"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/155 Esas, 2024/1330 Karar
DAVALILAR : 1.Maliye Hazinesi vekili Avukat ...
2.Orman Genel Müdürlüğü vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 20.10.2020
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ...1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/472 Esas, 2021/462 Karar
Taraflar arasındaki taşınmazın kesinleşmiş orman tahdidi içinde kalması nedeniyle uğranılan zararın 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun (4721 sayılı Kanun) 1007 nci maddesi uyarınca tazmini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın Orman Genel Müdürlüğü yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı Hazine yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ile davalı Hazine vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ...ili, Menteşe ilçesi, Gülağzı Mahallesi 169 ada 52 parsel sayılı taşınmazın kesinleşmiş orman tahdit sınırı içinde kaldığından bahisle uğradığı zararın dava tarihine göre belirlenecek değerinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile tapudaki payının iptali ile orman vasfı ile Hazine adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Maliye Hazinesi vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının kendi tapusunun iptalini istemekte hukuki menfaatinin olmadığını, davacının dava açma hakkına sahip olmadığını, hukuki yarar dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının taşınmazdaki orman şerhinin kaldırılması için ...Orman İşletme Müdürlüğüne yaptığı başvurunun reddine ilişkin idari yargıda iptal davası da açılmadığını, şerhi kaldırmaya yönelik dava yolları tüketilmeden Maliye Hazinesine kusur atfedilerek tazminat davasının açılamayacağını, davacının tapu devir talebini idari yollardan çözümleme yoluna başvurmadığını, yapılan çalışmaların tamamının sayısal olmaması nedenleri ile 2020 yılında gerek fenni hataların düzeltilmesi gerekse orman sınırlarının sayısal hale getirilmesi için Orman Kadastro Başmühendisliğince 4999 sayılı Kanun uygulaması yapıldığını, bu çalışmalar ışığında dava konusu taşınmazın kısmen orman sınırları içerisinde kaldığının tespit edildiğini, işlemi orman idaresi yapmış olduğundan Maliye Hazinesinden tazminat isteminin haksız ve yersiz olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının kendi tapusunun iptalini istemekte hukuki menfaatinin olmadığını, davacının dava açma hakkına sahip olmadığını, hukuki yarar dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının taşınmazdaki orman şerhinin kaldırılması için ...Orman İşletme Müdürlüğüne yaptığı başvurunun reddine ilişkin idari yargıda iptal davası da açılmadığını, şerhi kaldırmaya yönelik dava yolları tüketilmeden tazminat davasının açılamayacağını, davacının tapu devir talebini idari yollardan çözümleme yoluna başvurmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve tespit edilen bedelin yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya ödenmesine ve dava konusu taşınmazın tapusunun iptali ile orman vasfı ile Hazine adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın gerçek değerine hükmedilmediğini, taşınmazın konumu ve özellikleri gereği daha değerli olduğunu, emsal taşınmazlara göre değerinin az belirlendiğini, taşınmazın tüm değerine dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiğini ileri sürülmüştür.
2.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkili idarenin bu dava açısından husumetinin bulunmadığını, hak düşürücü sürenin geçtiğini, dava konusu taşınmazın özel mülkiyete konu olamayacağını ileri sürülmüştür.
