"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 6. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İTİRAZIN İPTALİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 31. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü nezdinde davalı Şirket işçisi olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin 28.02.2018 tarihi itibarıyla davalı işveren tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedilmesi üzerine işe iade talepli dava açtığını, ... 26. ... Mahkemesinin 2018/89 Esas sayılı dosyası ile yargılaması yapılan davanın kabulle sonuçlandığını, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 11.....2019 tarihli ve 2019/2095 Esas, 2019/1400 Karar sayılı kararı ile işe iade yönünden esas girilmeden sadece işe iade kararının mali sonuçlara ilişkin olarak bu kararın bozularak ortadan kaldırıldığını, davacının işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminatın 5 aylık brüt ücret tutarı olan 35.244,90-TL olarak belirlenmesine, kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aylık giydirilmiş brüt ücret ve diğer haklarının 22.620,56 TL ... olarak tahsilinin gerektiğine dair kesin olarak karar verildiğini, davacı yasal süresi içinde işe iade başvurusunda bulunmasına rağmen işe başlatılmadığını ve hak ettiği alacaklarının da ödenmediğini, kesinleşmiş yargı kararını uygulamayan davalı Şirkete karşı ücret alacaklarının tahsili için ilâmsız icra takipleri başlatıldığını ... sürerek icra takiplerine karşı davalının yapmış olduğu haksız ve kötüniyetli itirazın iptali ile likit olan asıl alacağın %20’sinden az olmamak üzere icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın Dışişleri Bakanlığına ihbar edilmesi gerektiğini, işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretinden Dışişleri Bakanlığının sorumlu olduğunu, icra takibine konu edilen söz konusu alacakların hatalı hesaplandığını, davacının işe iade talebinde samimi olmadığı için kıdem ve ihbar tazminatna hak kazanmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının, ihbar olunan Bakanlık ile imzalanan hizmet alım sözleşmesi gereği ihale ile alınan işler kapsamında davalı Şirket nezdinde çalıştığı, ... sözleşmesinin feshi sonrası işe iade talepli açılan davanın yargılaması neticesinde davanın kabulüne, boşta geçen süre için 4 aylık ücretin ve işe başlatılmama hâlinde işe başlatmama tazminatının 5 aylık ücret olarak tespitine karar verildiği, kararın istinaf incelemesi sonunda kaldırılarak yeniden hüküm kurulduğu, netice itibarıyla davacının 5 aylık brüt ücret tutarı 35.244,90 TL işe başlatmama tazminatı ile 4 aylık ... ücret ve diğer haklar tutarı olan 22.620,56 TL boşta geçen süre ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili gerektiğinin tespitine karar verildiği, davacı tarafından yasal süresi içinde işe iade başvurusunda bulunulmasına rağmen işe başlatılmadığı, bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, kesinleşen Mahkeme kararı ile tespit edilen işe başlatmama tazminatı ile boşta geçen süre ücret alacağının ödenmesi gerektiği kanaati ile hesaplamada dikkate alınacak ücretin, işe başlatılmadığı tarihteki son ücret olduğu, kıdem tazminatı tavanının da aynı tarihe göre belirlenmesi gerektiği, bu bağlamda işe iade davasında kararın kesinleşmesine kadar geçecek olan en çok 4 aya kadar süre hizmet süresine eklenerek kıdem ve ihbar tazminatı yönünden çalışılmış gibi değerlendirilmesi ile davacının, davalının uhdesindeki fiili hizmet süresinin 4 aylık boşta geçen sürenin eklenmesiyle hizmet süresinin 8 yıl, 3 ... olduğu, bilirkişi raporunda, kesinleşen kararda belirtilen ücret tutarları esas alınarak yapılan hesaplamanın dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile davalının icra takip dosyalarına yaptığı itirazların iptali ile alacağın likit olması sebebiyle icra inkâr tazminatı ödemesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; işe iade davasında tespit hükmü olarak yazılan işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretlerinin kesin hüküm teşkil etmediğini, zira ücret belirlenmesinde hata yapılarak davacıya bir kez ödenen ... arama izin ücretinin tazminat hesabına esas ücrete ilave edildiğini, bunun doğru olmadığını, yapılan bu hatanın sonuç olarak tüm alacak kalemlerini etkilediğini, Mahkemece bilirkişiye dosya tevdi edilmeden yapılan hatalı hesaplama ile karar verilmesi sonucu davacının ücretinin fahiş bir farkla hatalı tespit edildiğini, bu durumda hesaplamaya esas alınacak ücretin alacak davasında yeniden belirlenmesi gerektiğini, bu husustaki