"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1052 Esas, 2024/611 Karar
KARAR : Esastan ret/ Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gelibolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/602 Esas, 2022/416 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl dava ile 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili istemine ilişkin karşı davada yapılan yargılama sonucunda, İlk Derece Mahkemesince asıl davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, karşı davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davalı-karşı davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı-karşı davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, karış davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı karşı davacı idare vekili tarafından süresi içerisinde temyiz edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince 28.03.2024 tarihli ek kararla temyiz isteminin miktardan reddine karar verilmiştir.
Ek karar davalı-karşı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Dosya içeriğine göre Bölge Adliye Mahkemesince dava miktarı dikkate alınarak temyiz dilekçesinin miktardan reddine karar verilmiş ise de 15.04.2022 tarihli ve 31810 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 24.02.2022 tarihli ve 2021/34 Esas, 2022/21 Karar sayılı kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 341 inci maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinin “kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davalar” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiği gözetildiğinde; temyiz yoluna başvurulabilen kararları düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi için de aynı hususun uygulanması gerektiğinden temyiz incelemesine konu edilen kararın miktar itibarıyla kesinlik sınırına bakılmaksızın temyizinin olanaklı bulunduğu kabul edilmelidir.
Bu durumda temyiz dilekçesinin miktardan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesinin 28.03.2024 tarihli ek kararının ortadan kaldırılması gerekir.
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı davalı karşı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; ek kararın kaldırılmasına karar verildikten sonra süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davaya konu Çanakkale ili, ..., ...Cumhuriyet 169 ada 49 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığını, belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle; Çanakkale ili, ..., ...Cumhuriyet 169 ada 49 parsel sayılı taşınmazın irtifak kamulaştırma bedelinin tespiti ile idare adına tesciline, asıl davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, karşı davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacılar-karşı davada davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu, taşınmaza objektif değer artışı uygulanmamasını kabul etmediklerini, bu nedenle taşınmaza objektif değer artışı uygulanması gerektiğini, ayrıca sulama masrafı adı altında gider oluşturulmasının ve kapitalizasyon faizinin daha yüksek alınmamasının hatalı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı-karşı davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; tesis edilen enerji nakil hattının taşınmazın olduğu gibi kullanılmasını engellemeyecek konumda ve yükseklikte olduğunu, değer düşüklüğü oranını kabul etmediklerini, fahiş değer düşüklüğü oranı belirlendiğini, rayicin kat be kat üstünde kamulaştırma bedelinin belirlendiğini, el atma tarihindeki değer yerine dava açma tarihindeki değerin dikkate alındığını, kapitalizasyon faiz oranının yüksek olduğunu, dava konusu taşınmazın kuru arazi vasfında olduğunu, davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmediğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kapama armut bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaza net geliri esas alınarak değer biçilmesi, dava tarihinde geçerli olan resmi veri listesi ile taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinde belirtilen masraflarla ekonomik tarım yapılamayacağının değerlendirilip üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alınması, dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre %4 kapitalizasyon faizi ile taşınmazdaki muhtesat bedelinin zemin bedeline eklenerek hesaplama yapılması ve dava konusu taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu, enerji nakil hattı güzergahı ve irtifak hakkına konu olan bölüm dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi ve tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazda davacı idari adına irtifak hakkı tesisi ile davacı idare adına tapuya tesciline karar verilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesinin kararında bir isabetsizlik bulunmadığı, ancak; 2021 yılında aynı bölgeden intikal eden ve dairenin incelemesinden geçen davalarda ...Cumhuriyet Mahallesinde sulu tarım arazileri için 88,73 TL/m² birim bedeli benimsendiği bu nedenle dava konusu kapama armut bahçesi için öngörülen 83,20 TL/m² birim bedelinin az olduğu anlaşılmakla dava konusu taşınmazın net gelir sistemine göre belirlenen zemin değerine objektif değer artışı uygulanması gerektiğinden dava konusu taşınmazın niteliği, konumu ve diğer özellikleri dikkate alınarak %25 oranında objektif değer artışı uygulanarak kamulaştırma bedelinin yeniden hesaplanarak davalı-karşı davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı-karşı davalı vekilinin istinaf başvurusunun karşılık dava bakımından kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm tesisine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı-karşı davacı idare vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı-karşı davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kararın kesin olduğuna ilişkin ek kararı kabul etmediklerini ve kararı temyiz ettiklerini, taşınmazın kamulaştırma bedelinin yüksek belirlendiğini, kapitalizasyon faizinin % 5 oranında alınması gerektiğini, değer düşüklüğü oranının yüksek belirlendiğini, taşınmaz bedelinin vadeli hesaba yatırılmış olması nedeniyle faize hükmedilmemesi gerektiğini, ... Genel Müdürlüğü lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki taşınmazın irtifak kamulaştırma bedelinin tespiti hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir
3. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı, değer düşüklüğü oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı göz önüne alındığında idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi de yerindedir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı-karşı davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı-karşı davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.