3.Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacı tarafın bu davanın açılmasında hukuki menfaatinin bulunmadığını, taşınmazın tapu kaydına konulan orman şerhinin kaldırılması amaçlı dava açılmadığını, dava yolu tüketilmeden Hazineye karşı dava açılamayacağını, zararın ispatlanamadığını, eksik araştırma ile karar verildiğini, faiz başlangıç tarihinin ıslah tarihi olması gerektiğini ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu 169 ada 52 parselin tamamının kesinleşmiş orman sınırları içinde kaldığı belirlendiğinden, tapu kaydına 29.07.2020 tarihli ve 8759 yevmiye numarası ile "kısmen veya tamamen orman sınırları içinde kalmıştır" şerhi konulduğu, taşınmazın orman kadastro sınırları içerisinde kalması halinde, mülkiyet hakkı kısıtlandığından orman sınırları içinde kalan taşınmazın tapu kaydının iptali ile Hazine adına tescilini talep etmekte hukuki yararı bulunduğu; aynı mahallede bulunan ve dava konusu taşınmaza yakın komşu olup benzer nitelikteki 169 ada 42 ve 43 parsel sayılı taşınmazlar için aynı taleple açılan davalarda verilen kararların tarafların temyizi üzerine Yargıtay denetiminden geçtiği, ancak Orman Genel Müdürlüğü açısından davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi yerine her iki davalı açısından da davanın kabulüne karar verilmesi, dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması ve Hazinenin harçtan muafiyetinin gözetilmemesi doğru görülmeyerek İlk Derece Mahkemesi kararına karşı taraf vekillerince yapılan istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ile davalı Hazine vekilleri temyiz itirazında bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri
2.4721 sayılı Kanun’un “Sorumluluk” başlıklı 1007 nci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet sorumludur.”
3.Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.11.2009 tarihli ve 2009/4 - 383 Esas, 2009/517 Karar sayılı ilâmında tapu işlemlerinin kadastro tespit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğu, tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan bu kayıtlarda yapılan hatalardan 4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, Devletin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, bu işlemler nedeniyle zarar aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan bu kayıtlarda yapılan hatalardan 4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, Devletin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, bu işlemler nedeniyle zarar görenlerin 4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince zararlarının tazmini için Hazine aleyhine adlî yargıda dava açabilecekleri belirtilmiştir.
4.4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca kabul edilen Devletin sorumluluğu, tapu sicilinin önemi ve kişilerin bu sicile olan ... duygularını sağlamak bakımından aynî hakkının saptanması, herkese açık tutulmasında tekel hakkı sağlayan bir sicil olması esasına dayanmaktadır. Bu sorumluluk, asıl ve nesnel (objektif) bir sorumluluk olduğundan zarara uğrayan zararının ödetilmesini doğrudan Devletten isteyebilir.
5.4721 sayılı Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince açılan davalarda, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu sahibinin oluşan gerçek zararı neyse tazminatın miktarı da o kadar olmalıdır. Gerçek zarar, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu malikinin mal varlığında meydana gelen azalmadır. Tazminat miktarı zarar verici eylem gerçekleşmemiş olsaydı zarar görenin mal varlığı ne durumda olacak idiyse aynı durumun tesis edilebileceği miktarda olmalıdır. Zarara uğrayan kişinin gerçek zararı ise tazminat miktarının belirlenmesinde esas alınacak değerlendirme tarihine göre belirlenecek olup bu tarihe göre tapusu iptal edilen taşınmazın niteliği ve değeri belirlenmelidir. Taşınmazın niteliği arazi ise net gelir metodu yöntemi ile arsa vasfında ise değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması suretiyle gerçek değer belirlenmelidir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden, dava konusu taşınmazın davacı tarafından 09.04.2012 tarihinde satın alınmak suretiyle edinildiği, kesinleşen orman kadastrosu nedeniyle tapuya 29.07.2020 tarihinde orman şerhi konulduğu, bu şerh nedeniyle mülkiyet hakkı kısıtlandığından 4721 sayılı Kanun'un 1007 nci maddesi gereği tazminat hakkı doğduğunun kabulü doğrudur.
3. 4721 sayılı Kanun'nun 1007 nci maddesine dayanan tazminat davalarında yasal hasım Hazine olduğundan Orman Genel Müdürlüğü hakkındaki davanın husumetten reddine karar verilmesi uygundur.
4. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve dava konusu taşınmazın davacı adına olan tapusunun iptali ile orman vasfı ile Hazine adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
5. Dava konusu taşınmaza dava tarihi esas alınarak değer biçildiğinden hükmedilen bedelin tamamına dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi doğrudur.
6. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ile davalılardan Hazine vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı Hazine harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.