"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/3971 E., 2022/1592 K.
DAVA TARİHİ : 08.04.2016
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Niğde 1. Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
SAYISI : 2016/217 E., 2017/513 K.
Taraflar arasındaki alacak ve tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, 1992 yılından itibaren Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü nezdinde mevsimlik işçi olarak zincirleme ... sözleşmeleri ile çalıştığını, 2001 yılında kadroya geçtiğini, 2005 yılında Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün kapatılarak Niğde İl Özel İdaresine devredildiğini, 1985 yılından 2001 yılına kadar geçen hizmet süresinin kademe ve derece hesabında dikkate alınmadığından alacaklarının eksik ödendiğini ileri sürerek müvekkilinin derece ve kademesinin geçmiş çalışma süresi de dikkate alınarak tespitini ve ücret farkı, yıpranma prim farkı, ilave tediye farkı, ikramiye farkı alacaklarının davalı Kurumdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, davacının intibak işlemlerinin işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmeleri hükümleri dikkate alınarak yapıldığını ve intibak fark alacaklarının ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının Niğde Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü nezdinde mevsimlik işçi olarak 5 yıl, 20 gün çalıştığı, 02.02.2001 tarihinde kadrolu işçi statüsüne geçirildiği ve bu tarih itibarıyla 1. derecenin 1. kademesinden intibakı yapılmış ise de mevsimlik işçilikte geçen süre dikkate alındığında davacının emekli olduğu 14.02.2008 tarihi itibarıyla 9. derecenin 13. kademesinde olduğunun tespitine; ancak emeklilik tarihi ve davanın 08.04.2016 tarihinde açıldığı hususu ile davalı vekilinin süresi içerisinde zamanaşımı def'inde bulunduğu dikkate alındığında çalıştığı tüm döneme ilişkin fark alacaklarının zamanaşımına uğradığı gerekçesi ile fark alacaklarının reddine dair davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde; fark alacaklar derece ve kademe tespitine ilişkin karar ile muaccel olduğundan zamanaşımı nedeniyle fark alacakların reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, bilirkişinin zamanaşımı yönündeki değerlendirmeyi Mahkemeye bırakmaksızın hesap yapmama yönünde karar vermesinin hatalı olduğunu ileri sürerek fark alacakların kabulüne karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının derece ve kademe tespitinin hatalı yapıldığını, davalı İdare tarafından da davacının mevsimlik işçilikte geçen çalışması dikkate alınarak davacının emeklilik tarihi itibarıyla intibakının yapıldığını, İlk Derece Mahkemesince davacının poziyonuna ve toplu ... sözleşmesi hükümlerine aykırı şekilde tespitte bulunulduğunu, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin dikkate alınmaksızın karar verildiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının 14.02.2008 tarihinde emekli olduğu, davanın 08.04.2016 tarihinde açıldığı, alacakların 5 yıllık zamanaşımına süresine tâbi olduğu hususları dikkate alındığında davacının fark alacaklarının zamanaşımına uğradığından reddine ilişkin İlk Derece Mahkemesi değerlendirmesinin yerinde olduğu; eda davası yönünden ret kararı yerinde olduğundan dava tarihi itibarıyla fiilen çalışması bulunmayan davacının yaşlılık aylığına esas kazancın ve dolayısıyla emeklilik aylığının etkisi nedeniyle tespit davası açtığını ileri sürmediği de dikkate alındığında davacının söz konusu tespit davası açmasında güncel hukuki yararının kalmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle dava şartı yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; dava dilekçesinde yer alan açıklamalar karşısında müvekkilin derece ve kademe tespitinin emekli aylığına etkisi ve bunun talep edilmeği şeklindeki değerlendirmelerin hatalı olduğunu, müvekkilin kıdem ve derece intibakının düzeltilmesi ve düzeltmeye kadar aldığı eksik emekli maaşı ile düzeltme sonrası alması gereken emekli maaşı farkının hesaplanarak ödenmesi talebi ile dava açtıklarını, alacak talepleri yönünden dava zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin de bu gerekçe ile hatalı olduğunu, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2015/1349 Esas, 2018/602 sayılı Kararı ile 2018/201 Esas, 2018/705 Karar sayılı kararları ile aynı talepleri içerir benzer davalarda davaların kabulüne karar verildiğini ileri sürerek davanın kabulüne karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının fark alacaklarının zamanaşımına uğrayıp uğramadığı, eda davası yönünden zamanaşımı nedeniyle verilen ret kararının tespit davasının görülmesine engel bir dava şartı yaratıp yaratmadığı hususundadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun)369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası, 114 üncü ve 115 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava dilekçesinde davacının sürekli işçi olarak çalışmaya başlamadan evvel geçen çalışma süresinin dikkate alınarak emeklilik tarihi itibarıyla belirlenecek derece ve kademenin tespiti ile bu tespitten kaynaklanan fark alacaklara ilişkin taleplerin birlikte istendiği görülmektedir.
3. ... sözleşmesinin sona erdiği tarih (14.02.2008) ile dava tarihi (08.04.2016) dikkate alındığında fark alacaklarının zamanaşımı sebebiyle reddi yerindedir.
4. Davacı tarafça alacak davası ile birlikte açılan tespit davasında davanın açıldığı tarih itibarıyla hukuki yararın bulunduğu sabittir. Ancak davacının fark alacakların tahsiline ilişkin isteminin zamanaşımı nedeniyle reddi dolayısıyla artık davacının tespit talebinde de hukuki yararının kalmadığı anlaşılmaktadır.
5. Zira dava şartları, dava açılmasından hükmün verilmesine kadar var olmalıdır. 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davanın açıldığı sırada var olan bir dava şartı daha sonra ortadan kalkarsa bu durumda davanın esastan değil usulden reddi gerekmektedir.
6. Ancak Bölge Adliye Mahkemesince davacının derece ve kademe tespiti istemine ilişkin yapılan değerlendirmede alacak ve tespit davası olmak üzere ayrı ayrı iki dava varmışcasına değerlendirme yapıldığı görülmektedir. Davacı tarafça tespit ve alacak davasının birlikte açıldığı gözetilmeksizin iki ayrı dava açılmışcasına tespit davasının açılmasında dava dilekçesinde emeklilik aylığı ile bağlantı kurulmadığı ve sair gerekçelerle en başından itibaren hukuki yarar bulunmadığının kabulü hatalı olmuştur.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, sonucu itibarıyla doğru bulunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek onanması, 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesince yapılan değerlendirmeye yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile sonucu itibarıyla doğru olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının talep hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.