"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 27. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... Özel ... Otobüslerine ait otobüslerde 01.11.1997-03.01.2016 tarihleri arasında kesintisiz şekilde otobüs şoförü olarak çalıştığını, ancak sigortasının 2000 yılında başlatıldığını, Sosyal Güvenlik Kurumu (...) kayıtlarında 01.08.2000 - 05.04.2006 tarihleri arasında davalı ...'ın yanında, 01.10.2008 - 31.12.2015 tarihleri arasında da davalı ...'ın yanında çalışan olarak gösterilmesine rağmen, 1997-2016 yılları arasındaki çalışmasının her iki davalıya ait işyerinde gerçekleştiğini, davalıların birlikte istihdam ilişkisi içinde olduklarını, en son ... ücretinin 3.600,00 TL olduğunu, ücretlerinin elden ödendiğini, ücretinin resmî kayıtlarda asgari ücret olarak gösterildiğini, her gün günde en az 9 saat, en fazla 13 saat fazla çalışma yaptığını, fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini, ... ... ve genel tatillerde çalışmasına rağmen ücretinin ödenmediğini, yıllık izinlerinin hiç kullandırılmadığını, ... sözleşmesi davalı tarafından feshedildiğinde kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi yapıldığını, ancak ödemenin eksik yapıldığını ... sürerek fark kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, yıllık izin, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar, cevap dilekçesini süresinden sonra sunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... kayıtlarına göre davacının, davalı ...'ın yanında 01.10.2000-05.04.2006 tarihleri arasında, diğer davalı ...'ın yanında da 01.10.2008-31.12.2015 tarihleri arasında çalışmasının olduğu, davacının 1997 yılında davalılar yanında çalışmaya başladığını iddia etmesi üzerine ... belgelerine göre davalı ...'ın 1997 yılında faal olduğu, davalıların soy isimlerinin aynı olması, akraba olmaları ve kendi beyanlarına göre de daha sonra bir şirket adı altında ortaklaşa hareket ederek ... yapmaları ve dinlenen tüm davacı tanık beyanlarına göre davalıların davacıyı birlikte istihdam ettikleri, bu durumda davacının 01.11.1997 - 31.12.2015 tarihleri arasında 18 yıl, 2 ... davalılar yanında çalıştığı, davacıyla aynı otobüste çalışan ve tanık olarak dinlenen muavinin davacının günde 120,00 TL ücret aldığını beyan etmesi ve ... İstatistik Kurumunun verileri dikkate alındığında davacının 3.600,00 TL ücretle çalıştığı iddiasının yerinde olduğu, buna göre fark kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının bulunduğu, dosyada yıllık izin defteri bulunmadığı, davacının 18 yıl boyunca hiç yıllık izin kullanmamasının hayatın olağan akışına aykırı olduğundan davacının isticvap edildiği ve beyanında 2014 yılında on beş gün izin kullanması dışında başkaca izin kullanmadığını beyan ettiğinden buna göre hesaplanan yıllık izin alacağının kabulü gerektiği, davacının bir senenin dokuz ayı, yaz dönemi hariç haftanın 6 günü iki ... yaptığı ve 9 saat çalıştığı kabul edilerek haftada 54 saat çalıştığından 9 saat fazla çalışma yaptığı, yaz döneminde ise haftanın 6 günü 3 ... yaptığından günde 13,5 saat çalıştığı kabul edilerek haftada 81 saat çalıştığından 36 saat fazla çalışma yaptığı, davacı tanıklarına göre davacının ... ... ve genel tatil günlerinde ve haftanın 7 günü çalıştığının anlaşıldığı, davalı tarafın süresinde zamanaşımı def'inde bulunduğundan buna göre yapılan hesaplama doğrultusunda karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekili; sadece davacı tanık beyanlarına göre hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, davacının davalılara ait olmayan A-929 ve A-887 kodlu araçlarda da çalışmalarının bulunduğunu, 1997 - 2000 tarihleri arasında davalı ...'ın bir tane aracı olduğunu ve bunun şoförünün .... olduğunu, ... kayıtlarına itibar edilmesi gerektiğini, davacının Aşkınsoy Turizm çalışanı olmadığını, çalışma süresinin hatalı hesaplandığını, davacının ... sözleşmesinin haklı nedenle sona erdirildiğini, kıdem tazminatına hak kazanamayacağını, davacının sadece 15 gün izin kullanmış olmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, araç başına günde azami 2 ... yapıldığını, personelin günde 6 - 7 saat çalıştığını, davacının ücretinin tanık ....'nin beyanında belirttiği üzere ... sayısına göre belirlendiğini, davacı tanığı ....'nin çalışma saatinin günlük 10 saati aşmadığını beyan ettiğini, ... Motorlu Taşıtlar Kurumu yazı cevapları da dikkate alındığında davacının fazla çalışma yapmadığını, ... ... ve genel tatillerde çalışma yapılmadığını, davacının başka araçlarda sefere çıktığının yazı cevapları ile gösterildiğini, davacının hafta tatilini kullandığını, hafta tatillerinde de başka araçlarda çalışma yaptığını, davacı tanığının da bu konuda beyanının olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiği davalılar tarafından ispatlanamadığından kıdem ve ihbar tazminatının hüküm altına alınmasının yerinde olduğu, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili günlerinde çalışmanın yapıldığı hususunun, dosyada yazılı delil bulunmadığından tanık delili ile ispatlandığı, davalı yıllık izin belgesi sunmadığından davacının yıllık izin alacağı yönünden isticvap edildiği ve bu yönde verilen kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili, istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesinin feshi ile davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanıp kazanmadığı, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili alacaklarının bulunup bulunmadığı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ... sürülüp ispatlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada gözönüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dâhilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez. Aynı ilkeler, hafta tatili günlerindeki çalışmanın ispatı bakımından da geçerlidir.
4. Somut olayda, hükme esasa alınan bilirkişi raporunda davacının yaz döneminde günde 13,5 saat çalışarak haftanın 6 günü 36 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek hesaplama yapılmıştır. Ne var ki hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığı, günlük 13,5 saat çalışmanın neye göre belirlendiği, davacının somut olarak hangi saatler arasında ve fiilen kaç saat çalıştığı, ara dinlenmenin dikkate alınıp alınmadığı gibi hesaplamaya esas hususların ... biçimde açıklanmadığı görülmektedir. Şu hâlde Mahkemece yapılması gereken ..., gerekirse tanıklar yeninden dinlenerek davacının yaz döneminde fiilen çalıştığı sürelerin ... olarak belirlenmesi suretiyle denetime elverişli yeni bir bilirkişi raporu aldırılarak sonuca gidilmesidir.
5. Mahkemece davacının kış döneminde de haftanın 7 günü çalıştığı kabul edilerek yapılan hesaplama doğrultusunda hafta tatili alacağına hükmedilmiştir. Ancak davacı tanığı ....'nin beyanında önce "... hafta sonu da çalışılır." şeklinde, daha sonra davalı vekilinin sorusu üzerine, "Cezaevine ... ... yapıyoruz, bu ... dışında kış döneminde haftalık iznimizi kullanıyoruz, yaz döneminde sefere devam ediyoruz." şeklinde çelişkili beyanda bulunduğu görülmektedir. Kararın (4) numaralı paragrafındaki açıklama dikkate alınarak tanıkların yeninden dinlenmesine karar verilmesi hâlinde, bu çelişkinin de tanık beyanlarıyla giderilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.