"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın bir kısım talepleri için kabulüne, bir kısım talebi için karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı katılma yoluyla davacı ... vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Başbakanlık ... Müsteşarlığı ... ... Hizmet Binası İnşaat İşinin müvekkili şirkete ihale edildiğini, sözleşmenin mücbir sebep nedeniyle süresinde tamamlanamadığı ve itirazlara rağmen idare tarafından sözleşmenin 10/07/2014 tarihinde feshedilmiş olduğunu, müvekkil şirketin ... yaptığı bölgede yoğun terör olaylarının çalışanlarına yönelik baskı ve tehdit olduğunun konunun güvenlik birimlerine intikal ettirildiğini, yapımı devam eden işte çalışacak vasıflı veya vasıfsız eleman temininde güçlük ötesi imkansızlık yaşanmaya başlandığını, kısıtlı imkanla az sayıda elaman temininin yeterli olmadığını, malzemenin mahallinden temininde imkansızlık yaşamaya başladığını, söz konusu işin sözleşmesinde ve eki yapım İşleri Genel Şartnamesinin süre uzatımını düzenleyen 30. maddesinde yer verilmediği halde bölgede yaşanan terör olayları nedeniyle kamu kurum bina yapımını engellemeye yönelik eylemlerden dolayı şirketlerine ... Müsteşarlığı ... Hizmet Binası İnşaatı işinden dolayı ... talimatıyla 150 gün süre verildiğini, bu bakımdan yörede son yıllarda bitirilmiş hiçbir kamu kurumu binası bulunmadığını, yaşanan terör olaylarından kaynaklanan nedenlerle Kamu İhale Kurumunun kararı alınarak sözleşmenin tasfiyesinin talep edildiğini, taleplerinin gereği yerine getirilmeden sözleşmenin feshinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, tüm teminat iadesini talep ettiklerini, müvekkil tarafından hakedişin ödenmesinin istenildiğini, idare tarafından alacak hakkı olmadığı beyan edilmesine rağmen kesin hakediş tespitinin 18/11/2014 tarihinde yapıldığını ve alacak hakkının çıktığını, bunların ödenmemesinin müspet ve menfi zararların da had safhaya çıkardığını, hakedişin ödenmemesinde yaşanan gecikmenin şirketin ödemeler dengesini bozduğunu, tasfiye taleplerinin idarenin Kamu İhale Kurumu görüşünün alınmamasına rağmen sözleşmenin haksız feshedildiğini, irat kaydedilen teminatların iadesi ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla alacak haklarının eksik ödenen kısımlarının tespiti ve şimdilik 20.000,00 TL'nin avans faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini, kısmi ıslah ile teminat alacağını 543.619,92 TL'ye artırarak alacağını talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; inşaatın yapıldığı yer olan ... mahkemesinin yetkili olduğunu ve davanın ... Müsteşarlığı'na yöneltilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının sözleşme gereği edimlerini tam olarak ve zamanında yerine getirmediği, davalı idarenin çalışmanın sürdürülebilmesi için gerekli önlemlerini almadığı, davalı idarenin davacı tarafından gerçekleştirilmiş olan imalatların bedellerini fesih tarihine kadar ödemediği, bunun sonucunda yüklenicinin yeni imalat yapabilmesinin idarece engellendiği, bu nedenle ... davalı idarenin de kusurlu olduğu, ... kısmen dahi kusurlu olan davalı idarenin davacıya ait teminatları irad kaydedilmesi doğru olmadığı, dosya kapsamı ve denetime elverişli bilirkişi raporu ile sabit olduğu, davacı vekili 11/11/2019 tarihli dilekçesi ile hakediş alacağının dava açıldıktan sonra davalı idare tarafından ödendiğini beyan ettiğinden bu talep yönünden dava konusuz kaldığından bu talep hakkında karar verilmesine yer olmadığı, diğer alacak talepleri hakkında kabul kararı verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kusurun bilirkişi tarafından değil hakim tarafından değerlendirilmesi gerektiği, müvekkiline isnat edilen kusuru kabul etmedikleri, müvekkili tarafından daha önce süre uzatımı verilmesinin kusur olarak kabul edilemeyeceği, 14.01.2011 tarihinde yer teslimi yapıldığı, sözleşmede belirlenen 550 gün ... süresinin 17.07.2012 tarihinde sona erdiği, yıkım vs sebeplerle 162 gün ve terör olayları sebebiyle 550 gün olmak üzere toplam 712 gün süre uzatımı verildiği, buna rağmen