vasfında olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespit edilen değerin, değerlendirmeye esas alınan ürünlerin de gerek verim miktarı gerekse birim fiyatının düşük tutulduğunu, Yargıtay kararlarına göre giderlerin brüt gelirin 1/3'ünden fazla olamayacağını, kalan kısımda ulaşım engellendiğinden değer azalışı meydana geldiğini, objektif değer artış oranının daha fazla olması gerektiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinde 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık bulunmadığı, değerlendirmeye esas alınan ürün verilerinin yörenin münavebe sistemine uygun ve resmî verilerle uyumlu olduğu, bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazların nitelikleri ve konumlarına göre belirlenen kapitalizasyon faizi ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının yerinde olduğu, kamulaştırmadan arta kalan kısmın yüz ölçümü ve geometrik şekli ile bilirkişi raporunda belirlenen özellikleri itibarıyla değer azalışı uygulanmamasının yerinde olduğu anlaşıldığından taraf vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2.Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesini tekrar etmiş, taşınmazların kalan alanında kot farkı meydana geldiğinden değer azalışı verilmesi gerektiğini, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı uyarınca dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiğini ve ilk karar ile hükmedilen 1.253.608,42 TL yönünden faiz kararı verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarım arazisi niteliğindeki Tekirdağ ili, Süleymanpaşa ilçesi Yağcı Mahallesi 2144 ve 2490 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
4. 01.08.2023 tarihli ve 32266 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 05.04.2023 tarihli ve 2022/83 Esas, 2023/69 Karar sayılı kararı ile 04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun’un 24.04.2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanun’un 5 inci maddesiyle değiştirilen 10 uncu maddesine 11.04.2013 tarihli 6459 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesiyle eklenen dokuzuncu fıkrası iptal edilmiştir. Dava 01.08.2023 tarihinden önce açılmıştır. Anayasa’nın 153 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan; “İptal kararları geriye yürümez.” hükmü ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun; “Her davada açıldığı tarihte tespit edilen vaziyet hükme ittihaz olunması iktiza eylemesine…” gerekçesini içeren 28.11.1956 tarihli ve 15/15 sayılı kararı ile; “Her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukukî duruma göre karara bağlanır.” genel hukukî prensibini hâvi Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.05.2017 tarihli ve 2017/3-990 Esas, 2017/954 Karar sayılı kararları nazara alındığında fark kamulaştırma bedeline 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrası gereğince davanın açıldığı tarihten 4 ay sonrasından başlamak üzere yasal faiz uygulanması yerindedir.
5. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
6. İlk Derece Mahkemesince ilk kararda tespit edilmiş kamulaştırma bedeli olan 1.253.608,42 TL yönünden dava tarihi olan 13.07.2021 tarihinden itibaren 4 aylık sürenin dolduğu 14.11.2021 tarihinden Mahkemenin ilk karar tarihi olan 13.01.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken bu bedel için faiz konusunda hüküm kurulmasına yer olmadığına karar verilmesi yerinde değildir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı idare vekilinin tüm, davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. Davalılar vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (1/a) numaralı 2. bendinin çıkartılması, yerine “İlk kararda tespit edilen kamulaştırma bedeli olan 1.253.608,42 TL'ye dava tarihi olan 13.07.2021 tarihinden itibaren 4 aylık sürenin dolduğu 14.11.2021 tarihinden Mahkemenin ilk karar tarihi olan 13.01.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine"cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.