"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 5. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 31.05.2021 tarihli ve 2021/13 Esas, 2021/207 Karar sayılı kararı ile davanın reddine karar verilmiş; bu kararın davacı tarafça istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 17.12.2021 tarihli ve 2021/2508 Esas, 2021/2103 Karar sayılı kararı ile hükmün ortadan kaldırılmasına ve yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı işyerinde çalıştığını, 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, alt işveren bünyesinde çalışmakta iken ücretinin asgari ücretin %30 oranında fazlası olarak belirlenerek ödendiğini, kadroya geçerken bireysel ... sözleşmesi imzaladığını ve ücretinin yine asgari ücretin %30 oranında fazlası olarak belirlendiğini, ancak davalı tarafından eksik ödeme yapıldığını, ikramiye ve ilave tediyelerinin de eksik ödendiğini ... sürerek ödenmeyen ücret, ilave tediye ve ikramiye fark alacakları, fazla çalışma, ulusal ... ve genel tatil ücreti ile gece vardiyası fark ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu kararı ile uygulamaya konulan toplu ... sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak davacının ücretin belirlendiğini, ücrette indirimin veya hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının imzalamış olduğu 02.04.2018 tarihli belirsiz süreli ... sözleşmesinin 7 nci maddesinde işçiye her ... brüt asgari ücretin %30 fazlası üzerinden günlük olarak ödeme yapılacağının belirtildiği, işverenle imzalanan ... bu sözleşmedeki kuralın her asgari ücret artış dönemi için işvereni bağlayacağı, ancak dosyadaki bordrolar ve banka kayıtları incelendiğinde 01.01.2019 tarihinden itibaren davacının mevcut ücretine sadece %4 zam yapıldığı, belirsiz süreli ... sözleşmenin ücrete ilişkin 7 nci maddesinin uygulanmadığı, davalı işverenin 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22 nci (4857 sayılı Kanun) maddesine aykırı şekilde çalışma koşullarında ve ... sözleşmesinde ... taraflı değişiklik yaparak davacının ücretini eksik ödediği, bu nedenle de davacı işçinin fark ücret ve buna bağlı ilave tediye farkı, ikramiye farkı, genel tatil ücreti farkı, fazla çalışma ücreti farkı ve gece vardiyası zammı farkı alacağı taleplerinin yerinde olduğu gerekçesiyle bilirkişi raporu doğrultusunda hesaplanan alacaklar hüküm altına alınarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle davacının ... sözleşmesinde belirlenen ücretin çok üzerinde ücret aldığını, toplu ... sözleşmesiyle davacının ücretinde artış olduğunu, bordrolardan da görüleceği üzere 31.12.2018 tarihindeki ücreti korunarak bu ücretin üzerine %4'lük zam yapıldığını, herhangi bir ücret indirimine gidilmediğini, davacının dava dilekçesinde talep etmiş olduğu gibi her yıl belirlenen asgari ücrete bireysel sözleşmede yer alan oranın eklenmesi, bu şekilde belirlenen miktarın üzerine toplu ... sözleşmesinde belirlenen oran eklendikten sonra bir de toplu ... sözleşmesinde belirlenen tüm kalemlerin eklenmesi ile sürekli işçi kadrosunda görev yapan personelin ücretlerinin fahiş bir hâl alacağının açık olduğunu, bu hesap şekline göre davacı ile diğer personel arasında büyük bir dengesizlik oluşacağını, sözleşmede oran olmayan işçilerin davalarının kabul edilmeyip oran yazılı işçiler yönünden kabul kararları verilmesinin eşitsizliğe ... açtığını, el yazılı oranın müvekkili İdarenin bilgisi ve talimatı dışında yazıldığını ve bağlayıcı olmadığını, ücret alacağı dışındaki alacak taleplerinin de haksız ve dayanaksız olduğunu, davacının ilave tediye alacağına hak kazanmadığını, faiz başlangıç tarihleri ve türlerinin de yanlış belirlendiğini ... sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla davacının kadroya geçirilirken imzalanan ... sözleşmesinde ücret miktarının asgari ücretin belli oranda fazlası olarak belirlendiği ve bu kuralın her asgari ücret artış dönemi için işvereni bağlayacağı, davacıya toplu ... sözleşmesi uyarınca her dönem için %4 zam uygulanarak hesaplanan miktar nazara alındığında davacının kadroya geçtikten sonraki ücretinin taraflar arasında düzenlenen ... sözleşmesine uygun olarak ödenmediği, hesaplanan miktardan ödenen miktarın mahsubu ile belirlenen davacının ödenmemiş fark ücret, fark ikramiye, fark ilave tediye alacakları bulunduğu ve emsal Yargıtay kararları uyarınca davacının fark ücret taleplerinin yerinde olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle istinaf başvurusundaki sebepleri tekrar ederek ve resen gözetilecek sair nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli ... sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile fark ücret, fark ilave tediye, fark ikramiye, fark fazla çalışma ücreti, fark ulusal ... ve genel tatil ücreti ile fark gece vardiyası ücreti alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı, alacakların hesabı ve faize ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü maddesinde belirtilen kamu idareleri ve bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile ve yine maddede belirtilen idarelerin merkez ve taşra teşkilatlarında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 04.12.2017 tarihi itibariyle çalışmakta olanların, maddede öngörülen şartları taşımaları, yazılı olarak başvurmaları ve yapılacak sınavda başarılı olmaları kaydıyla sürekli işçi kadrolarına geçirilecekleri düzenlenmiştir.
