"İçtihat Metni"
... MİLLETİ ADINA
Y A R G I T A Y K A R A R I
I. BAŞVURU
Başvurucu vekili dilekçesinde; müvekkili davacının davalılar nezdinde güvenlik görevlisi olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin haklı neden olmaksızın feshedilmesi üzerine işçilik alacaklarının tahsiline yönelik açılan davada ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesince davalı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeni hüküm kurulduğunu, kurulan yeni hükümde davanın kabulü ile hükmedilen alacak kalemleri yönünden sadece davalı ... Özel Güvenlik Hizmetleri Ltd. Şti'nin (... Şirketi) sorumlu olduğuna, diğer davalı ... Konut GYO AŞ'nin (... Konut Şirketi) sorumluluğunun bulunmadığına karar verildiğini, aynı işyerinde aynı davalılar nezdinde çalışan işçinin dosyasında ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesince her iki davalının da işçilik alacakları ve tazminat kalemleri yönünden müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğuna ilişkin karar verildiğini, söz konusu kararlarının çelişkili olduğunu ... sürerek ilgili kararlar arasındaki çelişkinin giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 07.10.2022 tarihli ve 2022/58 Esas sayılı kararında; her iki dosyanın da davacılarının aynı davalı Şirkette işçi olarak çalıştıkları, her iki davada da davacıların ... sözleşmelerinin işverence aynı gerekçe ile geçerli nedenle feshedildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 16.05.2022 tarihli ve 2019/3237 Esas, 2022/1226 Karar sayılı kararıyla; davacının davalı Şirketler aleyhine açmış olduğu işçilik alacağı davasında, İlk Derece Mahkemesince verilen kabul kararının, davalılardan ... Konut Şirketi tarafından süresinde istinaf edilmesi üzerine, davalı vekilinin istinaf talebinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak kurulan yeni hükümde davalı ... Konut Şirketi yönünden açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 16.03.2022 tarihli ve 2020/1414 Esas, 2022/721 Karar sayılı kararıyla; davacının davalı Şirketler aleyhine açmış olduğu işçilik alacağı davasında, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulü ile kararda belirtilen alacak miktarlarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline dair verilen kararın, davalılardan ... Konut Şirketi tarafından istinaf edilmesi üzerine davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, bu nedenle davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunup bulunmadığı, davalı işverenlerden ... Konut Şirketinin işçilik alacaklarından diğer davalı Şirketle birlikte sorumlu olup olmadığı, pasif husumet ehliyetinin bulunup bulunmadığı yönündeki değerlendirmelerin çelişkili ve farklı olduğu, başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi Kararları arasında uyuşmazlık bulunduğu ve söz konusu uyuşmazlığın ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesine oy birliği ile karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 16.03.2022 Tarihli ve 2020/1414 Esas, 2022/721 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı işçinin ... sözleşmesinin haksız ve hukuka aykırı olarak işverence feshedildiğini beyanla feshe bağlı alacakları ile bir kısım işçilik alacaklarını istediğini, davalı istinaf itirazına göre taraflar arasındaki uyuşmazlığın davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı noktasında toplandığını, İlk Derece Mahkemesinin isabetli bulunan gerekçesine göre davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu ve hüküm altına alınan işçilik alacaklarından davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları noktasında isabetsizlik olmadığı gerekçe gösterilerek 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince davalı ... Konut Şirketinin istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 16.05.2022 Tarihli ve 2019/3237 Esas, 2022/1226 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı işçinin ... sözleşmesinin haksız ve hukuka aykırı olarak işverence feshedildiğini beyanla feshe bağlı alacakları ile bir kısım işçilik alacaklarını istediğini, davalı istinaf itirazına göre taraflar arasındaki uyuşmazlığın davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı noktasında toplandığını, dava dışı Yeni ... İnşaat-... Elektrik Adi Ortaklığının ana yüklenici olduğunu, davalı ... Şirketinin alt işveren olarak yer aldığı özel güvenlik hizmetleri konulu hizmet alım sözleşmesi yapıldığını, ... Konut Şirketinin komisyon olarak ihale makamı statüsünde bulunduğunu, sözleşmenin niteliği incelendiğinde, işin anahtar teslimi ... olarak dava dışı Adi Ortaklığı