"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/983 E., 2024/1461 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Doğubayazıt 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/394 E., 2024/127 K.
1-Davacılar vekili; davalı ... ile müvekkili şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı arasında 16.02.2016 tarihli hizmet sözleşmesi imzalandığını, davalı belediyenin sözleşmeye aykırı olarak hak ediş kesintisi yaptığını, ayrıca hizmet sözleşmesine aykırı olarak mevcut iş kapsamında davalıya teslim edilen 1.140,000,00 TL teminat mektubunun da paraya çevrilerek, davacılardan tahsil edildiğini ileri sürerek, haksız olarak kesilen hak ediş bedelinin ve irat kaydedilen teminat mektubu bedellerinin tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
2-Davalı vekili; davacıların açtığı davanın maddi ve hukuki temeli olmadığını, işlemin yasaya uygun olduğunu, KHK'nın 8. maddesine göre gereği işlem yapıldığını, bu nedenle açılan davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
3-İlk Derece Mahkemesince; sözleşme ve eki olan teknik şartname hükümlerine göre sözleşme konusu işin yerine getirilmediği, davacı tarafın iş kapsamında çalıştırılacak araçları davalıya teslim etmesi ile sorumluluktan kurtulamayacağını, davalı ...'nin sözleşmeyi feshinin, devamında davacıların hak edişlerinde kesinti yapmasının ve teminat mektuplarını gelir olarak kaydetmesinin sözleşmeye ve anılan 677 sayılı KHK'nın 8. maddesine uygun olduğu, işbu hususun dosyada temin edilen denetime elverişli 2 farklı Bilirkişi Raporu ile doğrulandığı, 24.03.2017 tarihli İçişleri Bakanlığı kontrolör raporunun benzer tespitleri içerdiği, Bilirkişi Raporlarında yapılan hesaba göre fazla kesinti yapılan miktarın 224.132,02 TL olduğu ve söz konusu tutarın davacılara iadesi gerektiği, fazlaya ilişkin taleplerinin ve gelir kaydedilen teminat bedellerinin iadesi taleplerinin reddi gerektiği, davalı ...'nin sorumluluğunu yeterince yerine getirmemiş olmasının davacı tarafların sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile, 224.132,02 TL'nin kesinti tarihi olan 05.04.2017 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacılara ödenmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
4- İlk Derece Mahkemesi kararına karşı taraf vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi'nin 02.11.2022 tarihli, 2020/616 Esas, 2022/1901 Karar sayılı kararı ile çöplerin naklinin sözleşmeye uygun olarak yapılamamasının Iğdır ilindeki depolama sahasının yapılmamış olmasından kaynaklandığı; bahse konu depolama sahasının yapılmamasında davalı belediyenin kusurunun ve sorumluluğunun bulunup bulunmadığı, sözleşmede belirlenen ücret ile fiilen verilen hizmet arasında (iki farklı depolama alanlarındaki mesafelerin uzunluğu da dikkate alınarak) fiyat farkının oluşup olmayacağının belirlenmesi ve belirlenecek bu ücret dikkate alınarak, davacı şirketlere fazla ödemenin yapılıp yapılmadığı ve kamu zararının oluşup oluşmadığının belirlenmesi gerektiği, fazla yapılan ödeme varsa bu ödeme dikkate alınarak sözleşmenin belediyenin menfaatine önemli ölçüde zarar verip vermediği, sözleşmenin feshinin ve teminat mektuplarının irat kaydedilmesinin haklı olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
5-İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararı sonrası yapılan yargılamada, anılan çöp toplama merkezinin yapımının sözleşme konusu olmadığı ve davacının bu çöp toplama merkezini yapma yükümlülüğü bulunmadığı, bu yükümlülüğün davalıya ait olduğu, bu nedenle çöplerin Iğdır'a nakledilmemesinde davacının bir kusurunun bulunmadığı, sözleşmede belirlenen ücret ile iki farklı depolama alanlarındaki mesafelerin uzunluğu da dikkate alınarak, fiilen verilen hizmet arasında 3.370,00 TL fiyat farkının oluştuğu, bu ücret kadar davacı şirketlere fazla ödemenin yapıldığı, davalının çöp yıkama araçlarının çalışmadığı iddiası ile 100.277,82 TL hak edişlerden kesinti yapılmasına ilişkin iddiasının usulünce ispat edilmemesi sebebi ile yerinde olmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 801.317,84 TL hak ediş kesintisinin kesinti tarihi olan 05.04.2017 tarihinden ve yersiz olarak irat kaydedilen 1.140.000,00 TL kesin teminat mektubu karşılığı tutarın havale tarihi olan 03.04.2017 tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline ve davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