taleplerinin kesinleşmiş Mahkeme kararı bulunduğu gerekçesiyle reddedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, icra takibine konu edilen alacağın likit ve çekişmesiz olmadığını, borcun diğer borçlu tarafından ödenmiş olma ihtimaline binaen dosyaya itiraz edildiğini, işçinin son bodrosunda yazılı ... arama izni bedelinin ücrete dâhil gibi değerlendirilmesi sebebi ile ciddi bir hata yapıldığını, yapılan bu ödemenin işe iade kararı veren Mahkeme tarafından ücretmiş gibi bir değerlendirilerek işçinin brüt ücretinin ciddi bir hesap hatasıyla fahiş tutarda tespit edildiğini, Mahkemece emsal ücret araştırması yapılmak suretiyle davacının ücretinin belirlenmesi gerektiğini, davacıya ihbarname ile sözleşmenin sona ereceği tarihin tebliğ edildiğini ve ... sözleşmesinin süresi içerisinde sona erdirildiğini, ... arama izinleri kullanmak istemeyen işçilere işe arama iznine ilişkin hesaplanan bedellerin son bordrolarına yansıtılarak ödendiğini, bu nedenle davacının ihbar tazminatına hak kazanmasının da mümkün olmadığını beyanla İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla davacının açtığı işe iade davasının kabulle sonuçlandığı, davacının davalı Şirket nezdindeki işine iadesine karar verildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 2019/2095 Esas, 2019/1401 Karar sayılı kararı ile davacının 5 aylık brüt ücret tutarı 35.524,90 TL işe başlatmama tazminatı ile 4 aylık ... ücret ve diğer haklar tutarı olan 22.620,56 TL boşta geçen süre ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili gerektiğinin tespitine kesin olmak üzere karar verildiği, davacı tarafından yasal süresinde keşide edilen işe iade başvurusu talepli ihtarnamenin işverene tebliğ edildiği, davacının işe başlatılmaması üzerine, işe iade kararına istinaden davacı tarafından davalı borçlu aleyhine 4 aylık boşta geçen süre ücret alacağı ve işe başlatmama tazminatı yönünden ... 11. İcra Müdürlüğünün 2019/11449 Esas sayılı takip dosyası ve kıdem ve ihbar tazminatı ile işlemiş faiz talebi yönünden ise 2019/11464 Esas sayılı icra takiplerinin başlatıldığı, yapılan itiraz üzerine ... takibe karşı 1 yıllık yasal süresi içinde dava açıldığı, kesinleşmiş ilâm nedeniyle ücrete yönelik itirazların dinlenemeyeceği, özellikle ücretin kesinleşmesi sebebiyle yeniden bilirkişi incelemesi yapılmamasının eksik yargılama olarak kabul edilemeyeceği, davacı tarafça talep edilen kıdem ve ihbar tazminatının, kesinleşen işe iade davasında tespit edilen ücret üzerinden hesaplandığı, söz konusu ücret alacaklarının likit olduğu, Mahkemece borca itirazında haksız çıkan davalının, asıl alacağın %20'si oranında icra inkar tazminatına mahkum edilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvuru dilekçesinde; istinaf başvurusundaki sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalının davacıya icra takip dosyalarına konu edilen tutarda borcunun bulunup bulunmadığı, bu bağlamda itirazın iptaline karar verilmesi gerekip gerekmediği ve icra inkar tazminatına hükmedilmesinin kanuni koşullarının mevcut olup olmadığı, kesinleşmiş yargı kararı ile tespit edilen ücretin bağlayıcılığı ve davacının ihbar tazminatına hak kazanması kazanamadığı konularındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 21 inci maddesi.
3. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun "İtirazın hükümden düşürülmesi" "İtirazın iptali" kenar başılık 67 nci maddesi söyledir:
"(Değişik birinci fıkra: 17/7/2003-4949/15 md.) Takip talebine itiraz edilen alacaklı, itirazın tebliği tarihinden itibaren bir sene içinde mahkemeye başvurarak, genel hükümler dairesinde alacağının varlığını ispat suretiyle itirazın iptalini dava edebilir.
(Değişik: 9/11/1988-3494/1 md.) Bu davada borçlunun itirazının haksızlığına karar verilirse borçlu; takibinde haksız ve kötü niyetli görülürse alacaklı; diğer tarafın talebi üzerine iki tarafın durumuna, davanın ve hükmolunan şeyin tahammülüne göre, red veya hükmolunan meblağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere, uygun bir tazminatla mahkum edilir.(2)
İtiraz eden ..., vasi veya mirasçı ise, borçlu hakkında tazminat hükmolunması kötü niyetin sübutuna bağlıdır.
(Mülga dördüncü fıkra: 17/7/2003-4949/103 md.)
Birinci fıkrada yazılı itirazın iptali süresini geçiren alacaklının umumi hükümler dairesinde alacağını dava etmek ... saklıdır.
(Ek fıkra: 2/7/2012-6352/11 md.) Bu Kanunda öngörülen icra inkar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve benzeri tazminatların tespitinde, takip talebi veya davadaki talep esas alınır."
