"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 13. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ... KOLU TESPİTİNE İTİRAZ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 11. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın almış olduğu işkolu tespit kararında yapılan işler ile işçilerin vasıflarının, ne ... yaptıklarının, ihale sözleşmesinin niteliğinin, işçilerin çalıştıkları birimlerin dikkate alınmadığını, hastanede davalı Şirkete bağlı olarak çalışan işçilerin bu işyerlerinde sağlık hizmetleri yaptığını, tamamen yardımcı sağlık hizmetlerinde çalıştırıldığını, bu işçilerin hastaların filme götürülüp getirilmesi, hastaların ameliyathaneye götürülmesi, çıkarılması gibi işleri yaptığını, alt işveren işçilerinin muvazaa sebebiyle asıl işveren işçisi sayılması gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ....12.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/44 karar sayılı işkolu tespit kararında yer alan ... Tesis Yönetim Hizmetleri AŞ (... AŞ) tarafından hizmet ihalesi ile alınan ... Şehir Hastanesi işyerinde yapılan işlerin genel işler işkoluna girdiğine dair kararın iptali ile bu işyerlerinin ve yapılan işlerin İşkolları Tüzüğü’nün 17 No.lu sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık ... müfettişi yardımcısı tarafından tespit konusu işyerine işkolu tespiti yönünden inceleme teftişi yapmak üzere 09.11.2017 tarihinde gidilmiş olup işçilerin çalıştıkları bütün alanların fiilen gezildiğini ve işçilerin yapmış oldukları işlerin tespit edildiğini, diğer davalı ... AŞ tarafından ... Şehir Hastanesinde otopark, ofis-büro, teknik bakım, hasta yönlendirme, resepsiyon, refakat, taşıma, çamaşırhane, atık ve genel temizlik hizmetlerinin yürütüldüğü, işçilerin ağırlığının tüm iç ve dış yüzeyler, süpürgelikler, arşitravlar, borular ve oluklar dâhil tüm yüzeyler, duvarlar, asansörler ve merdivenler, tüm tuvalet ve banyo malzemeleri, mobilyalar, kapılar, elektrikli aksesuarlar, mutfak, kiler, iç ve dış fikstürler; donanımlar ve aksesuarlar, oluklar, ızgaralar ve delikler, iç ve dış mekanların her türlü çöp ve kalıntıdan arındırılması gibi genel temizlik hizmetlerinde çalıştıklarının tespit edildiğini, işyerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğini, işkolu tespit davalarında her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla işkolu tespiti gerektiğini, alt işverenin işkolu tespitinin asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Tesis Yönetim Hizmetleri AŞ (... AŞ) vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirketin işletme destek hizmetleri vermekte olup söz konusu hastanede ağırlıklı olarak genel temizlik hizmeti verildiğini, hastaneye verilen hizmetin kapsamı değerlendirildiğinde, davacı yanın muvazaa iddiasının mesnetsiz olduğunun ortaya çıktığını, bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi hâlinde, bu işin artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemeyeceğini, bu işlerin alt işveren bakımından asıl ... kabul edileceğini ve işkolunun buna göre belirleneceğini, alt işveren işçileri alt işverene ait bağımsız işyeri çalışanları olduklarından bağlı bulundukları işkolunun asıl işverenden ayrı olarak belirlenmesi gerektiğinin güncel Yargıtay kararları ile açıkça ortaya konulduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; alt işveren Şirketin ... aldığı asıl işverenin faaliyet alanı ve asli görevi dışındaki işleri kapsayan işleri ifa ettiğini, bu işlerin asıl işverenin yaptığı işlerle ilgisi bulunmadığını ve tamamen asıl işverenin yaptığı işlerden bağımsız işler olduğunu, şu anda da asıl işverenin tüm temizlik işlerinin alt işveren Şirket personeli tarafından yapılmakta olduğunu, tespitin doğru olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davacı vekilinin dava dilekçesinde davalı Şirket işçileri tarafından yürütülen işlerin asıl işveren olan hastane işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunda yer alması gerektiği yönündeki beyanlarının, Yargıtay yerleşik içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, keza Yargıtay yerleşik içtihatları gereğince tespite konu işyerlerinde davalı Şirket tarafından hizmet alım sözleşmesiyle yürütülen işlerin girdiği işkolunun, asıl işveren olan hastanelerin yaptığı işlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünce tespite konu 1SS AŞ’nin ... Şehir Hastanesindeki işyerlerinde yapılan işlerin asıl işveren olan hastane işyerinden bağımsız olarak tespit edilmesinin Yargıtay içtihatlarına uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; tespite konu işyerlerinde yapılan asıl işin temizlik işi olduğunu, dava konusu işyerinde yapılan işlerin; İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numarasında yer alan genel işler işkoluna girdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