6-İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davalı vekilince istinaf yoluna başvurulması üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
7- Bu karara karşı davalı vekilince süresinde temyiz yoluna başvurulması üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Dava, taraflar arasındaki hizmet sözleşmesinden kaynaklanan alacağın ve haksız olarak irat kaydedilen teminat mektubu bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, alınan 21.06.2018 tarihli bilirkişi kurulu raporunda 804.687,84 TL tutarındaki kesintilerin yerinde olduğu, nakil hizmetleri için 480.277,83 TL, çöp yıkama araçlarını çalıştırmayan yükleniciye 107.277,82 TL ödeme yapılmasının kamu zararı doğurduğu, yapılmayan iş ve alınmayan hizmet için 580.555,65 TL tutarında ödeme yapılmasının belediyenin menfaatlerini önemli ölçüde ihlal ettiğini gösterdiği, yine mahkemece alınan 18.07.2019 tarihli bilirkişi kurulu raporunda da sözleşmenin feshinin haklı olduğu, 580.555,82 TL kesinti yapılması gerektiği, bu nedenle iş sahibi davalı tarafından 224.132,02 TL fazla kesinti yapıldığı ve tutarın davacıya iadesinin gerektiği belirtilmiştir. Yerel mahkemece alınan 02.08.2023 tarihli bilirkişi kurulu raporunda ise davalı tarafından yapılan kesintiden yalnızca 3.370,00 TL mazot giderinin kesilebileceği, fazla yapılan 801.317,84 TL'nin iadesinin gerektiği, yine haksız olarak sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle 1.140.000,00 TL teminat bedelinin iadesinin gerektiği kanaat edilmiş olup mahkemece son bilirkişi kurulu raporuna göre karar verildiği tespit edilmiştir.
Mahkemece alınan bilirkişi kurulu raporlarından iki bilirkişi raporunun aynı doğrultuda görüş belirtilmesi, son raporda ise farklı görüş bildirilmiş olmasına rağmen mahkemece gerekçesi açıklanmaksızın son bilirkişi kurulu raporunun hükme dayanak yapılması hatalı olmuştur.
Taraflar arasındaki sözleşmede her kalem için birim fiyatları ayrı ayrı belirtilmiş olup gerek mahkemece alınan iki ayrı bilirkişi kurulu raporu gerekse İçişleri Bakanlığı kontrolörleri tarafından düzenlenen mali durum raporunda belirtildiği üzere davacı tarafça ...'ta alınan çöplerin 16 km ötedeki ... Köyü'ne götürüldüğü, ancak sözleşmede davacı tarafından katı atıkların 10 km uzaklıkta bulunan ilk toplama alanına götürülüp semi treylerde biriktirileceği, buradan da semi treylerin çekici tırlarla Iğdır İline toplama merkezine götürüleceği kararlaştırılmış ve semi treyler ve tırlar için ayrı ayrı hak edişler düzenlenmiş ise de, davacı bu iki kalem için hizmet vermemiştir. Mahkemece tüm bu hususlar değerlendirilmeksizin dosya içeriği ile uygun olmayan ve önceki bilirkişi kurulu raporları ile çelişen son bilirkişi kurulu rapouna göre karar verilmesi doğru olmamıştır. Mahkemece yapılması gereken, yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda çelişkinin giderilmesi için yeni bir bilirkişi heyetinden rapor alınarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin temyiz sebeplerinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı ile bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya aykırı olması nedeniyle HMK'nın 373/1. maddesi gereğince Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararı KALDIRILARAK; Doğubayazıt 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 26/02/2024 tarih, 2022/394 Esas 2024/127 Karar sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 13.01.2025 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.