"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/183 Esas, 2024/51 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili, yol olarak tapudan terkini davasında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare ve davalı vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Düzce ili, ...ilçesi, ........... köyü 133 ada 6 ve 8 parsel sayılı taşınmazların bir kısmının ... tarafından alınan kamu yararı kararına dayanılarak kamulaştırılmasına karar verildiğini belirterek dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 26.02.2015 tarihli ve 2014/47 Esas, 2015/53 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile ... adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 26.02.2015 tarihli ve 2014/47 Esas, 2015/53 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece yapılan temyiz incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmazların, yüzölçümü, üzerindeki ağaçların yaş, cins ve kapladığı alan nazara alındığında, kapama karışık meyve bahçesi niteliğinde oldukları anlaşıldığından, taşınmazlara net meyve gelirine göre değer biçilmesi gerekirken, arazi olarak değer biçen rapor esas alınarak karar verilmesi, dava konusu 133 ada 3 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan 532,71 m²sinde, taşınmazın niteliği, yüzölçümü, geometrik durumu nazara alındığında, değer azalışı olacağı gözetilmeden, düşük bedel tespiti, 4650 sayılı Kanun ile değişik 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi gereğince açılan tespit ve tescil davalarında değerlendirme; aynı Kanun'un 15 inci maddesi uyarınca dava tarihi itibariyle yapılır. Bu nedenle; dava konusu taşınmazlara değerlendirme tarihi olan 2014 yılı resmi verileri getirtilerek, bu veriler esas alınıp değer biçilmesi gerektiği hâlde, raporda 2014 verilerine göre değer biçildiği belirtilmiş ise de 2013 yılı resmi verileri esas alınmak suretiyle değer biçilmesi, kabule göre de taze fasulye veriminin gerekçesi gösterilmeden, resmi verilerden fazla alınması suretiyle fazla bedel tespiti, üretim giderleri içinde sermaye faizi, genel idare giderleri, tarla kirası da eklenmek suretiyle az bedel tespiti nedenleriyle mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 29.04.2021 tarihli ve 2016/133 Esas, 2021/65 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların tapusunun iptali ile ... adına tesciline, yol olarak terkinine karar verilmiştir.
A. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 29.04.2021 tarihli ve 2016/133Esas, 2021/65Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece yapılan temyiz incelemesi sonucunda; bozma ilamına uyma kararı veren Mahkemece dava konusu taşınmazın bedeli kapama meyve bahçesi niteliği esas alınarak tespit edilmiş ise de hükme esas alınan rapor yetersiz araştırma ve eksik incelemeye dayalı olduğu gibi, denetime elverişli değildir. Bu itibarla taşınmaza net meyve geliri esas alınarak net gelir yöntemine göre değer biçilmesi gerekirken, denetime elverişli olmayan yöntem kullanılmak suretiyle değer biçilmesi nedeniyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların tapusunun iptali ile ... adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi kurulu ek raporu 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinde belirtilen usul ve esaslar dâhilinde hazırlanmamış olup bozma kararına da uygun olmadığını, bedelin tespitinde % 90 objektif değer artışı kullanılmasının hatalı olduğunu, bilirkişi raporunda objektif değer artışına etkili olduğu iddia edilen hususların kapitalizasyon faiz oranının da tespitinde göz önünde bulundurulduğunu, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazlar üzerinde bulunan ağaçlar ile kıymet takdir raporunda belirtilen ağaçların cins ve sayıları arasında da farklılık bulunmakta olup; dava konusu taşınmazlar için tespit anında görülen ve kaydedilen ağaç cins ve miktarlarının esas alınması gerektiğini, ayrıca dava konusu taşınmazlardan arta kalan kısımlar için değer düşüklüğü olduğu ileri sürülerek bedel hesaplaması yoluna gidilmesinin hatalı olduğunu, kamulaştırılan alan dışında kalan kısımlarda önceden yapılan tarımsal faaliyetlerin devam ettirilebileceğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen kamulaştırma bedeline dava tarihinden sonra 4 aylık sürenin bittiği tarihten itibaren yasal faiz işletilmesine dair verilen kararın hatalı olduğunu, 2942 sayılı Kanun'un 10/8 maddesindeki bu hüküm iptal edildiğini, faiz başlangıcının dava tarihinden itibaren olması gerektiğini, aynı zamanda faiz oranın da kamu alacaklarına uygulanan en yüksek orandaki faiz oranının alması gerektiğini, ve davalı vekille temsil edildiği hâlde, davalı yararına vekalet ücretine hükmedilmemesinin de doğru olmadığını ileri sürerek kararın düzeltilerek onanmasını, aksi hâlde ileri sürdükleri nedenlerle bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Mahkemece bozma kararına uyulmuşsa da bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Dava konusu kapama meyve bağçesi niteliğindeki taşınmazlara değerlendirme tarihi olan 2014 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilere esas alanarak net gelir metoduna göre değer biçilmesi gerekirken bozma sonrası dava konusu taşınmazlara arazi niteliğine göre ve 2022 yılı verileri esas alınmak suretiyle, üzerindeki ağaçlara ise maktuen değer biçilmesi hatalıdır.
3. Dava konusu taşınmazlar üzerindeki yapı bedellerine ilişkin bozma yapılmadığından, bozma kapsamı dışında kalan önceki hesaplamalar kesinleşmiş olup yeniden değerlendirilme yapılması doğru görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazlardan arta kalan 133 ada 7 parsele takdir edilen %50 değer azalışı önceki bozma kararlarında bozma konusu yapılmadığından %50 değer azalışı kesinleşmiş olup bozma kararı sonrası tamamının değerine hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan usul ve kanuna aykırı olan kararın BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
05.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.