"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/240 E., 2024/191 K.
HÜKÜM/KARAR : Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 2. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2021/187 E., 2021/651 K.
Taraflar arasındaki çekişmeli alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın taraflar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile kararın gerekçe ve kamu düzenine aykırılık yönünden kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili bankanın borçlusu olan davalı hakkında Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2018/719 Esas sayılı konkordato dava dosyasından konkordato projesinin tasdik edilmesine karar verildiğini, kararın 29.01.2021 tarihinde ilan edildiğini, 51 adet çek yaprağının müvekkili banka tarafından ödemekle yükümlü olduğu garanti bedelleri toplamı olan 102.670,00 TL ve yine borçlu şirket lehine kullandırılan teminat mektubu kredileri sebebiyle 2.226.429,00 TL olmak üzere toplam 2.329.149,00 TL gayrinakit alacağının bulunduğunu, çekişmeli hale gelen alacağı olan 2.331.360,00 TL'nin İİK'nın 308/b maddesi gereğince kararın kesinleşmesine kadar belirlenen bir bankaya yatırılarak depo edilmesini, iş bu alacağın tespitine ve dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiz ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı banka tarafından gayri nakdi kredilerin tespiti ve tahsili talep edildiği, ancak davacı banka tarafından hesabın kat edilmediği, bu şekilde gayri nakdi alacağın muaccel olmadığı, dava tarihi itibariyle deposu talep edilebilecek muaccel gayri nakdi alacağın bulunmadığı gerekçesi ile davanın reddine, gayri nakdi alacağının İİK'nın 308/b maddesi kapsamında karar kesinleşinceye kadar bankaya depo edilmesini talebi yönünden ise, İİK'nın 308/b maddesi gereğince depo kararı verecek mahkemenin konkordato tasdiki kararı veren mahkeme olduğu, mahkemenin 308/b maddesi kapsamında karar verme yetkisinin bulunmadığı gerekçesi ile davacı vekilinin buna ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde taraflar vekillerince istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; alacağın proje kapsamında kabul edilmeyerek çekişmeli hale geldiğini, müvekkilinin her zaman için söz konusu çek garanti bedellerinin ve teminat mektubunun tazmini riski ile karşı karşıya olduğunu, defter ve kayıtları üzerinde yapılacak olan keşif ve bilirkişi incelemesi ile ortaya çıkacağını beyan ederek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; nisbi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, davacının davasını maktu olarak harçlandırılmasının hatalı olduğunu beyan ederek, kararın bu yönden kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile açılan davanın çekişmeli alacaklar hakkında dava başlıklı İİK'nın 308/b maddesi kapsamında alacağı itiraza uğramış olan davacı alacaklı tarafından açılan dava niteliğinde olduğu, davacının dava dilekçesinde komiserler kurulu tarafından kabul edilen alacak dışında davalıdan gayri nakit alacağı bulunduğunu ileri sürerek gayri nakit alacağın tahsilini talep ettiği, oysa gayri nakit alacağın tahsili değil ancak davacı tarafından depo edilmesi talep edilebileceği, davacının ise dava dilekçesinde gayri nakit alacağın davalıdan tahsili yönünde talepte bulunduğu, talebin depo edilmesine yönelik değil, tahsile yönelik olduğu gözetilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesinde gerekçe yönünden isabet görülmediği gerekçesi ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde istinaf dilekçesi içeriğini tekrarla, dava dilekçesinde depo edilmesine yönelik talebin de bulunduğunu beyan ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, konkordato davasında proje kapsamına dahil edilmeyerek çekişmeli hale gelen alacağın İİK’nın 308/b maddesi uyarınca depo edilmesi ve tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
İİK’nın 308/b. maddesi.
3. Değerlendirme
1- Eldeki uyuşmazlık, İcra ve İflas Kanunu'nun 308/b. maddesinde düzenlenen ve anılan maddede “alacakları itiraza uğramış”kavramı ile ifade edilen konkordato talep eden borçlunun alacağa itiraz etmesi sonucu “çekişmeli alacak” haline gelen alacağın depo edilmesi ve tahsili istemine ilişkindir.
2- İcra ve İflas Kanunu'nun 301. maddesine göre, konkordato projesinin hazırlanıp alacakların bildirilmesi ve tahkikinden sonra, komiser tarafından yapılacak ilanda yer alan alacaklının bir başka deyişle, konkordato projesine alacağı kaydedilen alacaklının alacağına borçlunun itiraz etmesi halinde bu alacak “çekişmeli alacak” vasfını kazanır.
