"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2341 Esas, 2024/209 Karar
KARAR : Esastan ret/ Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Büyükçekmece 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/177 Esas, 2021/729 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ve dahili davalı idareler vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince dahili davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun ise kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davalı ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, dahili davalı ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı dahili davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, ..., Esenyurt köyü 1167 ada, 21 parsel sayılı, 1.1836,36 m² miktarlı taşınmazın 29/2400 hissesine tekabül eden kısmına meydan düzenlemesi yapılması esnasında kamulaştırmasız olarak el atıldığını belirtilerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 10.000,00 TL tazminatın el atma tarihinden itibaren işleyecek devlet alacaklarına uygulanan en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir. Davacı vekili yargılama devam ederken ... davaya dahil etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili yetki ve husumet itirazında bulunarak davanın usulden ve esastan reddini talep etmiştir.
2. Dahili davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın öncelikle husumet yönünden reddi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idare tarafından herhangi bir el atma söz konusu olmadığını, uzlaşma şartının zorunlu dava şartı olduğunu, öncelikle dava şartlarının gerçekleşmemesi sebebiyle davanın reddi gerektiğini, ayrıca davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, müvekkili idare tarafindan herhangi bir el atma söz konusu olmadığını, davacının bu husustaki iddialarının haksız ve yersiz olduğunu, davacı tarafın talep ettiği bedelin çok fahiş olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tazminat isteminin kabulüne, taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte Esenyurt Belediye Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve dahili davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın açılmasında müvekkilin bir kusuru bulunmadığını, bu sebeple daha evvel verilen müvekkil idarenin davalı sıfatının kaldırılmasına dair kararı kaldırılarak davanın tarafları açısından pasif husumet yokluğu sebebiyle reddine karar verilmesi ve lehlerine yargılama gideri ile vekâlet ücretine hükmedilmesini talep etmiştir.
2.Dahili davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idare tarafından herhangi bir el atma söz konusu olmadığını, imar planının ilanına rağmen süresinde bu plana itiraz edilmediğinden davanın süre yönünden reddinin icap ettiğini, taşınmaz ile ilgili kamulaştırma işlemleri ... uhdesinde bulunduğundan müvekkil yönünden davanın husumet nedeniyle reddini istediklerini, hükme esas alınan bilirkişi raporunda emsal uygulamasının hatalı ve yetersiz, belirlenen bedelin ise fahiş bulunduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna uygun olduğu anlaşıldığından dahili davalı ... vekilinin istinaf itirazları yerinde görülmemiş; ancak davanın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına karşı açıldığı, bilahare diğer davalının davaya dahil edildiği, el atmadan sorumluluğun da dahili davalıda bulunduğu nazara alınarak ... karşı açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilip, bu davalı yönünden yargılama giderlerinin davacıya yükletilmesi gerekirken anılan davalının taraf olmaktan çıkarılarak hakkında hüküm kurulmaması doğru görülmediğinden İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde dahili davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Dahili davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiş, ayrıca maktu harç ve vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4 . 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi .
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve dava konusu taşınmaza davalı idarece 1983 yılından sonra fiilen el atıldığı anlaşıldığından kamulaştırmasız el atılan taşınmazın bedelinin dahili davalı idareden tahsiline karar verilmesinde, nispi harç ve vekâlet ücretine hükmedilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Dahili davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... Başkanlığından aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazineye irat kaydedilmesine
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.