"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalı arasında 23/01/1991 tarihinde imzalanan ... Barajı inşaatı işi konulu sözleşmeye istinaden müvekkili tarafından işin süresinde tamamlanarak eksiksiz olarak davalıya teslim edildiğini, davalının Sözleşme ve ... İşleri Genel Şartnamesine göre hakediş olarak ödemesi gereken baraj dolgusunda kullanılan toprağa ilişkin bir kısım ödemeleri, bir kısım pompaj bedellerini, kalıp işlerinin bir bölümünü ve kum-çakıl nakli bedellerinin bir bölümünü ödemediğini, sözleşmede müteahhidin kesin hakediş raporunun düzenlenmesinde sadece kesin metraj ve hesaplar sonucunda bulunan miktarların esas alınacağı ve bunlarla geçici hakediş raporlarındaki rakamlar arasında bulunabilecek farklara bakılmayacağının kararlaştırıldığını, müvekkilinin süresi içinde kesin hakedişe itirazlarını yaptığını ancak davalının bu itiraza rağmen gerekli düzeltmeleri yapmadığını belirterek fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla 2.251,148,44 TL klas farkından, 34.890,93 TL pompaj bedelinden, 52.307,78 TL kalıptan, 158.531,64 TL kum ve çakıl naklinden kaynaklanan alacak olmak üzere toplam 2.496.878,79 TL'nin işlerin yapıldığı tarihlerden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taraflar arasındaki sözleşme konusu işin 05/11/2006 tarihinde bitirildiğini, kesin hesapların, DSİ 12. Bölge Müdürlüğü'nce sözleşme hükümleri çerçevesinde teknik ve özel şartnamelere, birim fiyat, tarif ve dipnotlarına, ... İşleri Genel Şartnamesine ve tasdikli projesine uygunluk yönlerinden incelendiğini ve 23/12/2009 tarihi itibariyle tasdik edildiğini, tasdik edilen kesin hesap ve eklerinin davacı firmaya elden tebliğ edildiğini, firma yetkililerinin kesin hakediş raporunu itiraz kaydı ile yazarak imzaladığını ve 25/12/2009 tarihinde 121. Şube Müdürlüğü'ne teslim edildiğini, davacı firmanın sözleşme eki ...'de belirtilen şekilde ara hak edişlere bir itirazı bulunmadığını, davacının kesin metraj ve II. keşif icmaline de herhangi bir itirazı olmadan kesin hakedişi idareye sunduğunu, davacının kesin hakedişi "itirazi kaydı ile" ibaresini yazarak imzaladığını, ancak bunun ...'nin 39 ve 40. maddelerine göre usulüne uygun yapılmış bir itiraz olmadığını, davanın hak düşürücü sürelerin geçmesi ve zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini, davacının avans faizi istemenin yasal olmadığını, sözleşmeye ve II. keşif icmaline göre kesin hakedişin düzenlendiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu işlerin yapılarak davalıya teslim edildiğinin sabit olduğu, davacının dilekçesinde belirttiği 4 kalemde yapılan ödemenin eksik yapıldığının iddia edildiği, mahkemece aldırılan ikinci ve dördüncü bilirkişi heyeti raporu ile ikinci bilirkişi heyeti muhalif görüş raporunun birbirini desteklediğinden teknik verilere ve dosya kapsamına uygun, denetime açık olduğundan hükme esas alındığı, özellikle ikinci ve dördüncü heyet raporları hesaplama yöntemi itibariyle sözleşme ve ekleri ile ... koşullarına uygun değerlendirme ve hesaplama yapıldığından bunların esas alınmasının gerektiği, raporlarda belirtildiği üzere baraj gövde dolgusunda kullanılacak malzemenin farklı pozlarda olduğunun belirlendiği, davalı kurum personelinden oluşan teknik heyet raporuyla hangi pozda malzeme alınmasının uygun olduğuna dair rapor ve davalı kurum onayının alındığı, B.15.308 pozundan malzeme kullanıldığı halde hak edişlerin B.15.302 pozundan hesaplanarak ödendiği, her iki pozun birim fiyat farkının sözleşmeye göre farklı olduğu, buna göre bilirkişilerce yapılan hesaplama sonucunda davacıya bu kalemden 2.045.956,12 TL eksik ödeme yapıldığı, davacının sözleşme