"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2320 Esas, 2024/676 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Dörtyol 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/62 Esas, 2021/170 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak hakkı bedellerinin tespiti ile bu hakların davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Hatay ili, ..., ... Mahallesi 1503 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak hakkı bedellerinin tespiti ve bu hakların müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın şehir merkezine yakın, arsa talebinin yoğun olduğu bir yerde olup çevre yoluyla bağlantılı, elektrik, su ve altyapısı yapılı, çevresinde sanayi olan bir alanda bulunduğu, bu nedenle taşınmaz için davacı idare tarafından teklif edilen bedelin düşük olduğunu ileri sürmüştür.
2 Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava dilekçesi ekinde kamulaştırma evraklarının tebliğ edilmediğini, taşınmazdaki işlemler esnasında damlama sulama sisteminin zarar gördüğünü, dava konusu taşınmaz için acele kamulaştırma dosyasında belirlenen bedelin düşük olduğunu, boru hattının taşınmazın yola cepheli kısmından geçtiği için taşınmazın değerini oldukça düşürdüğünü, taşınmaz üzerinden sökülen ağaçlardaki mahsul zararının, hatta gelecekteki yıllara ilişkin mahsul zararının ve taşınmazı çevreleyen tel örgüler ile demir kapı bedelinin de karşılanması gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak hakkı bedellerinin tespiti ile bu hakların davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, yıllık net gelirin hatalı hesaplandığını, kullanılan 2017 yılı ürün maliyet cetvelini kabul etmediklerini, üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ünden az olamayacağının gözetilmediğini, kapitalizasyon faiz oranının %6 olarak kabul edilmesi gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının tespitinde dikkate alınan unsurların mükerrerlik oluşturacak şekilde objektif değer artış oranının tayininde de esas alındığını, geçici irtifak bedeli hesaplamasının taşınmazın bulunduğu yer ve niteliğine göre getirebileceği kira bedeli üzerinden yapılması gerekirken net gelire göre hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu, kamulaştırma işlemi dışında zarar hesabı yapılarak ağaç, ürün, damlama sulama sistemi ve tel örgü bedelinin hesaplanmasının doğru olmadığını, fark bedelin üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmasına karar verildiği hâlde, ayrıca yasal faize hükmedildiğini, yasal faize hükmedilecekse bile ilk karar tarihine kadar uygulanması gerektiğini, davalılar lehine vekâlet ücretine hükmedilmesine rağmen müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmediğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi kabul edilerek bedelinin arazilere özgü gelir metoduna göre tespit edildiği, okitsu cinsi mandarin ürününün dava tarihi olan 2017 yılı gelir ve maliyet çizelgesi gözönünde bulundurularak bedelinin belirlendiği, taşınmazın kapitalizasyon faizi dışında kalan bedel artıcı unsurlar gözönünde bulundurularak %45 oranında objektif değer artışı uygulanarak bedelinin 101,50 TL/m² tespit edilmesi ve irtifak bedellerinin bu değerlendirmelere göre tespit edilmesinin usul ve kanuna uygun görüldüğü gerekçesiyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak hakkı bedellerinin tespiti istemine ilişkindir.
2. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama mandarin bahçesi niteliğindeki Hatay ili, ..., ... Mahallesi 1503 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve irtifak hakkına konu olan bölüm dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle daimi ve geçici irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Tespit edilen kamulaştırma bedelinin ilk kararla ödenmesine hükmedilen 121.615,08 TL'lik kısmından acele kamulaştırma dosyasında depo edilen 111.252,76 TL bedelin mahsubu ile bakiye 10.362,32 TL'lik bedele ilk karar tarihine kadar, arta kalan 27.771,30 TL'lik bedele ise son karar tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan "bedelinden Dörtyol 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülen 2017/140 Değişik İş sayılı dosyasında acele el koyma bedeli olarak tespit edilen 111,252,76 TL’nin düşülmesinden sonra kalan 38.133,62 TL’nin" ibaresinin hükümden çıkartılması, yerine "bedelinin ilk kararla ödenmesine hükmedilen 121.615,08 TL’lik kısmından acele kamulaştırma dosyasında depo edilen 111.252,76 TL bedelin mahsubu ile bakiye 10.362,32 TL’lik bedelin 13.04.2018 tarihinden ilk karar tarihi olan 19.07.2018 tarihine kadar, arta kalan 27.771,30 TL’lik bedelin ise" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.