"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1254 E., 2024/1816 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Rize 4. Asliye Hukuk Mahkemesi (Tic. Mahk. Sıf.)
SAYISI : 2022/110 E., 2023/90 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl dava davacı-karşı davada davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili ile davalı arasında 19.01.2022 tarihli bağımsız gayrımenkul danışmanlığı sözleşmesi imzalandığını, müvekkilinin Remax Türkiye'den almış olduğu Franchise hakkına istinaden davalının gayrımenkul satımı, kiralanması, pazarlanması, ekspertizi vb. işlerin yapılması için görevlendirildiğini, sözleşmenin 3. maddesinde davalının mesleki yeterlilik belgesi ve yetki belgesi alması ve Power Start Eğitimi tamamlaması koşuluyla sözleşmenin akdedildiği tarih itibariyle yürürlüğe gireceği ve sözleşmenin 1 yıl süre ile geçerli olduğunu, davacının gerekli şartları taşıdığından sözleşmenin yürürlüğe girdiğini, davalının 21.2.2022 tarihinde geçerli bir neden olmaksızın sözleşme ilişkisini tek taraflı sona erdirdiğini mail ile bildirdiğini, sonrasında rakip firma olan Coldwell Banker isimli firma ile çalışmaya başladığını ve ilgili firma çalışanı olarak Rize ilçelerinden birçok ilanlarının bulunduğunu, sözleşmenin 5.17. maddesinde işten ayrılma halinde 2 yıl içinde Rize sınırları içinde benzer faaliyet alanında çalışma halinde ceza-i şart ödeneceğinin düzenlendiğini, davalının haksız rekabete aykırı davranışları nedeniyle 150.000,00 TL ceza-i şart alacağının en yüksek ticari faiziyle tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde; taraflar arasındaki sözleşmenin Power start eğitimi şartına bağlandığından yürürlük kazanmadığını, müvekkilinin 2020 yılında aldığı eğitimlere ilişkin belgelere dayanılarak eğitim verildiğinden bahisle sözleşmeye geçerlilik kazandırılmaya çalışılmasının kabul edilemeyeceğini, sözleşmenin yetkili temsilci tarafından değil kardeşi tarafından imzalandığını, sözleşmenin 5.17. maddesinde rekabet yasağının sınırlarının çizilmediğini, davacı tarafından dayatılan sözleşmenin ağır koşullar içeren bir sözleşme olduğunu, TBK'nın 20/3. ve 21. maddeleri gereği genel işlem koşulları niteliğindeki maddelerin uygulanma imkanın olmadığını, sözleşme kurulduğu kabul edilecek olsa dahi 1 ay geçerli olduğu iddiası karşısında haksız rekabete aykırılıktan bahsedilmesinin mümkün olmadığını, kaldı ki müvekkilinin sistemden çıkarılmak suretiyle sözleşmenin davacı tarafından feshedildiğini, Anayasa'da düzenlenen çalışma hürriyeti kapsamında müvekkilinin hayatının idamesi için çalışmak durumunda olduğunu, belirtilen nedenlerle davanın reddine karar verilmesini ve işini eksiksiz yerine getiren müvekkilinin sistemden çıkarılmak suretiyle bildirimsiz işine son verildiğini, müşterilere uygunsuz iş yaptığı için işten çıkarıldığının beyan edilerek itibarsızlaştırılmaya çalışıldığını, kısa sürede 3 satış yaptığını ve işine haksız son verilmesi ve müşteri portföyünün de davacıda kalması nedeniyle maddi kaybının oluştuğunu, belirtilen nedenlerle fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla 1.000,00 TL maddi ve 20.000,00 TL manevi tazminatın davacı - karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taraflar arasında geçerli 19.01.2022 tarihli bağımsız gayrimenkul danışmanlığı sözleşmesi gereği, sözleşme süresince ve sona ermesinden itibaren 2 yıl içerisinde gayrimenkul danışmanı olan davalı-karşı davacının sözleşme çerçevesinde yürüttüğü işe benzer, bağlantılı iş ya da rekabet etmesinin sözleşmenin geçerli olduğu sınırlar içerisinde yapılmayacağının aksi takdirde gayrimenkul danışmanının 150.000,00 TL ceza-i şart ödeyeceğinin kararlaştırıldığı, sözleşmenin geçerli olduğu sınırların davacı-karşı davalı şirketin dava dışı RE/MAKS Türkiye'den aldığı "franchise" hakkının sınırlarını teşkil eden Rize olarak anlaşılması gerektiği, buna karşılık davalı-karşı davacının 21.02.2022 tarihinde