"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1751 E., 2022/2091 K.
DAVA TARİHİ : 07.09.2016
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Erzurum Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2019/244 E., 2022/355 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 21.05.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat ...'ün gelmiş olmalarıyla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saatte Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; taraflar arasında ... ilçesinde bulunan Belediye Hizmet Binası ve Cami İnşaatının dış cephe alüminyüm PVC işlerinin yapımı konusunda 02.06.2014 tarihinde sözleşme imzaladıklarını, davacının yapması gereken işlerini yaptıktan sonra çeşitli sebeplerle davalı tarafın ilave işler çıkardığını, bazı yerlerde yapılan işlerin zemin durumu nedeniyle sökülüp takılmak zorunda kalındığını, müvekkili şirketi bütün işleri eksiksiz olarak yapıp firmaya teslim ettiğini, söz konusu işlerin yapılmasından sonra 21.08.2015 tarih 1599-1600-1603-1604 numaralı kesilen faturaların davalı şirkete gönderildiğini, Erzurum 2. Noterliği'nin 15.09.2015 tarih ve 12.856 yevmiye numarası ile faturaların iade edildiğini, söz konusu ilave imalat ve işlerin bedellerinin müvekkili şirkete ödenmediğinden dolayı Van ... Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2016/5 D. İş sayılı dosyası ile mahallinde tespit yapıldığını, tespit edilen toplam alacak miktarlarının 207.722,05 TL'nin fazlaya ilişkin hakların saklı kalması kaydıyla fatura tarihi olan 21.08.2015 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı ile aralarında 02.06.2014 tarihinde ... ilçesi Belediye Hizmet Binası Dış Yapısına ilişkin dış cephe kaplama, PVC kaplama, ahşap desenli kompozit doğrama, alüminyum menfezler, tüm ürünlerin cam imalatı yapımı ile sözleşme imzaladıklarını, her iki tarafın da tacir sıfatına haiz olduklarını, söz konusu sözleşmede ve projede yer alan imalatların anahtar teslimi olarak kararlaştırdıklarını, taraflar aralarında yaptıkları sözleşme ile iş verenden ek ücret talep edemeyeceklerini, davacı şirketin göndermiş olduğu faturalara 8 günlük yasal süresi içerisinde müvekkilinin itiraz ettiğini, ... Sulh Hukuk Mahkemesi'nde yapılan delil tespiti olarak iddia edilen ölçüm ve bilirkişi raporunu kabul etmediklerini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile alınan tüm bilirkişi raporlarında yer aldığı üzere davacı tarafça yapılan işlerin 'sözleşme kapsamında' olduğu, yapılan bu işlerin alt yüklenicinin ek ücrete hak kazanmasına imkan sağlayacak ek işlerden olmadığı, ilave imalatların ifa edilmesi gereken edimin miktarında gerçekleşen artışlar suretinde fen ve sanat kuralları gereği ifanın tamamlanabilmesi için yapılması gereken imalatlardan olduğu sabit olup bu imalatların götürü bedelli alt eser sözleşmesi kapsamında kaldığı, bu sebeple miktar artışı riskini üstlenen alt yüklenicinin miktar sapması nedeniyle götürü ücrette artış talep edemeyeceği, yapılan imalatların vekaletsiz iş görme kapsamında olmadığı, taraflar arasındaki eser sözleşmesi kapsamında kaldığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporlarında çelişkiler bulunmasına rağmen mahkemece bu çelişkilerin giderilmediğini, bilirkişi raporlarında eksik hususların bulunduğunu, yasal düzenleme ve yüksek mahkeme içtihatları, yapılacak keşif neticesinde keşif mahallinde dinlenecek tanıklar ile diğer delillerin bir arada değerlendirilerek, imalatların yapıldığı yıl piyasa rayiçlerine göre bedelinin hesaplanması ve buna göre tüm bu değerlendirmelerin bu yönde yapılması gerektiğini, fakat yerel mahkemece eksik inceleme ve hatalı hesaplamaların yapıldığını, bilirkişilerce bilirkişilerce bazı alacak kalemlerine ilişkin imalatlar hakkında “0” yazıldığını fakat neden hesaplama yapılmadığının açıklanmadığını, hesaplamaların KDV dahil edilmeden yapıldığını, bu hususlara ve bilirkişi raporlarına itirazlarının olduğunu beyan ederek, istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davaya konu, yapılan tüm işlerin taraflar arasında imzalanan sözleşme kapsamında yani davaya konu tüm imalatların götürü bedelli alt eser sözleşmesi kapsamında kaldığı, bu işlerin alt yüklenicinin ek ücrete hak kazanmasına imkân sağlamayacak işlerden olduğu, imzalanann sözleşme ile miktar artışı riskini üstlenen alt yüklenicinin miktar sapması sebebi ile ücrette artış talep edemeyeceği anlaşılmakla davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 355. maddesi uyarınca kamu düzeni ve istinaf sebepleri ile sınırlı olmak üzere yapılan inceleme sonunda; dosyadaki belgelere, kararın dayandığı delillere, duruşma sürecini yansıtan tutanaklara ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı vekilinin yukarıda belirtilen istinaf nedenlerinin reddi gerektiği anlaşılmakla ilk derece mahkemesi kararında, tarafların gösterdiği hükme etki edecek tüm delillerin toplandığı, kanunun olaya uygulanmasında ve gerekçede hata edilmediği, ihtilafın doğru olarak tanımlandığı, kararın usul ve yasaya uygun bulunduğu belirtilerek davacı