"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ : ... 6. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. İş Mahkemesi
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı ... ... Kent İçi Toplu Taş. Nak. Mak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.'nin alt işveren, davalı Belediyenin ise asıl işveren olduğu işyerinde çalıştığını, davalılar arasında muvazaalı bir ilişki bulunduğunu, davalı ... ile Genel İş Sendikası arasında bağıtlanan, 01.01.2011 başlangıç tarihli toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre sendika üyesi olan ve dayanışma aidatı ödeyen işçilere akdi ikramiye ve ilave tediye ödemesi yapılacağının belirlendiğini ancak ödemelerin yapılmadığını ileri sürerek ödenmeyen ilave tediye alacağının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, davacının ayrı tüzel kişiliğe haiz diğer davalı şirketin işçisi olarak çalıştığını, davacının çalıştığı otoparkın yapılan kira sözleşmesi ile diğer davalı şirkete devredildiğini, davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı şirket vekili, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davacının şirketin işçisi olduğunu, belediye ve bürokratlarının işin yürütülmesi konusunda yetkisinin bulunmadığını, şirketin 6772 sayılı Kanun kapsamında olmadığını beyanla davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekilince istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, ilk derece mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekilince temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Gerekçe:
1-Dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesiyle yapılan inceleme sonucunda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı haricindeki sair temyiz itirazlarının reddi ile ilk derece mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan yönleri usul ve kanuna uygun görülmüştür.
2- 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendindeki tanıma göre, toplu iş sözleşmesi; iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi ifade etmektedir.
6356 sayılı Kanun’un 33'üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki hükümlerde ise 2'inci maddedeki tanıma uygun hükümlere yer verilmiş ve toplu iş sözleşmesinin; iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümleri içereceği ayrıca tarafların karşılıklı hak ve borçları ile sözleşmenin uygulanması, denetimi ve uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümlere de yer verilebileceği belirtilmiştir.
Bilindiği üzere, bireysel iş sözleşmeleri gibi toplu iş sözleşmeleri de, çalışma koşullarının belirlenmesi açısından başvurulması gereken en önemli kaynaklardandır. Kural olarak, bir iş sözleşmesinde yer alabilecek tüm konular toplu iş sözleşmesi ile de düzenlenebilir. Toplu iş sözleşmesi kollektif bir hukuki düzenleme niteliğinde bulunduğundan, iş sözleşmelerinin üzerinde ve maddi anlamda kanun gibi onları etkileyecek tarzda hükümler içerir.
Somut uyuşmazlıkta davacı işçi, davalılar arasında muvazaalı bir ilişki bulunduğunu, davalı ... ... Kent İçi Toplu Taş. Nak. Mak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.'nin davalı Belediyenin bağlı kuruluşu olarak 6772 sayılı Kanun kapsamında olduğunu, üyesi olduğu sendika ile bağıtlanan 01.01.2011 başlangıç tarihli toplu iş sözleşmesinin 30. maddesi hükmü uyarınca davacıya ilave tediye ödeneceği kararlaştırıldığı halde söz konusu alacağın ödenmediğini ileri sürmüştür. Davalılarca, davacının 6772 sayılı Kanun kapsamında olmadığı savunulmuştur.İlk Derece Mahkemesince; belediyelerin Devlet Tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olduğu ve 6772 sayılı Kanun’da belirtilen "sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirketler" ifadesinin davalı şirketi kapsamadığı gibi davacının üyesi olduğu sendika ile davalı arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin 30. maddesinde ilave tediyeye hak kazanmaya ilişkin bir düzenleme bulunmadığından bahisle davanın reddine hükmedilmiştir. Bu karara karşı davacı vekili tarafından yapılan istinaf başvurusu Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddedilmiş ise de İlk Derece Mahkemesi kabulü dosya içeriği ile örtüşmemektedir.
Dosya kapsamına göre davalı ... ... Kent İçi Toplu Taş. Nak. Mak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından davacının üyesi olduğu Genel İş Sendikasına karşı açılan toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin davada (... 1. İş Mahkemesinin 2012/1081 Esas, 2013/503 Karar sayılı dosyası üzerinden görülen) mahkemece; "...İlave tediye alacağının taraflar arasında düzenlenen Toplu İş Sözleşmesinde akdi ikramiye olarak kabul edilmesine de yasal bir engel bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu düzenleme taraflar arasında akdi ikramiye düzenlemesi olarak kabul edilmiş olup herhangi bir yanlışlığın varlığını gösteren bilgi ve bulgu dosyada mevcut değildir...sübut bulmayan davanın reddine..." şeklinde karar verilmiştir.Bu kararın temyiz incelemesi sonucunda Yargıtay (Kapatılan)22. HD. 2013/24968 E-2013/20139 K. 27.09.2013 tarihli Onama kararında "....Yorumu istenen hükmün gerçekte yoruma ihtiyaç olan bir hüküm olup olmadığının belirlenmesi gereklidir. Söz konusu hüküm bir bütün olarak incelendiğinde işçilere 6772 sayılı Yasa uyarınca ödenen ilave tediyenin ödeneceği, bunun yanında yılda iki defa sendika ikramiyesi isimli ikramiyenin de ödeneceğinin kararlaştırıldığı anlaşılmaktadır. Burada ilave tediyeye hak kazanma bakımından değil ilave tediyenin hesaplanması, unsurları ve ödenmesi konusunda 6772 sayılı Kanun’a yollamada bulunulmaktadır. 6772 sayılı Yasa hükümleri ilave tediye şeklinde hesaplanıp ödenen akdi ikramiyeyi dışlar bir içeriğe sahip değildir. Ayrıca benzer bir atıf kuralına bir sonraki maddede de yer verilmiştir. “Geçici Görev Yardımı” başlıklı 31. maddeye göre, geçici görevle belediye sınırları dışına gönderilen işçiye Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca ödeme yapılacağı düzenlenmiştir.
Diğer taraftan Yüksek Hakem Kurulu kararındaki muhalefet şerhleri incelendiğinde hükmün sehven konulmadığı da görülmektedir. Yüksek Hakem Kurulu kararları, hükümler üzerinde tek tek ve bütün olarak inceleme yapılıp tartışılarak verilmektedir. Bu yönüyle Yüksek Hakem Kurulu kararları bir bütün olarak bir dengeyi gözetmektedir. Yine toplu iş sözleşmesinde de toplu iş sözleşmesinin yorumunun amaca aykırı ve işçi aleyhine yapılamayacağı kararlaştırılmıştır.Sonuç olarak yorumu istenen hüküm açık olup toplu iş sözleşmesinden yararlanan işçilere 6772 sayılı Yasa hükümlerine göre hesaplanan ikramiyeden başka sendika ikramiyesinin de ödenmesi öngörülmüştür. Açıklanan nedenlerle usul ve yasaya uygun olan hükmün ilave bu gerekçe ile onanmasına..." karar verilmiştir.
Görüldüğü üzere ... 1. İş Mahkemesi kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin Yargıtay kararından; toplu iş sözleşmesinin 30. maddesi uyarınca, davalı ... ... Kent İçi Toplu Taş. Nak. Mak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’de çalışan davacı işçinin 6772 sayılı Kanun'dan yararlanarak ilave tediye alabileceği değil, ilave tediye olarak isimlendirilmiş akdi ikramiye alabileceğinin kabul edildiği gözetilmeksizin davacının üyesi olduğu sendika ile davalı arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin 30. maddesi uyarınca, dava konusu ilave tediye olarak isimlendirilmiş akdi ikramiye alacağının kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ:
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 16.09.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.