"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/2351 E., 2021/1915 K.
HÜKÜM/KARAR : Onanması
İLK DERECE MAHKEMESİ : Balıkesir 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/57 E., 2018/441 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince asıl davanın davacı ... davasının reddine, karşı davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın asıl davada davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun asıl dava yönünden reddine, karşı dava yönünden davacı- karşı davalı vekilinin istinaf talebinin kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl davada davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı ... ile davalı şirket arasında alışveriş merkezi, çok amaçlı bina, benzin istasyonu, amfi tiyatro yapılarak 25 yıl süre ile bedeli karşılığı davalı tarafından kullanılması ve sürenin sonunda işletilen tüm tesislerin davacıya devredilmesinin kararlaştırıldığını, davalının talebi üzerine süre uzatım kararı verilmesine rağmen bir kısım işlerin süresinde teslim edilmemesi nedeniyle gecikme cezası uygulandığını, spor tesislerindeki bina ve sahaların 358 gün, amfi tiyatronun 126 gün geç teslim edildiğini belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere belediye spor tesisleri için 140.694,00.-TL’nın 1/1/2009 tarihinden, amfi tiyatro için 49.518,00.-TL’nın 1/7/2011 tarihinden ve sözleşme hükümlerine göre 200.000,00.-TL cezai şartın 1/1/2009 tarihinden itibaren yasal faizi ile olmak üzere toplam 390.212,00.-TL’nın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP VE KARŞI DAVA
Davalı vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle; zamanaşımı süresinin geçtiğini, davacının sözleşme ve şartnamedeki inşaat yapılacak alanların tamamını davalıya süresinde teslim edemediğini, sözleşme konusu taahhütlerin projelerinin ve yerlerinin değiştiğini, davalının taahhüdünden fazla edim yerine getirmek zorunda kaldığını, taahhüt konusu işlerin davacının gösterdiği yeni alana yapıldığını, sözleşme gereği davalı tarafından işletilecek olan fuar ve sergi alanlarının yapımına engel olunarak davalının elde edeceği kârdan mahrum kalmasına neden olunduğunu, sözleşme ve şartnameye aykırı bu işlemler nedeniyle davalı şirketin kâr kaybı ile birlikte zarara da uğradığını, sürelerin davacı tarafından uzatıldığını, cezai şart talebinin hukuki geçerliliğinin bulunmadığını, davalının kullanmadığı alan için de kira bedeli ödediğini, bu durumun davalının zararına olduğunu savunarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere fazla imalat ile yer ve proje değişikliği sebebiyle uğranılan zarar ve kâr kaybı karşılığı olarak 10.000,00.- TL’nın ticari faizi ile davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile yer tesliminin daha evvel yapılması noktasında yüklenicinin 7.maddeye uygun yazılı bir talebinin bulunmadığı, davacının teslim tarihinin uzatılmasına karar verdiği, davalının kendisine verilen ifa süresinde yükümlülüklerini yerine getirdiğinden temerrüte düşmediği, ceza-i şart talep hakkının doğmadığı, davalının spor hizmet binası için 142.051,00.- TL fazla imalat yaptığı, davacının tacir olmaması nedeniyle ticari faiz istenemeyeceği gerekçesiyle asıl davanın reddine, karşı davanın ilave imalatlar yönünden kabulüne, 10.000,00.-TL’nın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davacı - karşı davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı karşı davalı vekili; davalının sözleşmede belirlenen ve uzatılan teslim tarihlerine uymadığını, işin teslim edilmiş sayılması için yapı kullanma izninin alınması gerektiğini, teslim tarihinin de izin tarihi olarak kabul edilmesinin gerektiğini, bilirkişi raporunun aksine davalıya yer tesliminin 10/8/2007 tarihli yazı ile yapıldığını, davalının bu yazıya itiraz etmediğini, aynı tarihli yazı ile süre uzatım talebinde bulunduğunu, davacının inşaat ruhsatı talep ettiği zaman konusunda idarenin sorumluluğunun bulunmadığını, bilirkişi raporunda mevcut deliller yerine davalı gibi savunma ve kanaat neticesinde rapor düzenlendiğini, işe geç başlanmasının kusurunun davacıya yüklenemeyeceğini, bilirkişi raporunda belirtilenin aksine amfi tiyatronun geç teslim edilmesi ile ilgili