"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/268 Esas, 2023/168 Karar
vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 27.08.2021
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Balıkesir ili, 3834 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; geniş bir alanda kamulaştırma yapıldığını ve kamulaştırılan taşınmazların ortalama değerinin belirlenmesinin mümkün olmadığını, müvekkilinin taşınmazının Balıkesir- karayoluna sınır olduğunu, yoldan çok uzakta olup dağda yer alan taşınmazdan çok daha kıymetli olduğunu, taşınmazın değerinin yapılacak keşif ve bilirkişi incelemesi ile tespitini talep ettiklerini, kamulaştırma bedelinin tespiti ile kararın kesinleşmesine kadar işleyecek yasal faiziyle birlikte müvekkiline ödenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 04.04.2022 tarihli ve 2021/458 Esas, 2022/255 Karar sayılı kararıyla davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 04.04.2022 tarihli ve 2021/458 Esas, 2022/255 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.11.2022 tarihli ve 2022/2029 Esas, 2022/2684 Karar sayılı kararıyla taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; değerlendirme tarihi olan 2021 yılında yörede kuru tarım arazilerinde yaygın olarak uygulanan münavebe ürünlerinin neler olduğu ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda münavebeye esas alınan buğday, nohut ve kavun ürünlerinin değerlendirme tarihi olan 2021 yılı itibarıyla dekar başına asgari ve azami verim miktarları, ayrıntılı üretim giderleri (harcama kalemlerini tek tek gösteren) ve kg başına toptan satış fiyatları İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden getirtilerek rapor denetlenmeden eksik inceleme ile karar verilmesi ve kabule göre de hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda münavebeye esas alınan ürünlerin üretim masraflarının, brüt gelirin %50'sinden yüksek oranda alınması ekonomik tarım yapılmasında tereddüt yaratacağından bu husus İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne sorularak bilirkişi kurulundan ek rapor alınıp sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bozma sonrası alınan bilirkişilerce %25 ve %300 olmak üzere birbirinden çok farklı objektif değer artış oranları ile seçenekli olarak rapor düzenlendiğini, belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; hatalı bilirkişi raporu uyarınca eksik kamulaştırma bedeli belirlendiğini, yörede yetişen ürünlerin tümünün ortalamasının alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3.Arazi niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanunu'nun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Buna karşın, hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazların değeri belirlenirken, üç yılda üç ürün aldığı gözetilerek tespit edilen net gelir 3.920,66 TL üçe bölünmek suretiyle tespit edilen yıllık net gelir 1.306,88 TL’nin esas alınması gerekirken, hesap hatası yapılmak suretiyle üç yıllık net gelir esas alınarak fazlaya hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz istemlerinin kısmen kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
13.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.