6. Davalı ... Sağlık ... Sendikası cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...alanında uzman üçlü bilirkişi heyetinin katılımıyla ... Şehir Hastanesinde keşif yapılmış ve yapılan keşif sırasında kamu tanıkları dinlenilmiş ve eksiklikler giderilmiştir. Tüm dosya kapsamı, sunulan deliller, yapılan keşif ve keşif sırasında dinlenen kamu tanıklarının beyanları, yargılama sırasında alınan ve denetime elverişli .../12/2021 havale tarihli ve denetime elverişli bilirkişi heyeti raporu birlikte değerlendirildiğinde, ... Şehir Hastanesi birimlerinde davalı ... şirketinin çalışanlarının doğrudan sağlık hizmetleri verdiklerine yönelik bir delilin söz konusu olmadığı, söz konusu davalı ... şirketi çalışanlarının hizmet alım sözleşmesinde belirtilen işlerde (temizlik, yemek hizmetleri, evrak ve posta hizmetleri, hasta yönlendirme ve taşıma, tıbbi ve evsel atık yönetim hizmetleri vb.) çalıştıkları tespit edilmiş...” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; sağlık hizmeti verilen hastane işyerinde çalışan personelin sağlık işi veya sağlık işine yardımcı ... yaptığını, anılan işyerinde bu amaçla hizmet verilmekteyken işçilerin başka ... yapıyormuş gibi değerlendirilerek tespite gidilmesinin hatalı olduğunu, dinlenen tanıkların işveren Şirket tarafından baskı ve tehditler sonucunda yalan beyanda bulunmak zorunda kaldıklarını, işçilerin işyerinin hastane olduğu kabul edildikten sonra yapılan işkolu tespitinin çelişkili olduğunu, yapılan işlerin tamamının sağlık hizmeti ile ilgili olduğunu ve sağlık hizmetini tamamlayıcı yardımcı sağlık hizmeti olarak hizmet veren işçilerin de sağlık işkoluna girmesi gerektiğini, Şirketin isminin farklı olmasının gerçeği değiştirmeyeceğini, işçilerin yaptıkları işlerin alt işveren Şirketin işyerinde yapılmadığını, bilirkişi heyetinin, işçileri sanki hastaneyle ilgisi olmayan farklı bir ... yapıyorlarmış gibi değerlendirdiğini, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesi gereği alt işveren ile asıl işveren arasındaki ilişkinin muvazaalı olması hâlinde bu işçilerin başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılacağının kabul edildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...
İşkolu tespit davalarında, her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip, o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyle işkolu tespiti gerekir. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmez. Alt işverenin işkolu tespitinin, asıl işverenden ayrı olarak yapılması gerektiği gibi, alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı ... olarak değerlendirilmesi de doğru olmaz. 6356 sayılı Kanun'un 4/2. maddesinde öngörülen, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Yoksa birbirinden ayrı işyerlerinde farklı işkoluna giren işler yapılıyorsa asıl ... yardımcı ... kavramı geçerli olmaz. Alt işveren işçileri ise, alt işverene ait bağımsız işyeri çalışanları olduklarından, bağlı bulundukları işkolunun, asıl işverenden ayrı olarak belirlenmesi gerekir. Nitekim 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 4. maddesinin gerekçesinde “Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir” şeklinde anılan durum açık olarak belirtilmiştir.
Somut uyuşmazlıkta; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ....12.2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2017/44 sayılı karara göre “... Tesis Yönetim Hizmetleri A.Ş.'de Bakanlığımızca yapılan incelemede; ... Şehir Hastanesindeki otopark, ofis-büro, teknik bakım, hasta yönlendirme, resepsiyon, refakat, taşıma, çamaşırhane, atık ve genel temizlik hizmetlerinin yürütüldüğü, işçilerin ağırlığının tüm iç ve dış yüzeyler, süpürgelikler, arşitravlar, borular ve oluklar dahil tüm yüzeyleri duvarlar, asansörler ve merdivenler, tüm tuvalet ve banyo malzemeleri, mobilyalar, kapılar, elektrikli aksesuarlar, mutfak, kiler, iç ve dış fikstürler, donanımlar ve aksesuarlar, oluklar, ızgaralar ve delikler, iç ve dış mekanların her türlü çöp ve kalıntıdan arındırılması genel temizlik hizmetlerinde çalıştıkları,, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı “Genel işler” işkolunda” yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
İnceleme konusu davada, davalı ... Tesis Yönetim Hizmetleri A.Ş.'’nin, ... Şehir Hastanesi işyerinde hizmet alım sözleşmesi ile faaliyet gösterdiği, hizmet alım sözleşmesinde ... tanımının “Temizlik hizmetleri, güvenlik hizmetleri, hasta yönlendirme ve refakat, resepsiyon, taşıma hizmetleri, otopark hizmetleri, atık yönetim hizmetleri, çamaşır ve çamaşırhane hizmetleri, yemek hizmetleri ve ilaçlama hizmetleri” olarak belirtildiği, işveren tarafından da işçilerin 682 temizlik personeli, 255 taşıma, 7 yönetim, 40 yönlendirme, 23 atık, 37 çamaşırhane, 16 mefruşat ve 28 otopark görevlisi olduğunun bildirildiği görülmektedir.
Diğer taraftan ortadan kaldırma ilamı sonra mahallinde icra edilen keşif sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda ise işçilerin temizlik personeli, taşıma, yönetim, yönlendirme, atık, çamaşırhane, mefruşat ve otopark görevlisi olarak görev yaptığı belirtilmiştir. Mahallinde dinlenilen bir tanık beyanlarından, yapılan işlerin sağlık hizmetleri ile ilgili olmadığı anlaşılmaktadır.
İşkolları Yönetmeliğine ekli listeye göre “Binaların genel temizliği” “Tesis bünyesindeki kombine destek hizmetleri” " Tehlikesiz atıkların toplanması" "Tehlikeli atıkların toplanması" gibi faaliyetlerin “Genel işler” işkoluna dahil olduğundan, Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespiti isabetlidir. Bu itibarla İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi yerindedir. ...” gerekçesiyle başvurunu esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.