"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... ... İşletmesi (...) Müdürlüğünde 08.02.1999 tarihinde garson olarak işe başladığını, 01.10.2012 tarihinden 17.....2013 tarihine kadar ... ... Elektrik Üretim A.Ş. bünyesinde çalıştığını, ... İşletme Müdürlüğünün özelleştirilerek ... ... Elektrik Üretim A.Ş.'ye devredildiğini, ... sözleşmesinin ... ... Elektrik Üretim A.Ş. tarafından feshedildiğini, tazminat ödemeleri yapılırken kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ikramiye, süt ve dikiş paraları ile yıllık ücretli izin alacaklarının eksik ödendiğini, 2013 yılında yürürlüğe giren toplu ... sözleşmesine göre davacının alması gereken kıdem ve ihbar tazminatlarını alamadığını ve eksik aldığını ... sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, süt ve dikiş ücreti, ikramiye alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ...Ş. (...) vekili cevap dilekçesinde davanın reddini talep etmiştir.
2.Davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş. (... A.Ş.) vekili; müvekkili Şirketin diğer davalı ... bünyesindeki ...'yi özelleştirme kapsamında devraldığını, müvekkili Şirketin özelleştirme sözleşmesinin imza tarihinden sonraki dönem çalışmalarına ilişkin kıdem tazminatından sorumlu olduğunu, davacının sözleşme imzasından sonra 4/C statüsünde devlet memuru olmak istediğini belirterek işyerinden ayrılması üzerine kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının ödendiğini, davacıya hak ettiği tüm alacaklarının ödendiğini, müvekkili Şirket tarafından imzalanmayan toplu ... sözleşmesine dayanarak davacının müvekkili Şirketten talepte bulunmasının hukuka ve kanuna aykırı olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 1.... Mahkemesinin 14.....2017 tarihli ve 2014/550 Esas, 2017/124 Karar sayılı kararı ile davacının davalılardan ...'a ait işyerinde garson olarak çalışmakta iken anılan işyerinin özelleştirilmesi nedeniyle 16.....2013 tarihi itibarıyla işyerinin özelleştirme yüklenicisi diğer davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş.'ye devredildiği, 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu'nun 22 nci maddesi gereği 31.07.2013 itibarıyla ... sözleşmesinin davalı ... A.Ş. tarafından kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sonlandırılması ile davacıya davalılar tarafından bir kısım işçilik alacaklarının ödemesinin yapıldığı ancak davacının 01.01.2013-31.07.2013 dönemi toplu ... sözleşmesi farkları ile bakiye işçilik alacaklarından davalılardan davalı ...'ın 16.....2013 itibarı ile devir tarihindeki ücret ve sosyal haklar esasıyla, ... A.Ş.'nin ise 31.07.2013 fesih tarihi itibarıyla oluşan alacaklarından sorumlu olduğu, 25.12.2013 tarihi itibarıyla davacıya yıllık izin ücreti ödemesi yapıldığı anlaşılmakla bu meblağın indirilmesi ile bakiye yıllık izin ücreti alacağının bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş. vekili ve davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 14.03.2018 tarihli ve 2017/2222 Esas, 2018/522 Karar sayılı kararı ile ... bakımından verilen kararın kesin olduğu gerekçesiyle ...'ın istinaf başvurusunun kesin karar nedeni ile reddine karar verilmiş; davacının işyerinde garson olarak çalıştığı, toplu ... sözleşmesinden yararlandığı, taraf sendika üyesi olarak çalıştığı, 31.07.2013 tarihinde ... sözleşmesinin feshedildiği, yıllık izinlerin kullandırıldığını veya yıllık izin ücretinin ödendiğini ispat yükünün işverende olduğu, ispat yükünün işveren tarafından yerine getirilememesi nedeni ile davacının yıllık izin ücretine hak kazandığı, bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun hüküm vermeye elverişli ve yeterli olduğu, İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiye ... ... Elektrik Üretim A.