"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2018/1450 E., 2022/98 K.
HÜKÜM/KARAR : Başvurunun Esastan Reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında açılan kayıt kabul davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin tüm, davalı vekilin bir kısım istinaf başvuru sebeplerinin esastan reddine, davalı vekilinin bir kısım istinaf sebeplerinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkili Milli Savunma Bakanlığı ile davalı şirket arasında Kara Kuvvetleri Tatbikat Merkezi için çatışma simülasyon sistemi tedariki maksadıyla 03.07.2006 günü sözleşme, daha sonra 15.01.2009 günü de ek sözleşme imzalandığını, 26.07.2006 tarihinde sözleşme bedelinin % 20'si oranında 4.390.000,-USD tutarında avans ödemesi yapıldığını, bu tarihten itibaren 20 ay içinde 27.03.2008 tarihinde ve teslimden itibaren 4 ay içinde (27.07.2008’e kadar) montajın tamamlanması gerektiğini ancak yüklenicinin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini, 11.12.2009 günü gönderilen ihtarname ile 40 günlük ek süre verildiğini fakat bu süre içinde de işin tamamlanamaması nedeniyle 30.01.2010 günü sözleşmenin feshedildiğini, 09.02.2009 tarihli yazı ile avans olarak yükleniciye ödenen avansın 4.450.775,27 USD olarak, 4.679.466,20 USD tutarında gecikme cezasının yatırılmasının istendiğini, ancak yatırılmadığından 1.317.000,- USD kesin teminat mektubunun ve 232.592 USD ek kesin teminat mektubu ile 4.390.000,-USD bedelli avans teminat mektubunun Hazineye gelir kaydedildiğini belirterek 4.679.466,20 USD gecikme cezası ile 4.450.775,27 USD avansın 26.07.2006 tarihi ile teminat mektubunun Hazineye gelir kaydedildiği 22.03.2010 günü arasında işleyen yasal faizinin, 4.390.000,-USD bedelli avans teminat mektubunun TL karşılığı (4.450.775,27) kur farkının USD ile açılan 1 yıl vadeli mevduat hesabına ödenen en yüksek faiz oranı ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; sözleşmenin feshi ve ihalelere katılma yasağının iptali için idare mahkemelerinde açtıkları davaların bekletici mesele sayılmasını gerektiğini, asıl ve ek sözleşmenin ifası için müvekkilinin dava dışı (alt yüklenici) Unitech isimli firma ile sözleşme imzalandığını, davacı idarenin yurtdışı alımları sebebi ile ihracat lisanslarının tamamlanması bakımından imzalanması zorunlu olan belgeyi imzalamadığını, sözleşmeye konu malların teslim edilememesi üzerine sözleşmenin davacı yanca haksız biçimde feshedildiğini, haksız fesih halinde teminat mektuplarının gelir kaydedilemeyeceğini, cezai şart bedeli ile faiz ve faiz farkının istenemeyeceğini, davacının ihracat belgelerini imzalanmaması nedeniyle alt yüklenici Unitech'in de sözleşmeyi feshettiği, sözleşmenin 14 ve 48’inci maddelerinde ihraç lisansının alınamaması veya alınmış ise iptal edilmesi sonucu ithalatın imkansız hale gelmesi veya gecikmesinin mücbir sebep olarak sayıldığını, sözleşmenin feshinde müvekkiline atfedilebilecek bir kusur bulunmadığını, davacı idarenin sözleşmenin ifasını imkansızlaştırdığını, uygulanan cezanın Türk Medeni Kanunu'nun 2’nci maddesinde ifadesini bulan hakkın kötüye kullanımı niteliğinde olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi’nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; sözleşmenin feshinin ve ihalelere katılma yasaklılığının iptali için idare mahkemelerinde açılan davaların reddedildiği, davalının sözleşmede belirtilen süre içinde taahhüdünü yerine getirmediği, savunmanın aksine idarenin teknik destek anlaşması imzalamak gibi bir yükümlülüğünün bulunmadığı ve teknik destek talebinin de teslim süresinin dolmasından yaklaşık 7 ay sonra sunulduğu;davacı idarenin mücbir sebep iddiasını yerinde görmeyerek sözleşmeyi feshettiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 4.677.466,20 USD ana sözleşmenin ve ek sözleşme ile taahhüt edilen işlerin ifa edilmemesi nedeniyle gecikme cezası,649.133,15 USD idare tarafından davalı yükleniciye verilmiş olan avansın ödendiği tarihten sözleşmenin feshedildiği 30/01/2010 tarihine kadar işleyen yasal faizi,60.775,27 USD davacının davalıdan ödemiş olduğu avans ile avans teminat mektubu arasındaki fark,davacının alacağının avansın ödendiği tarihten avans teminat mektubunun gelir kaydedildiği tarihe kadar işleyen yasal faizi 17.043,21 USD tutarındaki davacı alacağının Müflis Meteksan Sistem ve Bilgi Teknoloji A.