"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : Van 3. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT
MAHKEMESİ : Van 1. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... Proje ve Çevre Baş Mühendisliği biriminde harita teknikeri olarak çalıştığını, aynı zamanda davalı kurumun İHA ekibinde yer aldığını ve koordinasyon şefliği yaptığını, ancak kayıtlarda yapılan işin farklı gösterildiğini, alt işverenler ile davalı arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, işe alınırken isim listelerinin davalı İdarenin Bölge Müdürlüğünce belirlendiğini, ihaleyi alan Şirketlerin yalnızca ... sözleşmesi yapıp Sosyal Güvelik Kurumuna bildirimde bulunduğunu, yüklenici Şirketler değişse de işçilerin aynı işi yapmaya devam ettiklerini, müvekkilinin Karayolları Genel Müdürlüğünün emir ve talimatları altında çalıştığını ... sürerek müvekkilinin ilk işe giriş tarihinden itibaren Karayolları Genel Müdürlüğünün asıl işçisi olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamayacağını veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamayacağını, davacının müvekkili Kurum ile ilgisinin bulunmadığı, muvazaa iddialarının dayanaksız olduğunu, İdare ile yüklenici Şirketler arasındaki hukuki ilişkinin muvazaaya dayalı olmadığını, geçerli ve hukuka uygun biçimde hizmet alım yolu ile işlerin ihale edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının ihale edilen danışmanlık etüt proje üretim hizmet alım işinde topoğraf ve harita teknikeri olarak çalıştığı, davalı Kurum tarafından ihale edilen hususların etüt proje çevre mühendisliği...danışmanlık, müşavirlik, kontrolörlük olduğu, ihbar olunan Şirketin de sicil kayıtlarında faaliyet alanının danışmanlık hizmetleri olduğu, tanık beyanları ve davacı iddiası kapsamında davacının yaptığı işin hizmet alımları içerisinde kaldığı ve teknolojik ve uzmanlık gerektiren işlerden olduğundan davalı Kurum ile ihbar olunan Şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin olduğu, alt işveren işçileri tarafından yapılan işlerin niteliği ile hizmet alım sözleşmesi ve teknik şartnamenin örtüştüğü, alt işveren işçisi olan davacının hizmet alım sözleşmesi doğrultusunda ağırlıklı olarak niteliği itibarıyla yardımcı ... olan teknikerlik işi yaptığı, teknik şartnamede belirtilen işlerin doğrudan davalı Kurum hizmetleri olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı; teknik şartname, idari şartname ve sözleşme ile yapılan işin niteliği ve tüm dosya kapsamına göre karayolları hizmetlerinin yürütümünde yardımcı ... niteliğinde değerlendirmenin daha uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Karayolları Genel Müdürlüğünün 05.....2015 tarihli ilanında daha önce dava açıp lehe karar verilen alt işveren Şirket işçileri ile dava açmayıp ön başvurusu kabul edilmeyen ancak bu şartları taşıdıklarını belgelendirenlerin tamamının asıl işçi kabul edilip kadroya alındığını, müvekkilinin de bu şartları taşıdığı hâlde başvurusu üzerine tespit hükmü bulunmaması nedeni ile kadroya alınmadığını, bu nedenle dava açmak zorunda kaldığını, ihale ile verilen işin yardımcı ... niteliğinde olduğu ve muvazaa olmadığı belirlemesinin hatalı olduğunu, asıl işverenin işçisi olan davacının alt işverende çalıştırılmak suretiyle haklarının kısıtlandığını, teknik şartnamede belirtilen işlerin doğrudan asıl işverenin işi olduğunu, yüklenici Şirketlerden işçi temin edildiğini, bu Şirketlerin işe ilişkin tecrübelerinin ve işyeri organizasyonlarının olmadığını, devam çizelgelerinin Bölge Müdürlüğü amirince imzalandığını, izinlerin yine Genel Müdürlük yetkisinde alındığını, çalışılan ekipmanların bizzat davalı İdareye ait olduğunu, puantajların davalı tarafından tutulduğunu ve ücret ödemelerinin de davalı Kurum tarafından banka hesaplarına yatırıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile alt işveren Şirketler ile ... arasında imzalanan hizmet alım sözleşmeleri ile verilen işlerin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olduğu, davacının hizmet alım sözleşmesinde sınırı çizilmiş işler dışında başka işlerde de çalıştırıldığına dair bir delil bulunmadığı, Sosyal Güvenlik Kurumu bildirgelerine göre de davacının topoğraf, harita teknikeri olarak çalıştığının anlaşıldığı, tanık anlatımlarında davacının ilk olarak arazide harita teknikeri olarak çalıştığı akabinde hem arazide hem de büro da ekip şefi olarak çalışmaya devam ettiği, ekibin sevk ve idaresi ile ilgilendiğinin ifade edildiği, davacının yapmış olduğu ... ve teknik uzmanlığı gereği arazi ve büroda çalışmasının mümkün olduğu gibi hesap raporu düzenleme işinde yer almasının da yaptığı ... ve çalıştığı Şirketin davalı İdareye verdiği hizmetin gereği olduğu, davalı İdarenin yasal mevzuat uyarınca yüklenicilerle hizmet alım sözleşmesi yapma yetkisinin bulunduğu, yapılan işin asıl işin yanında yardımcı ... niteliğinde ve teknik gereksinim nedeniyle gerçekleştiği, genel ... akışını etkileyebilecek nitelikte olan işçilere izin verilmesi, yapılan işlerin kayıt altına alınması, işin icrası sırasındaki işçilerin çalışma durumları ile ilgili değerlendirmeler ve işyerinin genel düzeninin sağlanmasına yönelik emir ve talimatların asıl işveren sıfatının davalı Kuruma tanıdığı haklar arasında bulunduğu, ücret bordrolarına göre ödemelerin yükleniciler tarafından yapıldığı, bu durumda dosya kapsamında davalı ile alt işveren yüklenici Şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna dair somut delil bulunmadığı ve alt işveren- asıl işveren ilişkisinin geçerli olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) nci alt bendi gereğince esastan reddine dair karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ... sürülen sebepleri tekrar ederek ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalı Kurum işçisi sayılmasının gerekip gerekmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu’nun "Tanımlar" başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden ... yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. ..."
3. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin "Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi şöyledir:
"Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır.""Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır."
4. 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 19 uncu maddesine göre, bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.
5. 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un (6001 sayılı Kanun) mülga 4 üncü maddesi ile 15.07.2018 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 211 inci maddesi uyarınca, davalının yapacağı hizmetlerin başkasından satın alınması da mümkündür.
6. Dairemizin 20.09.2022 tarihli ve 2022/7629 Esas, 2022/9971 Karar sayılı ilâmı.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6001 sayılı Kanun'un mülga 4 üncü maddesi uyarınca, davalının yapacağı hizmetlerin başkasından satın alınması mümkündür. Sözü edilen düzenleme ile asıl işin tamamı ya da bir kısmı 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinde öngörülen sınırlamalara tabi olmaksızın alt işverene verilebilir. Ayrıca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 48 inci maddesinde danışmanlık hizmetleri hususunda hizmet alımı yapılabileceği belirtilmiştir. ... yapım ve büyük onarım çalışmalarında araştırma, kalite kontrol, yapım, proje kontrol izleme, etüt proje ve taşınmazlar kontrollük ve danışmanlık işlerine dair hizmet alımları, 6001 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 4734 sayılı Kanun'un 48 inci maddesi kapsamında değerlendirilebilecek niteliktedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.