Ş. vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.01.2021 tarihli ve 2020/3674 Esas, 2021/515 Karar sayılı kararı ile davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek davacının dava dilekçesinde 14 yıl 5 ... 24 gün çalıştığı ve işyerinde hiç izin kullanmadığını iddia ettiği, yargılama aşamasında fesihten sonra ödenen izin ücretlerinin Mahkemece mahsup edildiği, davacının çalışma süresi boyunca ücretli izin kullanmamasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, hâkimin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 31 inci maddesi uyarınca davacı asılın çalışma süresi boyunca ücretli izin kullanıp kullanmadığı, kullanmış ise kaç gün yıllık ücretli izin kullandığı konusunda beyanını alması gerektiği, Mahkemece, davacı vekilinin yaptığı hesaba göre izin alacağına hükmedilmiş ise de hesaplamanın giydirilmiş brüt ücret üzerinden yapıldığının anlaşıldığı, anılan alacağın çıplak brüt ücret üzerinden hesaplanması gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı sonrası sendikadan celp edilen ve tüm hizmet süresini kapsayan toplu ... sözleşmesi içeriklerinde hak kazanılan yıllık izin süresinin ilk 5 yıllık hizmet dönemi için yıllık 18 gün, 5 yıl-15 yıl arası hizmet dönemi için yıllık 25 gün olarak düzenlendiği, 14 yıllık hizmet süresine göre davacının 315 gün yıllık izne hak kazandığı, davacı asılın duruşmada alınan beyanında tüm hizmet dönemi boyunca yıllık izin kullanmadığını beyan ettiği, hizmet dönemi içinde yıllık izinlerin işçiye kullandırıldığının ispat yükünün işverenlerde olduğu, bu hususun imzalı izin formları ve eşdeğer belgelerle ispatlanması gerekeceği, dosya kapsamında yıllık izinlerin kullanımına ilişkin yazılı bir delil sunulmadığı anlaşılmakla fesih tarihinde muaccel hâle gelen ve ücret alacağına dönüşen 315 günlük yıllık izin süresinin, 29.07.2016 tarihli bilirkişi raporunda toplu ... sözleşmesi zamlarına göre belirlenen fesih tarihindeki çıplak brüt ücreti olan 84,60 TL üzerinden hesaplanması gerekeceği, resen yapılan hesaplamada (315x84,60) brüt 26.649,00 TL yıllık izin ücret tutarının bulunduğu, davalı ... ... Elektrik Üretim A.Ş. vekilinin 27.10.2016 tarihli dilekçesi ve ekindeki belgelere göre davacıya 25.12.2013 tarihinde 2.571,99 TL yıllık izin ücreti ödendiğinin beyan edildiği, ekinde banka hesap hareketlerinin sunulduğu, Mahkemenin 2014/550 Esas, 2017/124 Karar sayılı karar içeriğinde 2.571,99 TL'nin mahsubunun yapılarak hüküm tesis edildiği, bu hususa yönelik davacı tarafça istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurulmadığı, bu miktarın tespit edilen izin alacak tutarından mahsubunun yapılması gerekeceği, fesih tarihi itibarıyla muaccel olan ve bu tarihe göre hesaplanması gereken yıllık izin alacak tutarına yönelik ücret alacağının gelir vergisi, damga vergisi ve sigorta prim kesintisine tabi olduğu, davacının fesih tarihi itibarıyla ibraz edilen kayıtlar içeriğinde %20'lik gelir vergisi diliminde bulunduğu (bilirkişi tarafından ihbar tazminatı hesabı yapılırken de %20'lik gelir vergisi dilimine göre ... tutarın belirlendiği), bu şekliyle davalı Şirketçe ödenen 2.571,99 TL'nin brüte çevrilmesi gerekeceği (%20'lik gelir vergisi, binde 7,59 damga vergisi, %15 sigorta prim kesintileri dikkate alındığında brüt tutarın 3.825,03 TL olduğu anlaşılarak) brüt 3.825,03 TL'nin hesaplanan brüt 26.649,00 TL'den mahsubu ile bakiye izin alacak tutarının brüt 22.823,97 TL olduğu belirtilerek davacının yıllık izin ücreti alacağı hüküm altına alınmış, bozma dışı kalan alacaklar yönünden de bozmadan önceki gibi hüküm kurulmuştur.