Ş.'nin iflas masasına kaydına, iflas tarihine kadar işleyecek faiz talebi de dahil olmak üzere fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesi’nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde;müvekkili tarafından hesaplanan gecikme cezası tutarı 4.679.466,20 USD iken hükümde bu tutarın eksik belirlendiğini, avans olarak ödenen 4.450.775,27 USD'nin ödeme tarihi olan 26.07.2006 günü ile avans teminat mektubunun gelir kaydedildiği 22.03.2010 tarihine kadar işleyen yasal faizinin hesaplanması gerekirken bu hesabın 30.01.2010 günü esas alınarak hesaplanmasının hatalı olduğunu, istinaf sebepleri olarak ileri sürmüştür.
2. Davalı ... idaresi vekili istinaf dilekçesinde:hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, raporda, sözleşmelerdeki gecikme cezalarının hesaplanma biçimi konusunda ne gibi hükümler olduğunun belirtilmediğini, gösterilen sonuçlara ne şekilde ulaşıldığı konusunda da bir açıklama bulunmadığını, avans için faiz hesaplaması yapılırken teminat mektuplarının gelir kaydedildiği hususunun gözden kaçırıldığını, idarenin başlangıçta verdiği avans ile bunun karşılığında aldığı teminat mektubu arasındaki tutar farkına rağmen sözleşme bağıtlamaktan kaçınmadığını, bu nedenle oluşan farkı talep edemeyeceğini, ödenen avansın, avans teminat mektubunun tazmini tarihine kadar işleyen faizinin hesaplandığını; avansa işleyen faizin bir kez daha hesaplanmasının mükerrer faiz hesabı niteliğinde olduğunu, kayıt kabul davalarında maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, dava kısmen kabul edildiğinden davalı yararına da vekalet ücretine karar verilmesi gerektiğini, istinaf sebepleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesi’nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1 düzenlemesi gereğince davacı vekilinin bütün, davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer istinaf başvuru sebeplerinin esastan reddine, avans teminat mektubu esasen avansın iadesi için bir güvence teşkil etmekte olduğu, aradaki farkın ayrı bir alacak tutarı niteliğinde olmadığı, bu kısmın tekrar hesaplanarak masaya kaydedilmesi mükerrer nitelikte olduğu, kayıt kabul davalarında maktu vekalet ücretine karar verilmesi gerektiği, yabancı para alacaklarının masaya kaydedilirken Türk lirasına çevrilmesi gerektiği gerekçesiyle davalı ... idaresi vekilinin bu yönlere ilişkin istinaf başvuru sebeplerinin kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesi’nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde ; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve re'sen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemini, temyiz sebepleri olarak ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelere ek olarak haksız fesih neticesinde cezai şart bedelinin talep edilemeyeceğini, temyiz sebepleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, davacı alacağının iflas masasına kaydına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri,
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre, istinaf dilekçesinde ileri sürülmeyen sebeplerin temyiz dilekçesinde ileri sürülemeyeceğine göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,04.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.