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İhbar öneli verilerek ... sözleşmesi feshedilen ve fesih bildirimine itiraz davası lehine sonuçlandığı hâlde işe başlatılmayan işçiye ihbar tazminatının ödenmesinin gerekip gerekmediği uyuşmazlık konusudur. 4857 sayılı Kanun'un “Geçersiz feshin sonuçları” başlığını taşıyan 21 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında işçinin işe başlatılmaması hâlinde ödenmesi gereken tazminat belirtilmiş; üçüncü fıkrasında ise kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığı en çok dört aylık ücret ve diğer haklar düzenlenmiştir. Maddenin dördüncü fıkrasında işçinin işe başlatılması hâlinde varsa peşin ödenen ihbar ve kıdem tazminatının, işçiye yapılması gereken ödemelerden mahsup edileceği belirtildikten sonra devamında “İşe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir” hükmüne yer verilmiştir. Buna göre işçiye geçersiz sayılan fesih bildirimi ile bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse ihbar tazminatının ödenmesi gerekecektir. Bir başka anlatımla, ihbar öneli verilmiş veya önele ait ücret peşin ödenmiş ise ihbar tazminatının ödenmesi gerekmeyecektir.
3. Geçersizliğine karar verilen fesih bildirimi ile işçiye daha önce usulüne uygun olarak verilmiş olan ihbar önellerine geçerlilik tanınması 4857 sayılı Kanun'un sözü edilen açık hükmü gereğidir. Bu nedenle davacı işçinin ihbar tazminatı talebinin yerindeliği kabul edilemez.
4. Somut uyuşmazlıkta; davacı işçi, ... sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davasının lehine sonuçlandığını, davalı işverene süresinde başvurduğu hâlde işe başlatılmadığını belirterek ihbar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesni talep etmiş, davalı işveren, işe iade davası öncesinde davacının ... sözleşmesinin usulüne uygun önel verilerek feshedildiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkemece feshin geçersizliğine ilişkin verilen kararın kesinleşmesinden sonra davacının süresinde başvurusuna rağmen işe başlatılmadığı gerekçesiyle ihbar tazminatı isteğinin kabulüne karar verilmiş ise de varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşememektedir. Zira dosya içeriğinde yer alan ve davacının imzası mukabili aynı tarihte tebliğ edildiği anlaşılan 03.01.2018 tarihli "İhbar Tebliği" başlıklı belgede; davacının ... sözleşmesinin 28.02.2018 tarihinde feshedileceği bildirilmiş olmakla, hizmet süresine göre hak kazandığı 8 haftalık ihbar önelinin davacıya tanındığı anlaşılmaktadır. O hâlde davalı işverence, davacıya usulüne uygun olarak daha önce ihbar öneli verilmiş olup feshin geçersizliğine karar verildikten sonra işe başlatılmayan davacıya 4857 sayılı Kanun'un 21 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca tekrar ihbar öneli verilmesine gerek olmadığından ihbar tazminatı isteğinin reddine karar verilmesi gerekmektedir. Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı gerekçe ile talebin kabulüne dair hüküm tesis edilmesi hatalı olmuştur.
5. Diğer taraftan itirazın iptali davasında icra inkâr tazminatına karar verilebilmesi için alacağın belirli ya da belirlenebilir olması gerekir. Ancak, hak tartışmalı ise icra inkar tazminatına hükmedilemez. Alacağın likit olması şartıyla itirazın iptali davası sonunda borçlunun itirazının kısmen kabulü hâlinde dahi kabul edilen kısım bakımından icra inkar tazminatına hükmedilmelidir. İcra inkar tazminatı, asıl alacak bakımından söz konusu olur. İşlemiş faiz isteği yönünden icra inkar tazminatına hükmedilmesi mümkün değildir.
6. Likit bir alacaktan söz edilebilmesi için ya alacağın gerçek miktarının belli ve ... olması ya da borçlusu tarafından belirlenebilmesi için bütün unsurların bilinmesi veya bilinmesinin gerekmekte olması, böylece borçlunun borç tutarını tahkik ve tayin etmesinin mümkün bulunması, başka bir ifadeyle borçlunun yalnız başına ne kadar borçlu olduğunu tespit edebilir durumda olması gerekir. Bu koşullar yoksa likit bir alacaktan söz edilemez. Şayet alacak tartışmalı ve yargılamayı gerektiriyorsa likit olduğundan söz edilemez.
7. Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece, asıl alacağın yüzde yirmisi oranında belirlenen icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmiş ise de takip konusu alacağın varlığı noktasındaki uyuşmazlığın çözümünün yargılamayı gerektirdiği gözetildiğinde likit olmadığı anlaşılmaktadır. Şu hâlde, Mahkemece icra inkar tazminatı talebinin reddi gerekirken kabulü hatalı olup bozma sebebidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alının temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye verilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.