meydana getiren Şirketlere verildiği, Yargıtayın içtihatlarına göre davalı ... Konut Şirketinin sorumluluğunun bulunmadığı, işin anahtar teslimi ... olarak verildiği dikkate alındığında İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olmadığını, davalı ... Konut Şirketinin istinaf isteminin kabulüyle pasif husumet yokluğu nedeniyle bu davalı yönünden davanın reddinin gerektiğini gerekçe göstererek 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendi gereğince davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında verilen hükümde davalı ... Konut Şirketine karşı açılan davanın pasif husumet yönünden reddine, diğer davalı yönünden davanın kısmen kabulüne kesin olarak karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairelerinin kararlarına göre davalı ... Konut Şirketi ile diğer davalı ... Şirketi arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı noktasındadır.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma ... bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ise “(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
C. Değerlendirme
1. Alt işveren; bir ... yerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde veya yardımcı işlerde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren alanlarda ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini, sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren olarak tanımlanabilir. Alt işverenin ... aldığı işveren ise asıl işveren olarak adlandırılabilir. Bu tanımlamalara göre asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için iki ayrı işverenin olması, mal veya hizmet üretimine dair bir işin varlığı, işçilerin sadece asıl işverenden alınan ... kapsamında çalıştırılması ve tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekmektedir.
2. Başvuru konusu kararlara ait davalarda, davalı alt işveren ... Şirketi bünyesinde çalışan işçilerin, feshe bağlı alacakları ile diğer bir kısım işçilik alacaklarının tahsili için davalı alt işveren ... Şirketi ile davalı ... Konut Şirketi aleyhine dava açtığı anlaşılmaktadır. Bu davaların sonucunda ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesince davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi kabulünde isabetsizlik bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı hâlde ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesince ... Konut Şirketinin komisyon olarak ihale makamı statüsünde bulunduğu, sözleşmenin niteliği incelendiğinde işin anahtar teslimi ... olarak dava dışı Şirketlere verildiği, davalı ... Konut Şirketinin sorumluluğunun bulunmadığı yönünde karar verilmiştir.
3. Somut uyuşmazlıkta davalı ... Konut Şirketi, Sermaye Piyasası mevzuatına tâbi bir gayrimenkul yatırım ortaklığı olup inşaat şirketi olmadığı, dava dışı Yeni ... İnşaat-... Elektrik Adi Ortaklığı ile davalı ... Konut Şirketi arasında anahtar teslimi eser sözleşmesi kurulduğu, taraflar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak nitelenemeyeceği, zira davacıların alt işvereni olan davalı ... Şirketi ile asıl işvereni olan dava dışı Yeni ... İnşaat-... Elektrik Adi Ortaklığı arasında imzalanan güvenlik hizmet alım sözleşmesi kapsamında 01.....2016 tarihine kadar çalıştıkları, dava dışı Yeni ... İnşaat-... Elektrik Adi Ortaklığının mali sıkıntıya girmesi neticesinde; Adi Ortaklığın temsilcileri ile davalı ... Konut Şirketi temsilcilerinden oluşan ve dava dışı Yeni ... İnşaat-... Elektrik Adi Ortaklığı nam ve hesabına hareket eden bir hesap komisyonu oluşturulduğu, bu komisyon ile davalı ... Şirketi arasında güvenlik hizmeti alım sözleşmesi imzalandığı ve davacıların 21.04.2017 tarihine kadar bu sözleşme kapsamında çalıştıkları, davalı ... Konut Şirketinin tarafı olmadığı güvenlik hizmet alım sözleşmesi uyarınca asıl işveren sıfatıyla sorumlu kabul edilmesinin isabetli olmadığı anlaşılmıştır.
4. Bu açıklamalara göre başvurusu konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasındaki uyuşmazlığın, davalı ... Konut Şirketi ile davalı ... Şirketi arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olmayıp anahtar teslimi ... olduğuna dair ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 16.05.2022 tarihli kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
V. KARAR
1. Uyuşmazlığın, davalılar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olmayıp anahtar teslimi ... olduğu yönündeki ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesine,
2. Dosyanın talepte bulunan ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
13.12.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.