vekilin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK'nın 353/(1)-b-1.madde ve bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava dosyasında birden fazla bilirkişi raporu bulunmasına rağmen, bilirkişi raporları arasındaki çelişkiler giderilmeden ve denetime elverişli olmayan bilirkişi raporuna göre karar verildiği, her ne kadar sözleşmede götürü usul ibaresi kullanılmışsa da sözleşmenin 6. maddesinde "Yapılacak İmalatlar ve Fiyatlandırma" başlığı altında düzenlenen 6.1'nci maddesinde "Taşeron ekli listede belirtilen imalatları anahtar teslimi götürü bedel üzerinden yapacaktır, şayet idarenin isteği üzerine yapılacak iş artışları veya imalat değişikliği olursa ekli listede ki fiyatlar metrajlarda ise yerinde yapılan imalat ölçüsü esas alınacaktır." hükmü bulunduğu, sözleşmenin bu hükmünün gerekçeli kararlarda tartışılmadığı, projesinde, mahal listesinde ve teknik şartnamede olmayan her imalatın sözleşme harici iş değişikliği ve fazladan yapılan iş olarak nitelendirilmeyeceği, davalının ilave imalatlara yönelik ihale makamından bedel de aldığı ve bu ususun da incelenmediği, bilirkişilerce bazı alacak kalemlerinin karşısın "0" yazıldığı, neden hesaplanmadığının açıklanmadığı, bilirkişilerin imalatın iş projesinde, mahal listesinde ve teknik şartnamesinde hangi alanda olduğunu göstererek raporunu düzenlemesi gerekirken bu şekilde incele yapmadığı ve ... Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2016/5 Esas sayılı dosya ile yerinde fiili olarak delil tespiti yapılmış olmasına rağmen delil tespiti dosyasının sonraki bilirkişiler ve sayın mahkemeler tarafından da usul ve yasaya aykırı olarak dışlandığı belirtilerek, kararın bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesinden kaynaklanan sözleşme dışı iş bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369. maddesinin birinci fıkrası ile 371. maddeleri,
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 470 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
Önceden ve kesin olarak tayin edilmiş ücrete götürü ücret denir. TBK’nın 480. maddesinde ise götürü bedelli sözleşme düzenlenmiştir. Götürü ücret, anahtar teslimi sabit ücret olup, eserin tamamı karşılığı önceden belirlenen tek ve sabit bir ücrettir. Eser sözleşmesinde bedel götürü olarak belirlenmişse yüklenici, eseri o bedelle meydana getirmekle yükümlüdür. Eser, öngörülenden fazla emek ve masrafı gerektirmiş olsa bile yüklenici, belirlenen bedelin artırılmasını isteyemez. Ayrıca eser, öngörülenden az emek ve masrafı gerektirmiş olsa bile iş sahibi, belirlenen bedelin tamamını ödemekle yükümlüdür.
Somut olayda; taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 6.1 maddesinde "Taşeron, ekli listede belirtilen imalatları anahtar teslimi götürü bedel üzerinden yapacaktır. Şayet idarenin isteği üzerine yapılacak iş artışları veya imalat değişikliği olursa ekli listedeki fiyatlar, metrajlarda ise yerinde yapılan imalat ölçüsü esas alınacaktır" düzenlemesi mevcut olup ilgili madde dikkate alındığında taraflar arasında imzalanan sözleşme götürü bedelli sözleşme olmayıp birim fiyatlı götürü bedel sözleşmedir ve birim fiyatlı götürü bedelli sözleşmede; sözleşme ve ekinde kararlaştırılan metraj ve miktardaki işler için götürü ücret kararlaştırılmış olup belirlenen metraj ve miktarlardan fazla iş yapıldığının iddia ve ispat edildiği durumlarda fazla işin bedelinin tahsiline karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda; maddede belirtilen ekli listedeki işlerin bedeli götürü bedel olup bu listeden farklı iş yapılması durumunda yerinde ölçüm yapılarak sözleşmedeki birim fiyatların esas alınacağı kararlaştırılmasına rağmen mahkemece; sözleşmenin götürü bedelli sözleşme olduğundan bahisle yapılan fazla işin götürü bedel kapsamında kaldığı kabul edilerek davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuştur.
O halde mahkemece yapılacak iş; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 281/3. maddesi uyarınca maddi gerçeğin ortaya çıkması için işin niteliğine uygun teknik bilirkişi heyeti seçilerek, ölçüm için gerekli aletler ve ekipmanlar ile gerekli güvenlik önlemlerinin neler olduğu tespit ve temin edilerek sözleşme dışı yapıldığı iddia edilen kalemlere ait metrajların yerinde ölçümü sağlanacak şekilde keşif yapılıp rapor alınarak sözleşmede belirlenen metrajdan fazla iş yapılıp yapılmadığı, yapılan işin sözleşmede belirlenen bir bedeli var ise işlerin sözleşme bedeli, yapılan işin sözleşmede bedeli yoksa yapıldığı yıl mahalli piyasa rayicine göre bedellerin tespit edilip, rapora yapılan itirazlar da Yargıtay denetimine elverişli olacak şekilde giderilerek sonucuna uygun karar verilmesinden ibarettir.
Açıklanan nedenlerle, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olmuş, kararın bozulması uygun bulunmuştur.
VI. KARAR
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının temyiz eden davacı yararına BOZULMASINA,
17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınarak Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunan davacıya verilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.