"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/861 E., 2024/51 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun reddine
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tarsus 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/304 E., 2021/376 K.
Taraflar arasındaki Vakfa ait taşınmazın değerinin belirlenmesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın ihbar olunan Denetim ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı ihbar olunan Denetim ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Dava dilekçesinde; Mersin Büyükşehir Belediyesinin kamulaştırma alanında kalan Mersin ili Tarsus ilçesi Kemalpaşa Mahallesi 427 Ada 5 Parselde arsa vasıflı 5.231,...yüzölçümlü taşınmazın vakfın özgülenen malı olması nedeniyle değerinin belirlenmesi istenmiştir.
İlk Derece Mahkemesince; "Davanın KABULÜ İLE; Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından 2942 sayılı kamulaştırma kanunu ...8. Maddelerine göre kamulaştırılmasına karar verilen ve davacı Mülhak Zorbazade ... Ağa Bin Durak Vakfının maliki bulunduğu Mersin ili, Tarsus ilçesi Kemalpaşa Mahallesi 427 ada 5 parsel numarasında tapuya kayıtlı 5.231,...miktarlı vakıf taşınmazının değerinin 08/06/2021 tarihli bilirkişi raporuna göre dava tarihi itibari ile 1.463.850,...olarak TESPİTİNE" karar verilmiştir.
İhbar olunan Denetim ... vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince; yargılama aşamasında veya sonrasında verilen kararlar sadece taraflar hakkında sonuç doğuracağından bu kararlara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurma ... asıl taraflara ait olduğu, ihbar olunanın bu yönde bir ... olmamakla birlikte fer'i müdahilin verilen hükmü lehine katıldığı tarafla birlikte yasa yoluna götürmesinin mümkün olduğu, ancak ihbar olunan ...'nün fer'i müdahillik ile ilgili bir durumu ... konusu olmadığı gibi davacı tarafın istinaf yoluna başvurusunun ... konusu olmadığı, ihbar olunan ...'nün verilen karar yönünden istinaf yoluna başvuru ... bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvuru dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
İhbar olunan Denetim Makamı ... vekili Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı verdiği temyiz dilekçesinde; Kurumun, davaya konu mülhak vakıfın malının değerinin tespitine ilişkin davada, ihbar olunan sıfatıyla dava ... alsa ... vakfın malının değerinin altında tespitine karşı gerek itirazlar gerekse tüm kanun yollarına başvurma açısından hukuki yarara sahip olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
04.06.1958 tarihli ...6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddi olayları açıklamak taraflara ve ileri sürülen olayları hukuken nitelemek ve uygulanacak Kanun hükümlerini tespit etmek ve uygulamak görevi hakime aittir. Nitekim 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 33 üncü maddesinde hâkimin, Türk hukukunu re'sen uygulayacağı belirtilmiştir. Bu ilke gereği açılan davayı nitelemek ve açılmış bir dava hakkında doğru hukuk kurallarını bulup uygulamak hâkime düşen bir görevdir.
Dava, mülhak vakfın başlangıçta özgülen taşınmazının kamulaştırma alanında kalması nedeni ile değerinin tespiti istemine ilişkindir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 101 inci maddesinde vakfın, gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluğu olduğu, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun (5737 sayılı Kanun) 3 üncü maddesine göre, mülhak vakıf mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi'nin yürürlük tarihinden önce kurulmuş olan yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilmiş ...kişiler tarafından yönetilen vakıflar olarak tanımlanmış, Vakıflar Genel Müdürlüğünün, Genel Müdürlük veya Denetim Makamını ifade ettiği belirtilmiştir.
4721 sayılı Kanun'un "Denetim" başlıklı 111 inci maddesi gereği vakıfların, vakıf senedindeki hükümleri yerine getirip getirmedikleri, vakıf mallarını amaca uygun biçimde yönetip yönetmedikleri ve vakıf gelirlerini amaca uygun olarak harcayıp harcamadıklarının Vakıflar Genel Müdürlüğünce ... kuruluşlarınca denetleneceği, "Amacın ve Malların Değiştirilmesi" başlıklı 113 üncü maddesinde; amaca özgülenen mal ve hakların daha yararlı olanları ile değiştirilmesini veya paraya çevrilmesini haklı kılan sebepler varsa mahkeme vakfın yönetim organı veya denetim makamının başvurusu üzerine diğerinin yazılı görüşünü aldıktan sonra gerekli değişikliğe izin verebileceği; 5737 sayılı Kanun'...nci maddesinde ise, vakıfların mal edinebilecekleri ve malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilecekleri, Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait akar mallar ile hakların daha yararlı olanları ile değiştirilmesine, paraya çevrilmesine veya değerlendirilmesine Vakıflar Meclisinin yetkili olduğu, mülhak, cemaat, esnaf vakıfları ile yeni vakıflara, başlangıçta özgülenen mal ve hakların, vakıf yönetiminin başvurusu üzerine haklı kılan sebepler varsa, Denetim Makamının görüşü alınarak mahkeme kararı ile sonradan iktisap ettikleri mal ve hakları ise bağımsız ekspertiz kuruluşlarınca düzenlenecek rapora dayalı olarak vakıf yetkili organının kararı ile daha yararlı olanları ile değiştirilebileceği veya paraya çevrilebileceği hükme bağlanmıştır.
Vakıflar Yönetmeliğinin "Vakıfların denetimi" başlıklı 39 uncu maddesine göre vakıfların, amaca ve yasalara uygunluk denetiminin Genel Müdürlükçe yapılacağı, Genel Müdürlük Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca vakıfların; vakfiye ve vakıf senedinde yazılı amaç doğrultusunda faaliyette bulunup bulunmadıkları, yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmedikleri, mallarını ve gelirlerini vakfiye,1936 beyannamesi ve vakıf senedindeki şartlara uygun kullanıp kullanmadıklarını denetleyeceği hüküm altına alınmıştır. Nitekim Yargıtay uygulamalarında istikrarlı bir şekilde, vakıf taşınmazlarının değerinin belirlenmesi davalarında Denetim Makamı olan Vakıflar Genel Müdürlüğünün temyiz istemleri Yargıtay tarafından kabul edilerek işin esası incelenmiştir.
Yukarıda gösterilen yasal düzenlemeler ve yapılan açıklamalar dikkate alındığında, vakıflar yönünden denetim makamı olan Vakıflar Genel Müdürlüğünün denetim yetkisi ve uyuşmazlığa konu davada taşınmazın değerinin belirlenmesinde görüşünün alınması gereğinin doğal neticesi olarak kanun yollarına başvura bulunabileceğinden istinaf isteminin esastan incelenerek oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile istinaf dilekçesinin reddine karar verilmesi doğru görülmemiş ve Denetim Makamı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görülerek temyiz edilen Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'... inci maddesi gereğince bozulmasına karar verilmiştir.
SONUÇ
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'... inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
İstek halinde peşin harcın temyiz edene iadesine,
Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.