olarak davalıya gönderilen ihtarnamenin süre uzatımı olarak kabulünün mümkün olmadığını, aksinin kabulü halinde dahi yetkisiz süre uzatım ihtarının hukuki sonuç doğurmayacağını, süre uzatımının ancak encümen kararı ile mümkün olduğunu, amfi tiyatro için teknik ekip tarafından yapı kullanma izni verilmesinde sakınca olmadığına ilişkin görüşün yapı kullanma izni tarihi olarak kabul edilemeyeceğini, yapı kullanma izninin 3/11/2011 tarihinde alındığını, sözleşmede gecikme halinde cezai şart alınacağının düzenlendiğini, bilirkişi raporunda hukuki dayanağı olmayan yorumlar ve eksik inceleme ile değerlendirme yapılmış ise de, davalının işleri süresinde tamamlamadığını, hizmet binası, spor tesisleri ve amfi tiyatro için farklı tarih ve farklı sebeplerle işin geç teslim alındığı gerekçesi ile dava açılmış olmasına rağmen kararda yalnızca bir taşınmaz hakkında gerekçe belirtilerek davanın tümden reddedildiğini, karşı dava yönünden ise davanın reddi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve asıl davalarının kabulüyle karşı davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile iş sahibi tarafından yükleniciye verilen süre uzatımları dikkate alındığında yüklenicinin süresinde işi tamamladığı anlaşıldığından asıl davanın reddine karar verilmesinin yerinde olduğu, karşı dava yönünden ise davalı karşı davacının ilave ücret talep etme koşullarının bulunmaması, yapılan veya yapılmayan işler nedeniyle bir zarar oluştuğunun da ispatlanamaması nedeniyle karşı davanın da reddi gerektiği, yine davalının belediye olması nedeniyle tarafların sıfatına ve davanın niteliğine göre nispi ya da mutlak nitelikteki bir ticari dava söz konusu olmadığından, davada görevli mahkeme, asliye ticaret mahkemesi değil, genel görevli mahkeme olan asliye hukuk mahkemesinin olduğu, davanın asliye ticaret mahkemesi sıfatıyla görülüp karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup kararın kaldırılması niteliğinde ise de dosya kapsamına, toplanılan delillere göre bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirir nitelikte görülmediğinden görev hususunun kaldırma sebebi yapılmadığı belirtilerek;
1-Asıl dava yönünden Balıkesir 2.Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 11/12/2018 tarih ve 2014/57 - 2018/441 sayılı kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından HMK 353/1-b-1 hükmü gereğince davacı-karşı davalı vekilinin istinaf kanun yolu başvurusunun esastan reddine,
2-Karşı dava yönünden davacı-karşı davalı vekilinin istinaf talebinin kabulü ile Balıkesir 2.Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 11/12/2018 tarih ve 2014/57 - 2018/441 sayılı kararının kaldırılmasına,
3-HMK'nun 353/1-b-2 maddesi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına,
A-Asıl dava yönünden;
a)Davacının davasının reddine,
B-Karşı dava yönünden;
a)Davalı -karşı davacının davasının reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı karşı davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı karşı davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve asıl davasının kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl davada taraflar arasındaki eser sözleşmesinden kaynaklanan iş sahibinin açtığı gecikme cezasının tahsiline, karşı davada ise davalı yüklenicinin yaptığını iddia ettiği fazla imalatlara ilişkin bedelin ve yoksun kaldığı kârın tahsili alacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, 6098 sayılı TBK 470-486 maddeleri
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Karşı dava yönünden istinaf dairesince verilen karar davalı yüklenici tarafından temyiz edilmediğinden, yalnızca asıl dava yönünden temyiz incelemesi yapılacaktır.
Taraflar arasında mülkiyeti davacı iş sahibine ait taşınmazlar üzerine alışveriş merkezi, çok amaçlı bina, benzin istasyonu, amfi tiyatro, belediyespor hizmet binası, 2 adet tenis kortu, iki adet basketbol/voleybol sahası, 1 adet halı saha yapılarak alışveriş merkezi, çok amaçlı bina, benzin istasyonu ve amfi tiyatronun 25 yıl süre ile davalı tarafından bedeli karşılığı kullanılması ve işletilmesi, sürenin sonunda davacıya bedelsiz devredilmesi konusunda 20.03.2006 tarihli sözleşme imzalanmıştır.