3- İcra ve İflas Kanunu'nun 302/IV. bendi gereği mahkeme, çekişmeli alacağın hesaba katılıp katılmamasına ve ne oranda katılacağına yaklaşık ispat ölçüsünde ve gerektiğinde bilirkişi incelemesi yaptırarak karar verecektir. Bu şekilde inceleme yapan mahkemenin vereceği karar, maddi hukuk bakımından sonuç doğurmaz.
4- Çekişmeli alacağın oylamaya katılmasına ve katılacağı orana karar veren mahkeme, İİK’nın 308/b-II. bendi gereği tasdik kararında konkordato projesi uyarınca çekişmeli alacaklara isabet eden payın kararın kesinleşmesine kadar borçlu tarafından mahkemece belirlenen bir bankaya yatırılmasına karar verebileceği gibi çekişmeli alacağın oylamaya hiç katılmamasına da karar verebilir. Ancak ne yönde karar verilirse verilsin bu karar bağlayıcı olmayıp tasdik kararının ilanından itibaren İİK’nın 308/b-I. bendi gereği alacağı itiraza uğrayan alacaklı tasdik kararından itibaren bir ay içinde dava açabilir.
5- İKK'nın 308/5 maddesi ile çekişmeli alacaklılar hakkında dava ile özel bir düzenleme gelmemiştir. Alacağı itiraza uğrayan alacaklı tasdik kararının ilanından itibaren bir ay içinde dava açabilir. Süresi içerisinde dava açılmaması durumunda alacaklıların tasdik kararı veren mahkemenin çekişmeli alacağa karşılık olarak ayrılan ve bankaya yatırılan payı talep etmeleri de mümkün değildir. Bu amaçla ayrılan pay talebi borçluya iade edilecektir.
Buna karşın alacakları itiraza uğrayan alacaklıların genel hükümlere göre her zaman dava açmaları mümkündür. Bu durumda alacakların itiraza uğrayan alacaklıların bir ay içinde dava açmaları halinde çekişmeli alacak olarak İİK'nın 308/b maddesinden yararlanacağını, bir aylık süre içinde dava açmaması halinde ise, davanın genel hükümlere tabi olacağını ve çekişmeli alacak olarak bu hükümden yararlanamayacağını söyleyebiliriz.
6- Külli bir tasfiye prosedürü olan konkordato, hem bu özelliği hem de tasdik halinde İİK’nın 308/c maddesi gereğinde konkordatoya katılsın katılmasın kural olarak konkordato talebinden önce veya komiserin izni olmaksızın mühlet içinde doğan tüm alacaklar için mecburi olduğundan 3. kişilerin de haklarını etkileyecek nitelikte kamusal bir karaktere sahiptir. Bu nedenle, hakimin tasdik koşulları bakımından re'sen inceleme ve araştırma yapması gerektiği gibi sürecin başarıya ulaşması bakımından yasada kısa ve kesin süreler öngörülmüştür.
7- Çekişmeli alacaklar hakkındaki açılacak dava, görevli ve yetkili mahkeme ile yargılama usulleri ve ispat hukuku kuralları bakımından genel hükümlere tabi olacaktır. Örneğin çekişmeli alacak kira sözleşmesinden kaynaklanmakta ise uyuşmazlık Sulh Hukuk Mahkemesi’nde, işçilik alacaklarına ilişkin uyuşmazlık ise İş Mahkemesinde, ticari olmayan bir alacağa dayalı uyuşmazlık ise Asliye Hukuk Mahkemesinde, ticari nitelikte bir alacak ise Asliye Ticaret Mahkemesinde görülecektir. Kanun koyucu burada her uyuşmazlığın uzman mahkemelerde görülmesine ilişkin genel ilkeye bağlı kalmıştır. Genel hükümlere tabi olma sadece bu konularda söz konusudur. Buna karşılık, alacağın tahsili genel hükümlere tabi değildir.
8- Somut olayda davacı banka Çek Kanunu'ndan kaynaklanan çek yapraklarının karşılıksız kalanları için kanuni ödeme yükümlülüğü ve teminat mektubundan kaynaklı garanti borcundan dolayı "erteleyici koşula bağlı" alacaklarının depo edilmesi ve tahsilini talep etmiştir.
Bu durumda konkordato talep eden borçlu dava konusu erteleyici koşula bağlı alacaklara bir itirazı yoksa çekişmeli alacaktan söz etmek mümkün değildir.
Dolayısıyla, konkordato istemine bakan mahkemenin bu alacakların "konkordato çoğunluğu" hesabında dikkate alınıp alınmayacağı ya da hangi oranda dikkate alınacağı hususunda bir karar vermesi gerekecektir.
Konkordato talep eden borçlunun dava konusu alacaklara itirazı varsa, bu alacaklar çekişmeli alacak sayıldığından İİK'nın 308/b maddesi çerçevesinde değerlendirme yapılarak bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve farklı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.