"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
HÜKÜM/KARAR : Açılmamış Sayılmasına
Taraflar arasındaki asıl ve birleşen davalarda tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacılar ... ve ... vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1- Davacı arsa maliki vekili dava dilekçesinde; davalı yüklenici ile müvekkili arasında düzenlenen 21.10.1994 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince müvekkiline teslim edilmesi gereken dairelerin teslim edilmediğini ileri sürerek, sözleşmenin feshine, alacağın tahsiline ve tapu iptali ve tescile karar verilmesini talep etmiştir.
2- Birleşen 2004/867 Esas sayılı dosyada davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili ile arsa maliki ... arasında düzenlenen 31.10.1997 tarihli satış vaadi sözleşmesi gereğince 5 numaralı daireyi satın aldığını, ancak tapusunun devredilmediğini ileri sürerek, 5 numaralı bağımsız bölümün tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tesciline, kira kaybı ve cezai şart bedelinin tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
3- Birleşen 2003/137 Esas sayılı dosyada davacı arsa maliki vekili dava dilekçesinde; asıl davadaki taleplerine ek olarak kira alacağının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
4- Birleşen 2009/412 Esas sayılı dosyada davacı arsa malikleri vekili dava dilekçesinde; davalı yüklenici ile müvekkilleri arasında düzenlenen 21.10.1994 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince müvekkillerine teslim edilmesi gereken dairelerin teslim edilmediğini ileri sürerek, mahrum kalınan kira bedelinin, gecikme nedeniyle oluşan zararın ve daire bedellerinin davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili asıl ve birleşen davalara ilişkin cevap dilekçelerinde; tarafların sulh olduklarını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 02.02.2021 tarihli ve 2021/25 Esas, 2021/48 Karar sayılı kararıyla; 10.09.2020 tarihli duruşmada usulüne uygun takip edilmeyen davanın HMK’nın 150. maddesi gereğince işlemden kaldırıldığı, davanın sadece birleşen dosyada davacı ... mirasçısı ... tarafından yenilendiği, bu nedenle davacı ... dışındaki davacılar bakımından dosyanın tefrik edildiği, davacılar tarafından 3 aylık yasal süresi içinde dosyanın yenilenmediği gerekçesiyle, davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
IV.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde birleşen dosyada davacılar ... ve ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Birleşen 2009/412 Esas sayılı dosyada davacı arsa malikleri ... ve ... vekili temyiz dilekçesinde; müvekkillerinin birleşen dosyada davacı ...’in mirasçısı olduklarını, bu nedenle ...’le aralarında zorunlu dava arkadaşlığı olduğundan ...’in beyanının müvekkillerini de bağladığını ve müvekkilleri bakımından da davaya devam edilmesi gerektiğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan alacak, tapu iptali ve tescil istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Türk Borçlar Kanunu’nun 470. ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre birleşen dosyada davacı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2- Tereke (miras ortaklığı) TMK'nın 701 ve devam eden maddeleri uyarınca elbirliği (iştirak) mülkiyetine tâbidir. Elbirliği mülkiyeti, yasa veya yasada gösterilen sözleşmeler uyarınca, aralarında ortaklık bağı bulunan kişilerin, bu ortaklık nedeniyle bir mala veya hakka birlikte malik olmaları durumudur. TMK'nın 701-703. maddelerinde düzenlenen bu tür mülkiyetin (ortaklığın) tüzel kişiliği olmadığı gibi ortaklardan her birinin doğrudan doğruya bir hakkı da bulunmamaktadır. Mülkiyet, bir bütün olarak ortakların hepsine aittir. Başka bir deyişle, ortaklık tasfiye ile sona erinceye kadar ortaklardan her birinin ayrı bir mal veya hakkı olmayıp, hak sahibi ortaklıktır.
Elbirliği (iştirak) halinde mülkiyet türünde malikler, mülkiyet payları ayrılmadığından paydaş değil, ortaktır. Bu ilke TMK'nın 701. maddesinde “...Kanun ve kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır...” biçiminde yer almıştır. Bu itibarla elbirliği (iştirak) halinde mülkiyette, ortaklar arasında zorunlu dava arkadaşlığı bulunmaktadır. Yasada veya elbirliği (iştirak) hâlinde mülkiyeti oluşturan anlaşmada ortaklık adına hareket etme yetkisinin kime ait olacağı belirtilmemişse ortaklığın tasfiyesini isteme hakkı dışındaki tüm işlemlerde ortakların (iştirakçilerin) oybirliği ile karar almaları ve birlikte hareket etmeleri zorunludur.
TMK'nın 702/4. maddesinde “...ortaklardan her biri, topluluğa giren hakların korunmasını sağlayabilir. Bu korumadan bütün ortaklar yararlanır...” hükmü öngörülmüştür. Benzer şekilde TMK'nın 640. maddesinde de “Mirasçılardan her biri, terekedeki hakların korunmasını isteyebilir. Sağlanan korumadan mirasçıların hepsi yararlanır” hükmünü içermektedir.
Somut olayda, birleşen dosyada davacı ... 03.04.2015 tarihinde vefat etmiş olup, mirasçıları ... ve ... davaya dahil edilmiştir. Mahkemece usulüne uygun takip edilmeyen dava HMK’nın 150. maddesi gereğince işlemden kaldırılmış, dava sadece birleşen dosyada davacı ... mirasçısı ... tarafından yenilendiğinden davacı ... dışındaki davacılar bakımından dosya tefrik edilmiş ve davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. Davacı ... mirasçıları ... ve ... dava konusu taşınmazda iştirak halinde malik olduklarından ...’in yenileme beyanı dikkate alınarak ... ve ... maddi bakımdan mecburi dava arkadaşı olduklarından mirasçı ...’in davayı yenilemesine ...’ın muvafakat edip etmediği sorulduktan ve muvafakatı alındıktan sonra her ikisi hakkında veya tereke temsilci tayin edilmek suretiyle davaya devam edilmesine karar vermek gerekirken, yazılı gerekçeyle mirasçı ... için de davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bozulması gerekmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Yukarıda (1) numaralı paragrafta açıklanan nedenlerle birleşen dosyada davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. (2) numaralı paragrafta açıklanan nedenlerle, birleşen dosyada davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davacı ...'den alınmasına,
Karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
08.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.