Yüklenici sözleşmedeki edimini yerine getirmek üzere amfi tiyatro, belediyespor hizmet binası ve spor alanlarının yapılacağı alan olan ancak içinde halen belediye spor kulübü tarafından kullanılan hizmet binası ve spor tesislerinin boşaltılarak tarafına teslimini istemesi üzerine 7/8/2007 tarihli belediye encümen kararı ile yüklenici tarafından yapılacak olan belediyespor hizmet binası ve spor alanlarının sözleşmedeki parseller dışında 139 sayılı parsele yapılması, amfi tiyatronun ise yeni spor alanları yapılıp mevcut hizmet binası ile spor alanlarının yeni yapılacak yere taşınmasından sonra buradaki mevcut tesislerin yıkılıp yerine amfi tiyatronun yapılmasına karar verilmiş, bu değişiklik nedeniyle yükleniciye verilen teslim süreleri uzatılmıştır.
Davacı iş sahibi 5/1/2009 tarihli yazısı ile 31/12/2008 tarihinde teknik personel tarafından yapılan seviye tespit tutanağına göre işin bitirilmediğinin saptandığını belirterek ihale şartnamesinin 30.1.maddesi ile sözleşmenin 7. ve 12.2 maddesi gereğince bina ve sahalar zamanında bitirilmediği için (günlük gecikme cezaları hariç) 200.000,00.-TL cezanın belediye hesaplarına yatırılmasını istemiştir. Davalı yüklenici 16/7/2007 tarihinde yer tesliminin yapılmasını istemesine rağmen davacı iş sahibi encümen kararları ile yer değişikliği yaparak 10/8/2007 tarihli kararı ile yükleniciye belediyespor hizmet binası ile spor alanları için 31/12/2008 tarihine kadar süre uzatımı tanımıştır. İş sahibi daha önce yer teslimi isteyen yükleniciye sözleşmenin 5.maddesine aykırı olarak süresinde yer teslimini yapmamış, hangi tarihte teslim yaptığına dair de belge sunmamıştır. Davalının 28/10/2008 tarihinde yapı ruhsatı için başvurması ve dosyada aksine belge bulunmaması gözetildiğinde davalıya yer teslimi bu tarihte yapılmış sayılacağından işin yapılabilmesi için süre uzatımında belirlenen gün sayısı da dikkate alındığında 26/3/2018 tarihli bilirkişi raporunda da açıklandığı üzere yüklenicinin süresinde işi tamamladığı anlaşılmaktadır.
Amfi tiyatronun yapılması, eski tesislerin yeni yapılacak tesislere taşınması şartına bağlandığından yükleniciye amfi tiyatro işi için de süre uzatımı verilmiştir. Bu süre uzatımı sırasında 29/12/2009 tarihli encümen kararına göre amfi tiyatronun yapılacağı alanın imar planında sosyal/kültürel alan olarak görülmeyip bu yerin tapuda tescil harici yer olarak görüldüğü açıklanıp imar planı değişikliği yapılıp, tapuda tescil işlemleri yapılmadan yapı ruhsatı verilmesinin mümkün olmadığı açıklanarak yükleniciye tekrar süre uzatımı verilmiştir. Davacı iş sahibi Balıkesir 2. Noterliğinin 14/7/2011 tarih ve 20632 yevmiye numaralı ihtarnamesi ile amfi tiyatro yapım işinin süresinde bitirilmediğinden ihale şartnamesinin 32.maddesi gereğince yazının tebliğinden itibaren 10 gün içinde eksiksiz ve tam bir şekilde teslim edilmesini, aksi halde cezai şart uygulanacağını ihtar etmiş, söz konusu ihtarname davalı yükleniciye 28/7/2011 tarihinde tebliğ edilmiştir. Yüklenici ise 1/8/2011 tarihinde yapı kullanma izin belgesi talebinde bulunmuş, 8/8/2011 tarihinde davacı çalışanları tarafından düzenlenen " amfi tiyatro inşaatı teknik raporunda" 8/8/2011 tarihinde tamamlanan yapıya yapı kullanma izin belgesi verilmesinde sakınca olmadığı açıklanmıştır. Amfi tiyatronun yapı kullanma izin belgesi tarihi 3/11/2011 tarihi ise de, teknik rapor içeriği de dikkate alındığında davacının ihtarname ile verdiği sürede tamamlandığı anlaşılan amfi tiyatronun geç tesliminden söz edilmesi mümkün olmayacağından davacının amfi tiyatro yönünden cezai şart talebi de yerinde değildir. Açıklanan nedenlerde davacı iş sahibinin temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı karşı davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı harcın temyiz eden davacı-karşı davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 26.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.