ve eki şartnameler uyarınca bu kalemden bu miktarı talep etme hakkı bulunduğu, aynı şekilde kalıp bedeli yönünden davalı kurumun onayı ile F2 tipi kalıbın kullanıldığı ancak ödemenin tamamının F1 cinsi kalıp bedelinden ödendiği, bunun farkının davacıya ödenmesi gerektiği, aradaki farktan ihale tenzilatı uygulandıktan sonra bulunan 48.740,95 TL'nin davalıdan talep etme hakkının bulunduğu, kum-çakıl nakliyesi bedel farkının davalı idarenin oluru alınmamış olması nedeniyle bedel farkının istenemeyeceği, aynı şekilde idare tarafından herhangi bir enjeksiyon işinin yapılamamış olması nedeniyle davacının pompaj bedeli talebinin haklı olmadığından bu kalemlere yönelik talepte bulunamayacağı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne baraj dolgusu imalatı kaleminden 2.045.956,12 TL, kalıp konusundan kaynaklanan 48.740,95 TL olmak üzere toplam 2.094.697,07 TL'nin dava tarihi olan 10/06/2010 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, davacının bu kalemlere yönelik fazlaya ilişkin talebi ile pompaj bedeli ve kum çakıl nakliyesine yönelik taleplerinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; ... İşleri Genel Şartnamesinin 39. maddesine göre davacı yüklenicinin hakedişlere uygun itirazlarının olmadığını, davaya konu B.15.302 pozunun baraj gövde dolgusunda uygulanmasının dayanağı, sözleşme eki birim fiyat tarifeleri ve şartlarının pozlar ile ilgili bölümünün 9. maddesindeki hüküm doğrultusunda geçirimsiz malzemenin klaslandırılması yahut bir kısmına B-15.308 pozu uygulanmasının mümkün olmadığını, davacıya 45 no.lu hakedişe kadar B-15.308 pozundan ödeme yapılmasının davacı açısından kazanılmış hak teşkil etmeyeceğini, ...'nin 39. maddesinin 3. fıkrasındaki düzenleme gereğince ara hakedişlere yapılan ödemelerin geçici nitelikte olup, yükleniciye kazanılmış hak sağlamayan işler olduğunu, mahkemece idarenin onayı ile F2 tipi kalıbın kullanıldığı, ancak ödemenin tamamının F1 cinsi kalıp bedelinden ödendiği, bunun farkının davacıya ödenmesi gerektiğinden bahisle davacının alacaklı olduğu yönünde hüküm kurulmuş ise de, sözleşme ve eklerine aykırı olan olurların geçersiz olduğunun Yargıtay tarafından da kabul edildiğini, yine ...'nin kontrol teşkilatının yetkilerine ilişkin 14.maddesi gereğince de sözleşme ve eklerine aykırı talimatlara göre yapılan işlemlerin geçersiz olduğunu, 6200 Sayılı Kanunun 49. maddesinde yapılan değişiklik ile müvekkili idarenin harçtan muaf tutulduğunu, mezkur kanuna aykırı olarak mahkemece müvekkili idare aleyhine harç tahsil edilmesine ilişkin kararında kaldırılması gerektiğini, davacının iddialarında haklı olmamakla birlikte dava konusu alacağa yasal faiz uygulanması gerektiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında kararda usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı ve özellikle sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan 6762 sayılı TTK'nın 12/3. maddesi gereğince her çeşit imal ve inşaa işleri ticari ... olup 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 2/II. maddesi hükmünce davacının avans faizi talep edebileceğinin , yine 28.04.2018 tarih 7139 sayılı Kanun'un 6. maddesi ile 6200 sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca DSİ Genel Müdürlüğünün harçtan muaf olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf nedenlerini tekrarlayarak kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasındaki eser sözleşmesinden kaynaklanan bazı imalat kalemlerinin hak edişlerden çıkarılarak eksik ödeme yapıldığı iddiasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı TBK 470-486 maddeleri
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.