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... Elektrik Üretim A.Ş vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı Tarafın Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; davacının bütün çalışma süresince hiç yıllık izin kullanmadığını açıkça beyan etmesine rağmen Mahkemece ilk verilen kararın neredeyse yarı oranına düşürülecek şekilde hüküm kurulduğunu, davalı tarafın davacının yıllık izin kullandığını ispatlayamadığını, ... Bölge Adlıye Mahkemesinin davalı tarafın istinaf talebini yerinde bulmadığını, ilk karar gibi hüküm kurulmasını talep ettiklerini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Tarafın Temyiz Sebepleri
Davalı ... Elektrik Üretim A.Ş vekili temyiz dilekçesinde; davacının taleplerine dayanak toplu ... sözleşmesi maddeleri ... sözleşmesi hükümleri niteliğinde olmadığından davacının taleplerinin sözleşmenin yürürlüğü tamamlandıktan sonra talep edilmesinin hukuka aykırı olduğu, müvekkili Şirket tarafından imzalanmayan toplu ... sözleşmesinden müvekkili Şirketin sorumluluğunun bulunmadığını, davacıya dava konusu alacakların ödendiğini, davacının müvekkili Şirket ve özelleştirme öncesi ...'da çalışmasına karşılık olan yıllık izin ücretlerinin müvekkili Şirketçe ödendiğini, davacının 08.02.1999-31.07.2013 tarihleri arasındaki çalışmasında 315 gün yıllık izin ücretine hükmedilmiş olmasının hayatın olağan akışına ve hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasında işçinin yıllık izin ücreti, izin ücretinin hesabı ve usuli kazanılmış hakkın ihlali konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 53 üncü, 56 ncı, 59 uncu maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Dosya kapsamının değerlendirilmesiyle yapılan inceleme sonucunda, uyulan bozma kararı gereğince tesis edilmiş İlk Derece Mahkemesi kararında hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik olmamasına, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmamasına göre, davalı ... Elektrik Üretim A.Ş vekilinin tüm davacı vekilinin aşağıda yer alan (3) numaralı paragrafın dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2.6100 sayılı Kanun'da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamakla birlikte, bu kurum davaların uzamasının önüne geçmek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir. Yargıtayın vermiş olduğu bozma kararına uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkeme uyma kararını kaldırarak direnme kararı veremeyeceği gibi hükmünün bozma kararının kapsamı dışında kalarak usuli kazanılmış hak oluşturan yönleri hakkında da farklı bir karar vermeden yeniden hükümde karar vermek zorundadır. Bozmaya uyulmakla bozma lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğmuş olur.
3. Dairemizin 12.01.2021 tarihli bozma ilâmı ile davacının yıllık izin ücreti alacağı hesabının giydirilmiş brüt ücret üzerinden yapıldığının anlaşıldığı, anılan alacağın çıplak brüt ücret üzerinden yapılması gerektiği yönünde bozma kararı verilmiştir. Yıllık izin ücretinin hesabında Mahkemece daha önce 2.571,99 TL olarak mahsubu yapılan miktar konusunda herhangi bir bozma kararı verilmemiştir. Buna göre bozma ilâmı doğrultusunda yeniden belirlenen yıllık izin ücretinden, bozma öncesinde olduğu gibi 2.571,99 TL'nin mahsubu ile yetinilmesi gerekirken bu miktar brütleştirilmek suretiyle daha fazla miktarın mahsup edilmesi usuli kazanılmış hakkın ihlali niteliğindedir. Davacı yararına usuli kazanılmış hak ihlal edilerek hüküm kurulması, hükmün ikinci kez bozulmasını gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.