3. 375 sayılı KHK'nın geçici 23 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir :
"...Sürekli işçi kadrolanna geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklan, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu ... sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel ... sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi bulunmakta birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitiminden önce toplu ... sözleşmesi sona ... işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklan, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesine göre belirlenir. ...
..." 4. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi Hükümleri'nin ilgili bölümü şöyledir:
"375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlemiştir. Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu ... sözleşmesinin ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri aşağıda yer almaktadır.
ÜCRET ZAMMI:
... 01.07.2018- 31.12.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.....2018 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2019- 30.....2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
..." 5. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 inci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun (6772 sayılı Kanun) hükümleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Alt işverene ait işyerinde herhangi bir toplu ... sözleşmesinden yararlanmayan işçiler yönünden sürekli işçi kadrosuna geçirildikleri tarihten sonra 02.04.2018-31.10.2020 tarihleri arasındaki dönemde, 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinin uygulanacağı noktasında tereddüt bulunmamaktadır. Ancak anılan toplu ... sözleşmesi, 375 sayılı KHK'nın 23 üncü maddesi kapsamındaki işçiler yönünden 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nda (6356 sayılı Kanun) öngörülen toplu ... sözleşmesi sürecinden geçilerek bağıtlanmış bir toplu ... sözleşmesi niteliği taşımamaktadır. Bu nedenle bu toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklara 6356 sayılı Kanun'un 53 üncü maddesindeki en yüksek işletme kredisi faizinin uygulanma olanağı bulunmamaktadır. Yine aynı nedenle söz konusu toplu ... sözleşmesinden yararlanabilmek için sendika üyeliği şartı aranmaz. Yürürlük süresi 31.10.2020 tarihi itibarıyla sona ... bu toplu ... sözleşmesinin art etkisi de bulunmamaktadır. Bunun anlamı; toplu ... sözleşmesinin bitiminde mevcut ücret miktarı aynen korunacak olmakla birlikte, toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan diğer haklardan artık yararlanılamayacak olmasıdır. Bir örnekle açıklamak gerekirse; 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi'nde ikramiye, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal ... ve genel tatil ücreti ile gece zammı ödemelerine ilişkin hükümler yer almaktadır. Toplu ... sözleşmesinin yürürlük süresi içinde hak kazanılan fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ya da ulusal ... ve genel tatil ücreti alacaklarının toplu ... sözleşmesine göre zamlı olarak hesaplanması mümkündür. Aynı şekilde gece zammı ile ikramiye alacakları da toplu ... sözleşmesinden ... alacaklar olduğundan sözleşme süresinin sonuna kadar ödenmelidir. Ancak işçilerin 31.10.2020 tarihinden sonraki dönemde hak kazanacakları fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ulusal ... ve genel tatil ücreti gibi alacaklarının bu toplu ... sözleşmesinde belirtilen esaslara göre hesaplanmaya devam edilmesi mümkün değildir. Aynı durum gece zammı ve ikramiye alacakları için de geçerlidir. Şüphesiz, işyerinde yetkili sendika ile işveren arasında bağıtlanan toplu ... sözleşmesinden yararlanma şartlarını taşıyan işçi yönünden 31.10.2020 tarihinden sonraki dönem için bu toplu ... sözleşmesi hükümleri uygulanmaya başlanacaktır. Ancak, yararlanılan herhangi bir toplu ... sözleşmesi mevcut değil ise öncelikle taraflar arasında düzenlenen ... sözleşmesi hükümlerine bakılmalı, ... sözleşmesinde fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal ... ve genel tatil ücreti, ikramiye ve gece zammı ile ilgili özel bir düzenleme yer alması hâlinde ... sözleşmesi hükümlerine göre değerlendirme yapılmalı, aksi takdirde 4857 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak sonuca gidilmelidir. Gece zammı ve ikramiye yönünden ise ... sözleşmesinde gece zammına veya ikramiyeye ilişkin özel bir düzenleme yer almaması hâlinde, 4857 sayılı Kanun'da da gece zammı veya ikramiye ödemesine yönelik herhangi bir hüküm bulunmadığı dikkate alınarak bu döneme ilişkin taleplerin reddine karar verilmelidir.
3. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi'nde saat 20.00-....00 arasında yapılan çalışmaların gece çalışması olduğu, güvenlik görevlileri hariç bu saatlerde çalıştırılan işçilere ücretlerinin % 10 zamlı ödeneceği, fazla çalışma ücretinin ise normal ücretin % 60 zamlı ödeneceğini düzenlenmiştir. Mahkemece hükme esas alınan ve davacının ıslahına dayanak yapılan bilirkişi raporunda davacının gece çalıştığı dönemlerin tespiti ile fark gece zammı alacağı alacakları, davacının ücret bordrolarında yer alan tahakkuklara göre hesaplanmıştır. Ancak yukarıda (2) numaralı paragrafta yer alan açıklamalar gereğince 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi'nin süresi 31.10.2020 tarihinde sona ermiştir. Belirtilen Sözleşme Hükümleri'nin art etkisi bulunmamaktadır. Bu tarihten sonraki dönem için davacı lehine gece zammı hesaplanması davacının bir başka toplu ... sözleşmesinden yararlanması veya ... sözleşmesinde bu yönde bir hüküm bulunması hâlinde mümkün olabilir.
4. Dairemizin ....12.2022 tarihli eksiklik yazısı ile davacının sendika üyesi olup olmadığı sorulmuştur. Mahkemenin 22.12.2022 tarihli cevabi yazısının ekindeki belgelerden davacının 25.12.2020 tarihinde ...-Sağlık ... Sendikasına üye olduğu, üyeliğin ilgili Sendika tarafından 28.12.2020 tarihinde davalı Bakanlığa bildirildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda kadroya geçişi aşamasında düzenlenen bireysel ... sözleşmesinde veya 4857 sayılı Kanun'da gece zammı ödenmesine yönelik herhangi bir hükmün bulunmadığı da nazara alındığında, 31.10.2020 tarihinden sonraki dönem için toplu ... sözleşmesine dayalı olarak hesaplama yapılmasının ancak 28.12.2020 tarihinden sonrası için mümkün olabileceği gözetilmeden, 31.10.2020 tarihinden sonraki dönem için fark gece zammı alacağı hesaplanması hatalı olmuştur.
5. İlave tediye alacağı, 6772 sayılı Kanun'da düzenlenen bir alacak olup bu alacağa uygulanması gereken faiz oranı yasal faizdir. Diğer taraftan faizin türü belirlenirken davacının talebi de dikkate alınmalıdır. Davacı ilave tediye alacağının dava dilekçesi ile talep ettiği kısmı için yasal faiz, ıslah dilekçesinde talep ettiği kısım için ise en yüksek mevduat faizi uygulanmasını talep etmiştir. Mahkemece hüküm altına alınan ilave tediye alacağının dava dilekçesinde talep edilen kısmı için yasal faiz, ıslah dilekçesi ile talep edilen kısmı için en yüksek mevduat faizini aşmamak üzere yasal faize hükmedilmesi gerekirken yasal faizi geçmemek kaydı ile bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize hükmedilmesi hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.