"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/515 Esas, 2023/936 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Trabzon 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/30 Esas, 2021/524 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Başkanlığı vekili ile davalı ... Başkanlığı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Başkanlığı vekili ile davalı ... Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Trabzon ili, ...ilçesi, ... Mahallesi 784 ada 42 parsel (ifrazen 784 ada 85,86,87,88 ve 89 parsel) sayılı taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın yol yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu yolun hangi idarenin sorumluluğunda olduğunun tespit edilerek husumetin sorumlu idareye yönlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
2. Davalı ... Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu yolun Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı sorumluluğunda olduğunu, idareleri yönünden husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
3. Davalı TİSKİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu yolu yapan kuruma davanın yönlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı TİSKİ Genel Müdürlüğü yönünden talebin reddine, diğer davalılar yönünden davanın kabulüne ve el atma tazminatının tespiti ile davalılardan tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Başkanlığı vekili ile davalı ... Başkanlığı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkili idarenin dava konusu taşınmaza herhangi bir müdahalesinin bulunmadığını, bedelin yüksek olduğunu, seçilen emsalin uygun emsal olmadığını, taşınmaza herhangi bir el atmanın söz konusu olmadığını, el atma varsa dahi bu hususta husumetin müvekkil idareye yöneltilmemesi gerektiğini, davaya konu yolun ...Belediyesinin sorumluluğunda kaldığını, kararda taşınmaza el atıldığı yönünde hüküm kurulsa da el atma tarihinin somut şekilde ortaya konmadığını, ayrıca imar planında yol olarak el atıldığı iddia edilen kısım ile ilgili de yapılan ve yapılması muhtemel imar uygulamalarının da ilgili kurumlardan sorulması ve hangi kurumun sorumluluğunda olduğunun somut şekilde ortaya konması gerektiğini, hüküm kısmının 3-c kısmında 784 ada 90 parsel numaralı taşınmaza ...Belediyesi tarafından el atıldığı belirtildiği hâlde müvekkil idare aleyhine tazminat yükletilmesinin hukuka aykırı olduğunu, fen bilirkişi raporunda 90A ile gösterilen kısım 428,73 m² iken hükümde 90A ile 428,39 m² olarak belirtildiğini, bu çelişkili durumun hükmün icrası esnasında ilgili tapu müdürlüğünde yapılan işlemlerde imkansızlık teşkil edeceğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu edilen taşınmazların hukuken el atıldığı iddia edilen kısımları ile ilgili davanın idari yargı görev kapsamında olduğu halde bu kısımlar açısından bedele hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, taşınmazların diğer davalılardan Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı görev, yetki ve sorumluluğunda olduğu hâlde Belediyeleri aleyhine hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, taşınmazlarda belediyeleri tarafından yol çalışması yapılmadığını, davaya konu taşınmazlara ilişkin Trabzon 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/118 Esas sayılı dosyasındaki acele kamulaştırma davasında arta kalan alanlarda değer düşüklüğü verilmediği düşüncesiyle hesaplama yapıldığı bilirkişi raporunda belirtildiğinden söz konusu dosyada belirlenecek olan kamulaştırma bedeli kesinleşmeden, bekletici mesele yapılmadan bu dosyada bedele hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, ıslah ile artırılan talebe ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiğini, bedelin yüksek belirlendiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile belirlenen kamulaştırmasız el atma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu, ancak dava konusu 784 ada 90 parsel sayılı taşınmazın el atılan alanı 428,73 m² iken hüküm yerinde 428,39 olarak yazılması, ayrıca taşınmazın bu bölümüne Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından el atıldığı halde, hükmün 3c bendinde taşınmaza ...Belediye Başkanlığı tarafından el atıldığının yazılması ve bu şekilde infazda tereddüt yaratılması doğru olmadığı, ayrıca hükümden sonra yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 16.11.2022 tarihli ve 7421 sayılı Yasanın 5 inci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen ek 4 üncü maddenin 3 üncü fıkrasında; "Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” düzenlemesi getirildiğinden, karar ve ilam harcının maktuen belirlenmesi gerektiği gerekçesi ile başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Başkanlığı vekili ile davalı ... Başkanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Davalı ... Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4.Eldeki davada taşınmaza 04.11.1983 tarihinden sonra el atılmıştır. 7421 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası; “Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. 2942 sayılı Kanun'un 6487 sayılı Kanun'la değiştirilen Geçici 6 ncı maddesinin onikinci ve onüçüncü fıkraları; "09.10.1956 ile 04.11.1983 tarihini kapsayan dönemde oluşan mağduriyetin giderilmesi amacıyla getirilen ve malikler aleyhine bir takım hükümler içeren bu istisnai düzenlemenin 04.11.1983 tarihinden sonraki dönem içinde uygulanmasının hukuk güvenliğini zedeleyeceği" gerekçesiyle ve Anayasa'nın 2 ncı ve 35 inci maddelerine aykırı bulunarak 13.03.2015 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 13.11.2014 tarihli ve 2013/95 Esas, 2014/176 Karar sayılı kararıyla iptal edilmiştir. 2942 sayılı Kanun'da 04.11.1983 tarihinden sonraki fiili el atmalara ilişkin başkaca bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından alan 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar yönünden, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davalarda mahkeme ve icra harçları ile her türlü vekâlet ücretinin nispi olarak uygulanması gerektiğinden 2942 sayılı Kanun'un Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrasının uygulanma imkanı bulunmamaktadır.
5. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, dava konusu taşınmaza 1983 yılından sonra fiilen el atılmış olduğundan nispi harcın hüküm altına alınması gerekirken, hatalı değerlendirme yapılmak suretiyle maktu harca hükmedildiği ve bu hususun kamu düzenine ilişkin olup, resen gözetilmesi gerektiğinden kararın bozulması gerekir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı idareler vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddine,
2. Kamu düzenine ilişkin olarak yapılan değerlendirme sonucunda, Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının harca ilişkin altı ve yedinci paragrafların çıkartılması, yerine “ Karar tarihi itibarıyla alınması gereken 83.747,80 TL harcın, davacıdan peşin alınan, 35,90 TL harç ile tamamlama harcı olarak yatırılan 20.681,80 TL harç olmak üzere toplam 20.717,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 63.030,10 TL harcın; sorumluluk miktarlarına göre 48.904,53 TL'sinin davalı ... ...Belediye Başkanlığından, 14.125,57 TL'sinin Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı'ndan tahsili ile Hazineye irad kaydına, davacıdan peşin alınan, 35,90 TL harç ile tamamlama harcı olarak yatırılan 20.681,80 TL harç olmak üzere toplam 20.717,70 TL harcın; sorumluluk miktarlarına göre 16.074,69 TL'sinin davalı ... ...Belediye Başkanlığından, 4.643,01 TL'sinin Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı'ndan alınarak davacıya verilmesine,” cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... Başkanlığı'ndan aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Davalı ... Başkanlığı'na aşağıda yazılı olan harcın istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.