"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1123 E., 2022/1814 K.
DAVA TARİHİ : 19.04.2021
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/187 E., 2022/135 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendikanın 01.04.2021 tarihinde davalı Bakanlığa başvuruda bulunarak Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü Özel Güvenlik Hizmet Alım İşi kapsamındaki alt işveren PTT Anadolum Lojistik AŞ'ye ait 1205737.010 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapabilmek için yetkili olduğunun tespitini istediğini, davalı ... Bakanlığının işyerinin/işin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olmadığından bahisle olumsuz tespit işlemi tesis ettiğini, hizmet alım sözleşmesinin 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olduğunu, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğüne özel güvenlik hizmeti veren PTT Anadolum Lojistik AŞ’nin bir kamu kurum kuruluşu olmadığını, ticaret hukuku hükümlerine göre kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişisi olduğunu, Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ’nin bir iştiraki olmasının, PTT Anadolum Lojistik AŞ'yi bir kamu kurum ve kuruluşu yapmadığını, dava konusu işyeri 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olduğundan ihale konusu işyerine ilişkin olarak işyeri toplu ... sözleşmesi yetkisi verilmesi gerektiğini, müvekkili Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağladığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 09.04.2021 tarihli ve 877826 sayılı olumsuz tespit işleminin iptaline, müvekkili Sendikanın 1205737.010 SGK sicil numaralı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gerekli yetki şartlarına ve çoğunluğuna sahip olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacı Sendikanın 03.03.2021 tarihinde Eti Maden İşletmeleri Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü işyerinde yetkili sendika olduğunun tespiti talebiyle başvurduğunu, Sendikanın PTT Anadolum Lojistik AŞ’ye ait Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğünde Özel Güvenlik Hizmet Alımı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapabilmesi için yapılan başvuruda ihale makamı olan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğünün 25.03.2021 tarihli ve 22972 sayılı yazısında da belirtildiği üzere söz konusu işin, 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olmadığı ve verilen bu bilgiler çerçevesinde hizmet alımı işinin 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (o) bendi hükmünde yer alan istisnalar kapsamında olduğu gerekçesiyle Sendikanın ilgili başvurusuna karşı yapılacak herhangi bir işlemin bulunmadığının 09.04.2021 tarihli ve 877826 sayılı yazı ile bildirildiğini, söz konusu cevabi yazıda herhangi bir yanlışlık bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. İhbar olunan PTT Anadolum Lojistik AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının dava dilekçesinde belirtmiş olduğu hizmet alım işi ve 1205737.010 SGK sicil numaralı işyerinin müvekkili Şirkete ait olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. İhbar olunan Güvenlik ve Savunma İşçileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitine konu işyerinin PTT Anadolum Lojistik AŞ’ye değil, PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ’ye ait olduğunu, müvekkili Sendika ile PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ arasında 02.02.2021 tarihinde 01.01.2021 - 31.12.2023 yürürlük süreli işletme toplu ... sözleşmesi bağıtlandığını, davacı Sendikanın dava konusu işyeri bakımından yetki tespit müracaatında bulunmasının mümkün olmadığını, zira bu işyerlerinde uygulanmakta olan ve devam eden işletme toplu ... sözleşmesi mevcut olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ ile Güvenlik ve Savunma İşçileri Sendikası arasındaki 01.01.2021-31.12.2023 yürürlük süreli işletme toplu ... sözleşmesinin yürürlükte olduğu sırada, işveren PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ’nin Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile 01.03.2021-31.12.2023 süreli özel güvenlik hizmet alım işi sözleşmesini imzalamasının, bu işin alt işveren olarak PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ hakkında 19 numaralı işkolunda yeni bir işyeri anlamına geldiği ve dolayısıyla 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 38 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 01.01.2021-31.12.2023 yürürlük süreli işletme toplu ... sözleşmesinin kapsamında kaldığı gözetildiğinde, dava konusu işyeri hakkında davacı Sendika tarafından yetki tespiti başvurusunda bulunulmasının 6356 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “Toplu ... sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüz yirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir. ...” sınırlandırmasına aykırı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; işbu davadaki somut uyuşmazlık bakımından yetki tespiti talebine konu işyerinin 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ve 4735 sayılı Kanun’un 8 inci maddesi uyarınca ihale edilen işlerden olup, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi kapsamında faaliyet yürüten her bir alt işveren işyerinin ayrı bir toplu ... sözleşmesi ünitesi olarak kabul edilmek suretiyle yetki tespitinin sonuçlandırılmasının yasal zorunluluk olduğunu, PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ’nin PTT tarafından kurulmuş olmasının, Şirketin özel hukuk tüzel kişiliğini ve kâr amaçlı ticari özelliğini ortadan kaldırmadığını, Şirketin, kendi bütçesine sahip, kazanç elde etme amacı taşıyan ve bu kapsamda özel hukuk kurallarına göre işletilen, teknik anlamda kamu hizmeti vermeyen bir özel hukuk Şirketi olduğunu, dolayısıyla kamu kurum ve kuruluşu olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ ile Güvenlik ve Savunma İşçileri Sendikası arasındaki 01.01.2021-31.12.2023 yürürlük süreli işletme toplu ... sözleşmesinin yürürlükte olduğu sırada, işveren PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ’nin Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile 01.03.2021-31.12.2023 süreli özel güvenlik hizmet alım işi sözleşmesini imzalamasının, bu işin alt işveren olarak PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri AŞ hakkında 19 numaralı işkolunda yeni bir işyeri anlamına geldiği ve dolayısıyla 6356 sayılı Kanun’un 38 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 01.01.2021-31.12.2023 yürürlük süreli işletme toplu ... sözleşmesinin kapsamında kaldığı gözetildiğinde, dava konusu işyeri hakkında davacı Sendika tarafından yetki tespiti başvurusunda bulunulmasının 6356 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “Toplu ... sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüz yirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir. ...” sınırlandırmasına aykırı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.