fesih tarihi itibariyle işin %56 seviyesinde kaldığı, daha önce verilen süre uzatımlarında ... Müsteşarlığınca yapılan değerlendirmelerin esas alındığı, davacı tarafça bilahare talep edilen süre uzatımlarına ilişkin güvenlik kurumları ve ilgili kurumların herhangi bir yazı ve değerlendirmesinin bulunmadığı, davacı çalışanlarına ve araçlarına yönelik eylem yapılmadığı, terörün daha yoğun olduğu dönemlerde birçok kamu yatırımının gerçekleştirildiği, sözleşmenin 25. maddesiyle 4735 sayılı Kanun ve ... hükümlerine uygun olarak sözleşmenin feshedildiği ve teminatlarının irat kaydedildiği, davacının fesihteki kusurunun değerlendirilmediğini ileri sürerek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile mahkemece, dosya kapsamındaki bilgi, belge ve toplanan deliller değerlendirilerek yasal düzenlemelere uygun ve isabetli gerekçeyle karar verilmiş olduğu, istinaf nedenleriyle sınırlı olarak yapılan incelemede mahkeme kararında usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla, davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde katılma yolu ile davacı ... vekili ve davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı ... vekili katılma yolu ile temyiz dilekçesinde özetle; mahkemece faize hükmedilmediğini belirterek alacaklarına faiz işletilmesini talep etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacının ihaleye, inşaatın yapılacağı bölgeyi ve terör olaylarını bilerek girdiğini ve sözleşmeyi imzaladığını, basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğü bulunduğunu ve sözleşme gereği edimlerini vaktinde yerine getirmediğinin sabit olduğu anlaşıldığından sözleşmenin haksız olarak feshedilmediğini belirterek davanın reddedilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesinin feshinden kaynaklı olarak irat kaydedilen teminat bedelinin iadesi ve eksik ödenen hak ediş bedeli alacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 nci maddeleri,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 114 ve 115 nci maddeleri ile 125inci maddesi,
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Öncelikle taraf teşkili hususunu değerlendirmekte fayda vardır. Davanın açılmasından sonra, dava konusu davacı tarafından devredilecek olursa, devralmış olan kişi, görülmekte olan davada davacı yerine geçer ve dava kaldığı yerden itibaren devam eder (HMK 125/2). Dava konusu yapılmış olan mal veya hakkın başkasına devredilmesi ile, o mal veya hakka bağlı olan dava hakkı da birlikte devredilmiş sayılır. Dava hakkı asıl haktan ayrı bir hak değildir ve bu nedenle yalnız başına başkasına devredilemez. Taraflardan birinin, dava sırasında dava konusunu başkasına devretmesi halinde, artık o davanın konusu olan mal veya hak üzerinde bir tasarruf yetkisi kalmaz. Başka bir ifadeyle, dava konusunu devreden tarafın, artık o davada taraf sıfatı kalmaz. Dava konusunu devrettiği için taraf sıfatı kalmayan kimse huzuruyla yargılama sürdürülüp karar verilemez. Dava konusu, davacı tarafından devredilmiş ise devralan davacı yerine geçeceğinden kendisine tebliğ yapılarak sonrası yargılama aşamalarının tamamlanması ve hükmün de dava konusunu devralarak davacı yerine geçen kişi hakkında kurulması gerekir.
2.1.Yukarıda yapılan açıklama ve sözü edilen kurallarla birlikte somut olay değerlendirildiğinde; dava konusu asıl alacak ve tüm ferileri, 23/09/2021 tarihli temlikname ile davacı ... tarafından...'ya temlik edilmiş olup yargılama sırasında yapılan bu temlik, maddi hukuk bakımından alacağın temliki sözleşmesi ise de usul hukukuna yansıyan sonucu dava konusunun devridir. Bu durumda temlik alan, devreden davacı yerine geçmiş olduğundan dava konusu alacak için devredilen kişi hakkında hüküm kurulması gerekir.
Bu nedenle mahkemece, dava konusu alacak...'ya temlik edildiğine göre, ... hakkında hüküm kurulması gerekirken, alacak ve ferilerini devreden ... hakkında hüküm kurulması doğru olmamış, bozma sebebine göre taraflar vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16/01/2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.