sözleşmesel ilişkisini tek taraflı olarak sona erdirdiği, sonrasında dava dışı Coldwell Banker isimli şirkette emlak danışmanı olarak faaliyet yürüttüğü, bu şirket nezdinde Rize sınırları içerisinde emlak danışmanlığı faaliyetlerine devam ettiği, bu bakımdan 19.01.2022 tarihli sözleşme gereğince 21.02.2022 tarihinden itibaren geçerli olan 2 yıllık rekabet yasağı kuralına aykırı davrandığı, ceza-i şart koşullarının oluştuğu, kararlaştırılan 150.000,00 TL ceza-i şartın Rize ilinde emlakçılıkla uğraşan biri için fahiş olmadığı, tacir olan davalı-karşı davacının ceza-i şartın fahiş olduğu iddiasında bulunamayacağı gerekçesiyle kararlaştırılan ceza-i şartta indirim yapılmaksızın asıl davanın kabulüne, buna karşılık davalı-karşı davacı tarafından açılan karşı dava bağlamında süresinde herhangi bir delil ileri sürülmediği, ispat faaliyetine de girişilmediği gerekçesiyle karşı davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı - karşı davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taraflar arasındaki sözleşmede rekabet yasağının geçerli olacağı ilçe sınırları tereddüte yer bırakmayacak açıklıkta olmadığı gibi, sözleşmenin 5.17 hükmünde belirlenen iki yılın da Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sı ile güvence altına alınan çalışma hürriyeti ilkesine aykırı olduğu, tarafların aralarında imzalayacakları bir sözleşme hükmü ile bu özgürlüğü ihlal anlamına gelecek herhangi bir düzenleme yapmalarının mümkün olmadığı, bu haliyle sözleşmenin 5.17 maddesinin Anayasa'nın 48. maddesi ve TBK'nın 27/1 hükmü karşısında kesin olarak hükümsüz olduğu, davacının Anayasa'ya aykırı olarak kararlaştırılan bir yükümlülüğün ihlal edildiği gerekçesiyle ceza-i şart talep etmesinin mümkün olmadığından ilk derece mahkemesince asıl davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davanın kabulüne karar verilmesinin doğru görülmediği, karşı davada ise karşı davacının iddiasını ispata elverişli bir delil sunamamasına göre ilk derece mahkemesince karşı davanın reddine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık görülmediği, belirtilen nedenlerle davalı karşı davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden esas hakkında karar verilmek suretiyle asıl ve karşı davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Asıl dava davacı vekili temyiz dilekçesinde; Bölge Adliye Mahkemesi tarafından il/ilçe sınırlarının açık olmaması nedeniyle asıl dava reddedilmekle birlikte dava konusu sözleşmede Rize ilçe sınırları denilerek, müvekkilinin emlak ofisinin bulunduğu Rize/Merkez ilçesinin kastedildiğinin açık olduğunu, rekabet yasağının geçerli olduğu ilçe sınırlarının sözleşmede çizilmiş olduğunu, davacının Rizenin tüm ilçelerinde ilanlarının olduğunu, çalışma hürriyetinin sınırlandırılmadığını, sözleşme kapsamında sadece Rize/Merkez ilçede çalışmaması gerektiğini, davacının Trabzon Remax Şubesinden transfer olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmenin bağımsız gayrımenkul danışmanlık sözleşmesi olup davalının bağımsız yüklenici olarak gayrımenkul hizmetleri sunacağını, vergisel ve kanuni yükümlülüklerin davalıya ait olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmenin 5.2. , 5.3. ve 5.4. hükümleri gereğince; taraflar arasındaki ilişkinin açık bir şekilde bağımsız yüklenici ilişkisi olup, ne hizmet ilişkisi ne de işçi-işveren ilişkisi olarak değerlendirilemeyeceğini, emsal Yargıtay 11. Hukuk Dairesi ilamlarında da bu kabulle karar verildiğini, sözleşme serbestisi gereği sözleşme hükümlerinin geçerli ve bağlayıcı olduğunu beyan etmektedir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, asıl davada danışmanlık sözleşmesi gereği cezai şart alacağı istemine, karşı davada maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, asıl dava davacı - karşı davada davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370/1. maddesi hükmü uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.