"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 28.....2015 tarihinden ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği 30.....2017 tarihine kadar davalı Şirketin ...-...adresindeki şantiyesinde tünel işçisi olarak aylık net 1.700,00 USD ücret ile çalıştığını ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı ile davalı arasında imzalanmış bir sözleşme olmadığını, ücretinin davalı tarafından ödenmediğini ve davalının ...-...'da bir işyerinin olmadığını, bu nedenle davalıya husumet yöneltilemeyeceğini, ayrıca davacının işvereni olan dava dışı Age ... Collc. isimli şirketin ...'da kurulu olması nedeniyle Mahkemenin uyuşmazlığın çözümünde yetkili olmadığını, kabul anlamına gelmemekle birlikte davacının talep ettiği alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 16.07.2019 tarihli ve 2017/666 Esas, 2019/261 Karar sayılı kararıyla yapılan yargılama sırasında toplanan deliller, davalı Şirket hakkında görülen dosyalarda dinlenen tanık beyanlarıyla örtüşen tanık beyanları, banka hesap ekstresi, yurt dışı giriş çıkış kayıtları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 01.....2021 tarihli ve 2019/4045 Esas, 2021/1493 Karar sayılı kararıyla dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 27.10.2021 tarihli ve 2021/10820 Esas, 2021/15034 Karar sayılı ilâmı ile;
"...
Davacı ile davalı işveren arasında imzalanan yurt dışı ... sözleşmesinde tarafların ... ilişkisindeki hak ve yükümlüklerine ilişkin düzenlemelerin yer aldığı, sözleşmenin 14. maddesinde sözleşme şartlarının ...Yasalarına tabi olacağının ifade edildiği ve bu suretle tarafların bir hukuk seçimi anlaşması yaptıkları görülmektedir. Davacı, talep konusu yapılan alacakların ilişkin olduğu çalışma döneminde, ... sözleşmesi kapsamında sadece davalının Gürcistan’da bulunan işyerinde çalışmış olup, bu durumda mutad işyerinin de işçinin işini fiilen yaptığı yer olan ...olduğu sabittir.
Tüm bu hususlar dikkate alındığında, MÖHUK’un 27/1. hükmü kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında ...Hukuku’nun uygulanması gerekmektedir. ...Hukuku, dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere aynı zamanda mutad işyeri hukukudur. Hal böyle olunca, gerekirse ...Hukuku’nda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle, dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir. Bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir." gerekçesiyle temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı vekili tarafından Gürcistan ... hukukuna ilişkin metinler ve ... sözleşmesi sunulduğu, bozma kararı doğrultusunda ...hukukunda uzman bilirkişiden rapor alındığı, bilirkişi tarafından düzenlenen 11.04.2022 tarihli söz konusu raporda; davacının net 5.822,03 TL ihbar tazminatı, net 6.315,27 TL fazla çalışma ücreti, net 756,24 TL hafta tatili ücreti, net 2.953,69 TL ulusal bayram ve genel tatil ücretinin hesaplandığı, davacının izin ücretinin bulunmadığı ve kıdem tazminatının ise hesaplanmadığının belirtildiği, yapılan yargılama sırasında toplanan deliller, davalı Şirket hakkında görülen dosyalarda dinlenen tanık beyanlarıyla örtüşen tanık beyanları, banka hesap ekstresi, yurt dışı giriş çıkış kayıtları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamından davacının 28.....2015-30.....2017 tarihleri arasında davalı Şirketin Gürcistan-...'da bulunan şantiyesinde çalıştığı, ... sözleşmesinin haklı ve geçerli bir neden bulunmadan feshedildiği, davacının hafta tatillerinde, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı, fazla çalışma yaptığı ve karşılığında ödeme yapılmadığının anlaşıldığı, bozma kararı üzerine alınan bilirkişi raporunda ...hukukunda kıdem tazminatına ilişkin düzenleme bulunmadığı belirtilerek kıdem tazminatı alacağı hesaplanmamış ise de davacının ... vatandaşı olduğu ve davalı Şirket ile davacının yurt dışında çalıştığı şirket arasında organik bağ bulunduğu, davalı Şirketin ...'de faaliyet gösteren ... hukukuna göre kurulmuş şirket olduğu dikkate alınarak düzenleme bulunmayan kıdem tazminatı alacağı yönünden ... hukukunun uygulanarak bu alacağın da hüküm altına alındığı gerekçesiyle dava konusu kıdem ve ihbar tazminatları, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının kısmen kabulüne yıllık ücretli izin alacağının ise reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; taraflar arasındaki ... sözleşmesinin ...'de imzalandığı, işçi ve işverenin ... vatandaşı olduğu, sözleşmenin Türkçe hazırlandığı gözetilerek somut uyuşmazlıkta ...mevzuatının uygulanmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu, davacının kabul edilen ücretinin hatalı olduğunu, işçinin ücret konusunda işverence yanıltıldığının kabul edilmesi gerektiğini, davacının sosyal güvenlik sistemine kaydı yaptırılmaksızın çalışma izni olmadan ve zorla çalıştırma yasağının ihlali mahiyetinde çalıştırıldığını, bu nedenle ...mevzuatının uygulanmasının davalının ödüllendirilmesi anlamını taşıdığını ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu alacakların ...kanunlarına tabi olduğu hususu göz ardı edilerek tüm alacak kalemlerinin hesaplanması ve müvekkili Şirketin sorumluluğuna gidilmesinin hukuka aykırı olduğunu, dosya kapsamına göre davacının iddia ettiği çalışma tarihlerinde herhangi bir Sosyal Güvenlik Kurumu kaydı bulunmadığını, duyuma dayalı ve çelişkili davacı tanık beyanlarıyla sonuca gidilmesinin hatalı olduğunu, dava dışı Age ... Co LLC isimli şirketin, ...kanunlarına göre kurulmuş bağımsız bir şirket olduğundan davanın husumetten reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, bozmaya uyulduğu hâlde gereğinin yerine getirilip getirilmediği ve bu bağlamda dava konusu kıdem tazminatına hükmedilmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2, 5, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkeme uyma kararını kaldırarak direnme kararı veremeyeceği gibi hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalan bölümleri hakkında da yeni bir karar veremez. Bozmaya uyulmakla bozma lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğmuş olur. Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur.
3. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince uyulmasına karar verilen bozma ilâmında belirtildiği üzere davacı ile davalı işveren arasında imzalanan yurt dışı ... sözleşmesinin 14 üncü maddesi ile tarafların bir hukuk seçimi anlaşması yaptıkları ve sözleşme şartlarının ...hukukuna tabi olacağını kararlaştırdıkları görülmektedir. Bozma sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere uyuşmazlığa uygulanacak ...hukukunda; dava konusu kıdem tazminatı alacağına ilişkin bir düzenlenme bulunmamaktadır. Bu durumda söz konusu talebin reddine karar verilmesi gerekirken uyulmasına karar verilen bozma ilâmı ile davalı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hak dikkate alınmaksızın davacının ... vatandaşı olduğu ve davalı Şirketin ... hukukuna göre kurularak ...'de faaliyet gösterdiğinden bahisle davacı lehine kıdem tazminatına hükmedilmesi isabetli olmayıp tekrar bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
27.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.