"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1945 E., 2022/1862 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Erzincan 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/169 E., 2022/122 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; TOKİ tarafından Erzincan ili, ..., ... Beldesinde yapılan ... adet Tarımköy Konutu adlı projenin mevcut olduğunu, bu projenin ihalesi yapılarak yüklenici firmalarca gerçekleştirildiğini, TOKİ tarafından ihale edilen bu projedeki konutlara Ahıska Türklerinin yerleşimine dair verilen karar mucibince hızlı bir şekilde (ve daha önceki yüklenicilerce yapılmamış olan) mutfak dolaplarının yapılması ihtiyacı doğduğunu, bu amaçla, davacı müvekkiline TOKİ tarafından ulaşıldığını, ivedilikle yapılması düşünülen işlemin anlatıldığını ve müvekkili tarafından verilen kısa süre içerisinde mutfak dolaplarının tamamını yapılabileceği taahhüdü karşısında işe başlanıldığını, işin tamamlanarak teslim edildiğini, ancak iş bedelinin kendilerine ödenmediğini, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla yerinde yapılacak inceleme ile davacı tarafından yapılan tüm iş/işçilik/malzeme alacaklarının tespiti ile davalının şimdilik 6.250,00-TL ödemesine hükmedilmesini, geçici kabul tarihinden itibaren avans faizine hükmedilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiş, ıslah dilekçesi ile talebini 987.500,00 TL'ye çıkartmıştır.
II. CEVAP
1.Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı ile müvekkili idare arasında hiçbir hukuki ilişki bulunmadığını, husumet itirazında bulunduklarını, İdarenin nam ve hesabına ihale edilerek, ... Mad. İnş. Elk. Nak. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin uhdesinde yapımı devam eden Müşavirlik hizmetleri "... Türk Mühendislik Müşavirlik ve Müteahhitlik A.Ş." tarafından yürütülen ”Erzincan ili, ..., ... Belediyesi ... Adet Tarımköy Konutu ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İnşaatı" işinin eksik ve kusurlu işlerinin tamamlanması işinde mutfak dolaplarının davacı taraf kendisi tarafından yapıldığından bahisle, dolap bedeli olarak 6.250,00-TL alacağının ödenmesini talep ettiğini, bu sebepten dolayı davacı tarafından, Erzincan 3. Noterliği'nin 13.03.2019 tarih ve ... yevmiye numarası ile İdareye keşide ettiği ihtarmame ile, ... adet mutfak dolabı yaptığından bahisle 1.000.000,00 TL ödeme yapılması talebinde bulunduğunu, davacının ihtarnamesine 12.04.2019 tarihli İdarenin cevabi ihtarnamesi ile, “İç İşleri Bakanlığı tarafından ... tahsis edilecek konutlardâ mutfak dolabı yapılması talep edilmiş ve X10 keşif artışı içerisinde nam ve hesabına yaptırılması 26.10.2015 tarih ve 4775 sayılı Başkanlık Oluru ile mukayeseli keşifte değerlendirilerek yaptırılması karara bağlanmıştır. Mutfak dolabı imalatları mukayeseli keşifte 252.975,85-TL.( KDV dahil ) olarak belirlenmiş olup, nam ve hesap yüklenicisi olan ... Mad. İnş. Elk. Nak. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye ödeme yapılmıştır. İhtarnamenize konu tutarın nasıl hesaplanarak İdaremiz ile ilişki kurulduğu konusu anlaşılamadığından, ihtarnameye konu talebinizin uygun görülmediği...” yönünde cevap verildiğini, müvekkili İdarenin kamu kurumu olması nedeniyle Kamu İhale Kanunu hükümleri gereği anahtar teslim ihale usulü ile tüm inşaat işlerini gerçekleştirdiğini, yüklenici firmalarında idarenin onayı ile işin bir kısmını alt yüklenicilere yaptırabildiğini, idarenin kayıtlarında yapılan incelemede, davacının idare ile iş yapan yükleniciler arasında bulunmadığını, idarenin ihale usulü ile anahtar teslim iş yaptırdığı hususu dikkâte alındığında, davacının bir iki şahısla irtibata geçerek kamu kurumuna iş yapması hukuken mümkün olmadığını, bu nedenlerle davanın öncelikle usul itirazları bilahare esastan reddi ile masraf ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı TOKİ ile davacı arasında işin yapımına ilişkin bir sözleşme mevcut olmadığı, işin TOKİ'nin talimatıyla yapıldığını kanıtlayan kapora ya da ön ödeme yapıldığına ilişkin dekont, işin teslimine ilişkin irsaliyeli fatura ya da geçici veya kesin kabul gibi hiçbir belgenin de davacı tarafından sunulmadığı, kontrol mühendisi ...'ın ihale olunan işin kontrollerini yapan müşavir firma olan ... şirketinin çalışanı olduğu, dava konusu işin davacı tarafından yapıldığı tanık beyanlarından anlaşılıyorsa da, bu çapta büyük maliyetli bir işin sözleşme ve ihale olmadan ya da ön ödeme yapılmadan ya da hiçbir yazılı belgeye dayanılmadan yapılmış olmasının ticari hayatın rutinine aykırı olduğu, TOKİ ile yüklenici firma ... Yapı Pet. İnş. Nak. Gıda San. Ltd. Şti. ile 23.08.2012 tarihinde imzalanan sözleşmenin ekindeki teknik şartnamede mutfak dolabı yapımı ve montajına ilişkin düzenleme bulunmakta olup, bu firma tarafından işin bazı kısımları taşeron firmalara verildiği, ... Yapı tarafından eksik bırakılan işler nedeniyle de TOKİ ile ... Mad. İnş. Elektrik Nak. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında sözleşme imzalandığı, davacı tarafından işin bizzat TOKİ'ye yapıldığının dosya kapsamındaki delillerle kanıtlanamadığı, tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; taraflar arasında dava konusu hakkın esası hakkında bir karar verebilmesi için, bu kişilerin o davada gerçekten davacı ve davalı sıfatlarına sahip olmaları gerektiği belirtilerek, davalı TOKİ yönünden davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle: proje bazında ihale edilen yüklenici firmalarca mutfak dolabının yapılmadığının dosyada sabit olduğunu, müvekkili tarafından yapıldığını dinlenen tanıkların müvekkili ile şifahi görüşme yapan kişilerin TOKİ yetkilileri olduğunu söylediğini, mutfak dolaplarını kime yaptırdıklarını davalı tarafın açıklayamadığını belirterek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı vekili müvekkili ile davalı arasında eser sözleşmesi yapıldığını ileri sürmüşse de, davalı tarafın bunu kabul etmediği, somut olayda davacının akdî ilişkinin varlığını yasal kurallara uygun şekilde kanıtlayamadığı belirtilerek, başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde istinaf dilekçesi içeriğini tekrar ederek ilk derece mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iş bedeli alacağının tazmini istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369, 370 ve 371. maddeleri, aynı kanunun 225-239 maddeleri, 6098 sayılı TBK'nın 470-486. maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Davacı taraf, TOKİ bünyesinde yapılan konutların mutfak dolaplarını yaptığını ve teslim ettiğini, konutların kullanılmakta olduğunu ancak iş bedelini alamadığını iddia etmiş, davalı ise, aralarında sözleşme ilişkisi bulunmadığını, toplu konut inşaatının ihale edildiği dava dışı yüklenicinin işi bitirmediğinden kalan işlerin daha sonra dava dışı ... Elek. İnş. Oto. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile ... Mad. İnş. Elk. Nak. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye ihale edildiğini, davanın husumetten reddi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece taraflar arasındaki sözleşme ilişkisi ispatlanamadığından davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, davacının istinaf başvurusu üzerine aynı gerekçe ile bu kez başvurunun esastan reddine karar verilmiş olup davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Her ne kadar yazılı bir delil olmadığından pasif husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmiş ise de, dava konusu işin davalı TOKİ tarafından dava dışı yüklenici ... Mad. İnş. Elk. Nak. Akaryakıt San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye yaptırıldığının ileri sürüldüğü, ... yetkilisinin dosyaya yansıyan beyanlarında dava konusu dolapları kendisinin yapmadığını beyan ettiği, bila tarihli mutfak dolabı yapımına ilişkin iş programının belirtildiği belgede yine bila tarihli mutfak dolabı yapılacak bölümlerin liste halinde sıralandığı bir diğer belgede ve yine mutfak dolabı montajına ilişkin tespit başlıklı 30.11.2015 tarihli belgede davacı ile birlikte kontrol mühendisi olarak ... isimli kişinin imzasının bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu kapsamda kontrol mühendisi ...'ın dava konusu toplu konutların ikmal işlerinin yapılması hususunda davalı TOKİ adına temsilci gibi hareket ederek bu tür sözleşmeleri imzalaması durumunun söz konusu olması halinde, yapılan bu sözleşmelerin davalı TOKİ'yi bağlayacağının kabulü gerekir. Buna göre ...'ın davalı TOKİ'nin temsilcisi gibi hareket ederek bu tür sözleşmeleri imzalayıp imzalamadığının incelenerek sözleşme ilişkisinin bulunup bulunmadığının buna göre değerlendirilmesi gerekir.
3. Diğer taraftan, ...'ın temsilci gibi hareket etmemesi, az yukarıda sayılan belgelere göre sözleşme ilişkisinin kurulamaması halinde de; dava konusu işe ilişkin olarak davalı TOKİ tarafından ödemenin ......Ltd. Şti.'ye yapıldığı, ... yetkilisi tarafından da mutfak dolaplarının kendileri tarafından yapılmadığı iddia edildiğinden, söz konusu şirket hakkında düzenlenen hak ediş tutanakları ile hak edişe esas icmal ve diğer belgelerin getirtilmesi suretiyle, mutfak dolaplarına ilişkin imalatların tespiti yönünde yapılacak inceleme neticesinde, dava konusu dolapların yüklenici ... adına davacı tarafından yapılmaması, diğer bir deyişle, davacının ...'in taşeronu olarak hareket etmemesi halinde yapmış olduğu dolapların bedelini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre işsahibinden talep edebileceği dikkate alınarak Dairemiz yerleşmiş içtihatları uyarınca yapıldığı tarihteki mahalli piyasa rayici bedeli belirlenerek talep konusu hakkında karar verilmesi gerekmekte olup, bu hususlar değerlendirilmeden eksik inceleme ile karar verilmesi doğru olmamış, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.