"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/2363 E., 2022/2078 K.
Ergin Polat
Kooperatifi Kooperatifi vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 01.03.2017
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Aksaray 3. Asliye Hukuk Mahkemesi (Tic. Mah. Sıf.)
SAYISI : 2017/108 E., 2020/137 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 09.07.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat ...le davalı vekili Avukat ...in gelmiş olmalarıyla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saatte Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; iktisadi devlet teşekkülü olan müvekkiline bağlı olan Koçaş Tarım İşletmesi Müdürlüğü, Çukurova Tarım İşletmesi Müdürlüğü, Kahramanmaraş Tarım İşletmesi Müdürlüğü, Hatay Tarım İşletmesi Müdürlüğü'nün geçmiş yıllarda davalıya yaptığı ayçiçek satışından davalı kooperatifin haksız şekilde sermaye katılım payı adı altında kesinti yaptığını, müvekkillinin davalı kooperatife üyelik başvurusu olmadığı ve usulüne uygun ortaklık ilişkisi kurulmadığı halde haksız kesinti yapıldığını ileri sürerek şimdilik 199.865,58 TL’nin tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacıya bağlı işletmelerin ortaklık taleplerinin yönetim kurulunca kabul edildiğini, yapılan kesintilerin kooperatif ve birliğin kararları doğrultusunda olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Aksaray 3. Asliye Hukuk Mahkemesi (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla) 2017/108 Esas, 2020/137 Karar, 13.07.2020 tarihli kararı ile özetle; 10 yıllık zamanaşımı süresinin dolması nedeniyle davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını davacı vekili istinaf etmiştir.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; borcun muaccel olduğu tarih göz önüne alındığında 10 yıllık zamanaşımının doğmadığını, kabul anlamına gelmemekle birlikte dava konusu alacağın zamanaşımına uğraması durumunda dahi ıslahla zamanaşımı definin ileri sürülemeyeceğini belirterek, kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle; davacı ... olan Koçaş Tarım İşletmesi Müdürlüğü, Çukurova Tarım İşletmesi Müdürlüğü, Kahramanmaraş Tarım İşletmesi Müdürlüğü ve Hatay Tarım İşletmesi Müdürlüğü'nün tüzel kişilikleri olmaması sebebiyle davalı kooperatife ortak olmadıkları kabul edilse de, yetiştirdikleri ayçiçek yağının satışını davalı kooperatife yapmakla, davalı kooperatifin üyelerine sunduğu hizmetlerden yararlandıklarının anlaşıldığı, bu nedenle davacı ... davalı kooperatifin sunduğu hizmetin karşılığı olan ve ortakların kooperatife ödediği bedeli ödemekle yükümlü olduğu, davacının ortak olmadığını ileri sürerek, sermaye katılım payı kesintilerinin iadesini istemesinin TMK'nın 2. maddesine aykırı olduğu, bu sebeple davacının istenemeyecek bir talepte bulunmuş olması göz önüne alındığında davanın reddine karar verilmesi yerinde olduğundan davacının istinaf başvuru talebinin HMK'nın 353/1.b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararını davacı vekili temyiz etmiştir.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalı kooperatifin ana sözleşmesinin 9 ve 10 uncu maddelerinde ortaklık payının sadece ortaklardan tahsil edileceğinin açıkça düzenlendiğini, kooperatif ortağı olmayan kişilerden ortaklı payı adı altında para tahsil edilmesi hukuka aykırı olduğunu, davacının, davalının ona sunduğu bir hizmetten yararlanmış olmadığını, müvekkil idarenin davalı kooperatifle olan ilişkisi alım-satım ilişkisi olup, ilişkinin kooperatifçilik ilişkisi olmadığını belirterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, sermaye katılım payı kesintisinin iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı HMK'nın 353/1-b-2. maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b-2. bendi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince; yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise, düzelterek yeniden esas hakkında duruşma yapılmadan karar verilecektir.
Buna göre, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf istemi gereği incelenen kararlar bir bütün olarak değerlendirilerek kararın herhangi bir sebeple değiştirilmesi gerektiğine karar verilmesi halinde ilk derece mahkemesi kararı tamamen kaldırılarak esas hakkındaki tüm hükmün yeniden kurulması gerekmektedir. Bölge Adliye Mahkemelerinin düzelterek onama ya da sonucu doğru onama yetkisi yoktur.
Bu düzenlemeler karşısında somut olay değerlendirildiğinde, ilk derece mahkemesince zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmiş, kararın davacı tarafça istinaf edilmesi sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince uyuşmazlık esastan değerlendirilerek değişik gerekçe ile davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş ise de, az yukarıda değinildiği üzere Bölge Adliye Mahkemelerinin düzelterek onama ya da sonucu doğru onama yetkisi olmadığından ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden hüküm kurulması gerekmekte olup, kararın bu nedenle bozulması uygun bulunmuştur.
VI.KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.“Değerlendirme” bölümünün “2” nci bendi uyarınca davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile
Konya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin kararının BOZULMASINA,
2. 17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil
olunan davacıya verilmesine,
Peşin alınan harcın temyiz edene iadesine,
3. Dosyanın Konya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine,
09.07.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.