"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2411 Esas, 2023/1695 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/191 Esas, 2022/326 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin iadesi, mümkün olmaması halinde ise ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile fazla ödenen kısmın tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 601 ada 8 parsel sayılı taşınmazın üzerinden davalı ... Genel Müdürlüğü tarafından enerji iletim hattı geçecek olması sebebi ile
tapuda 1970’li yıllarda irtifak hakkı tesis edilerek irtifak şerhi işlendiğini, arazi üzerinde irtifak şerhi
tesis edilirken muhtelif malikler için muhtelif kamulaştırma bedelleri ödendiğine ilişkin belge ve
kayıtlara dair bilgileri olmadığını, davalı idare tarafından da herhangi bir belge sunulmadığını, davalı idarenin 29.07.2020 tarihli cevabi yazısı ile 28.02.2018 tarihli ve 84061 sayılı Yönetim Kurulu kararı uyarınca Enerji
İletim Hattının demonte edildiğini, enerji hattının kaldırıldığından arazinin davalı idare tarafından
kullanılmıyor olması sebebi ile irtifak hakkının terkin edilmesi için yaptıkları başvuruya verilen
26.06.2020 tarihli cevap ile 644.014,00 TL bedelin yatırılması halinde şerhin terkin edileceğinin belirtildiğini, davacılar tarafından taşınmaz üzerinde kat karşılığı inşaat için bir müteahhitle
anlaştıkları ve arazide bir an önce inşaata başlanması gerekmesi sebebi ile 25.09.2020 tarihinde
ihtirazi kayıt ile tüm yasal haklarını saklı tutarak 644.014,00 TL ödeme yaptıklarını, bu nedenlerle
usul ve kanuna aykırı olarak davacılardan irtifak şerhi terkini için tahsil edilen 644.014,00 TL'nin davalı idareden alınarak davacılara iade edilmesine, irtifak şerhi terkini için bedel ödenmesine karar
verilmesi durumunda davalı idare tarafından afaki olarak belirlenen bedele itirazları doğrultusunda bedelin değerlendirilmesine ve tahsil edilen bedel ile belirlenecek bedel arasında kalan bakiye bedelin davalı idare tarafından davacılara ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaz üzerinden ... Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 24.05.1969 tarihli ve 2693-6 sayılı Kararı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 16.06.1969 tarihli ve 10049-29319 sayılı oluruna istinaden tesis edilen 154 kV. Ambarlı - Yıldıztepe I Enerji İletim Hattı geçmekte iken; ... Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 28.02.2018 tarihli ve 8406 sayılı Kararına istinaden demonte edildiği, kamulaştırma işlemlerinin yapıldığı 1970 yılında taşınmazın öncesinde 308 parsel sayılı taşınmaz olarak kayıtlı olduğu, 308 parsel sayılı taşınmazın hissedarları ile 1144,00 m² irtifak hakkı kamulaştırması için Bakırköy 2. Mıntıka Tapu Sicil Muhafızlığı tarafından Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) Genel Müdürlüğü lehine 07.10.1970 tarihli ve 13196 yevmiye numaralı, 15.2.1972 tarihli ve 1799 yevmiye numaralı, 28.12.972 tarihli ve 17757 yevmiye numaralı, 19.06.1974 tarihli ve 9073 yevmiye numaralı ve 21.04.1977 tarihli ve 7498 yevmiye numaralı tescil işlemleri ile Bakırköy 6. Bölge Tapu Sicil Muhafızlığı tarafından Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) Genel Müdürlüğü lehine 15.01.1980 tarihli ve 283 yevmiye numaralı, 26.11.1982 tarihli ve 4707 yevmiye numaralı, 17.05.1985 tarihli ve 2372 yevmiye numaralı ve 02.04.1987 tarihli ve 2099 yevmiye numaralı tescil işlemleri yapıldığı, ayrıca; 1144,00 m² irtifak hakkı kamulaştırması için ... Bankacılık Şubesine (Fatih Şubesi) muhtelif malikler için muhtelif kamulaştırma bedelleri ödenerek, kamulaştırma işlemlerinin amir hükümlerinin tamamlandığını, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 4üncü maddesine göre kamulaştırma yoluyla tesis edilen 154 kV. Ambarlı - Yıldıztepe TL Enerji İletim Hattının belirtilen Yönetim Kurulu Kararı ile demonte edilmiş olması sebebiyle söz konusu irtifak hakkı bedeli 2942 sayılı Kanun'un değer biçmeye ilişkin 11inci maddesi hükümleri kıyasen uygulanarak Bölge Müdürlüğü Kıymet Takdir Komisyonu marifetiyle 05.05.2020 tarihinde güncel değerlerinin hesaplanarak 644.014,00 TL değer takdir edilip Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 24.06.020 tarihli ve 6-30 sayılı Oluru ile tasdik edildiğini, davalı idarenin ilgili kanunun amir hükümleri çerçevesinde hareket ederek kamu yararının son bulması sebebiyle, irtifak hakkının terkini işlemlerini başlatmış ve usulüne ve kanuna uygun olarak işbu terkinin bedelini tahsil ettiğini, bu nedenlerle hukuki dayanaktan yoksun olan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacılar ..., ... ve ... yönünden aktif husumet yokluğundan davanın reddine,davacılardan ... yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu irtifak şerhinin usule uygun yapılan kamulaştırma işlemi sonucu oluşturulduğunu, ödemelerin ... Fatih şubesine muhtelif malikler için yapıldığını ve sonrasında tapuda tescil işleminde tamamlandığını, bu nedenlerle irtifak şerhinin bedelsiz olarak terkin edilemeyeceğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacıların kök murisi ... taşınmazı 27.04.1974 tarihinde ... hissesini satın almak suretiyle tapuda iktisap ettiği, kamulaştırmanın yapıldığı tarihteki kayıt maliki paydaş ...'ya ve sonrasında ...'e kamulaştırma bedelinin ödendiğinin ispatlamadığı, her ne kadar Tapu Sicil Müdürlüğüne hitaben irtifak şerhinin konulması hususunda ...'nın da isminin yer aldığı 19.06.1974 tarihinde verilmiş bir dilekçe var ise de burada bir imzasının olmadığı bu belgenin ödeme belgesi yerine geçemeyeceği kabul edilerek irtifakın bedelsiz terkini gerekeceğinden açılan davanın ödemeyi yapan davacı yönünden kabulüne karar verilmiş olmasında bir isabetsizlik görülmediği anlaşıldığından, davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taşınmazın tapu kaydına konulan irtifak hakkının tesisine ilişkin şerhin terkini istemine ilişkindir.
Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazın üzerinden davalı idare tarafından geçirilen enerji iletim hattı için
tapuda 1970’li ve devam eden yıllarda irtifak şerhi işlendiği, kamulaştırma evraklarının davacılar murisine karşı usulüne uygun tebliğ edilmediği gibi davalı idarece kamulaştırma bedelinin ödendiğinin ispat edilemediği, 28.02.2018 tarihli ve 84061 sayılı ... Yönetim Kurulu kararı uyarınca enerji iletim hattının demonte edildiğini, irtifak hakkına ilişkin şerhin terkin edilmesi için davacılar tarafından yapılan başvuruya verilen
26.06.2020 tarihli cevap ile 644.014,00 TL bedelin yatırılması halinde şerhin terkin edileceğinin belirtildiğini, davacılardan ... tarafından 25.09.2020 tarihinde
ihtirazi kayıt ile tüm yasal haklarını saklı tutarak 644.014,00 TL ödeme yaptıkları ve tapu kaydındaki irtifak hakkının terkin edildiği anlaşılmıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre, usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idareden aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.