"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2255 Esas, 2024/572 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karasu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/352 Esas, 2021/574 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Sakarya ili, ..., ......Mahallesi 382 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kabulü ile kamulaştırma bedelinin tespitine ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kanun gereği taşınmazın değerinin olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir dikkate alınarak hesaplanması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak alınmasının hatalı olduğunu, objektif değer artışının eklenmesinin hatalı olduğunu, arazilerin yol kenarında oluşu, pazar ve yerleşim yerlerine yakınlığı gibi unsurların objektif değer artışının değil kapitalizasyon faiz oranının belirlenmesinde kullanılan unsurlar olduğunu, münavebe ürünlerinin üretim giderlerinin piyasa değerlerinin üstünde belirlendiğini, taşınmazlar üzerindeki muhdesat değerinin olması gerekenden yüksek hesaplandığını, idareleri lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın gelişmeye açık ticari ve ekonomik potansiyeli en üst seviyede olan bölgede olduğunu, taşınmazın meskun mahallere mesafesinden dolayı arsa vasfı taşıdığını, Yargıtay kararlarında imar alanına 1000 metre mesafede olan taşınmazın arsa vasfında değerlendirilmesi gerektiğinin söylendiğini, Yargıtay kararlarına göre objektif değer artışının %200 olması gerektiğini, taşınmazın her tarafının kanal, dere, kaynak denen akarsu yatakları ile çevrili olduğunu, 1 yılda 2-3 farklı ürün hasat edildiğini, tüm bu akarsu zenginliğinin yanında, bölgenin en fazla yağış alan bölgesi olduğunu, tüm bunlar göz önüne alındığında objektif değer artışının %30 olarak belirlenmesinin yanlış olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, buna göre hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre kapitalizasyon faizi ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının yerinde olduğu, kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, davalı taraf davanın açılmasına sebebiyet vermediğinden davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin doğru olduğu, ancak Dairenin kaldırma kararı öncesinde İlk Derece Mahkemesince verilen 28.03.2019 tarihli kararda kamulaştırma bedelinin 170.593,87 TL'lik kısmının ödenmesine, 85.240,02 TL'Lik kısmının vadeli hesapta nemalandırılmasına karar verildiği hâlde, kaldırma kararı sonrasında kamulaştırma bedelinin tamamı yönünden ikinci karar tarihine kadar faiz işletilmesi doğru görülmediğinden davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kamulaştırma bedeline işletilecek faize yönelik olmak üzere kabulüne, davalı vekilinin istinaf başvurularının reddi ile İlk Derece Mahkeme kararının düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarım arazisi niteliğindeki Sakarya ili, ..., ......Mahallesi 382 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
4.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare vekilinin tüm, davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen 274.480,93 TL'den ilk kararla ödenen 170.593,87 TL çıkarıldığında bakiye bedel 103.887,06 TL'ye dava tarihinden 4 ay sonrası olan 21.10.2018 tarihinden ikinci karar tarihi olan 14.10.2021 tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken fark bedelin hatalı gösterilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin tüm davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının (3) numaralı bendinde yer alan “ 85.240,02 TL” sayısının çıkarılması, yerine "103.887,06 TL" sayısının yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.