"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/135 E., 2022/113 K.
DAVA TARİHİ : 18.12.2019
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 44. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/635 E., 2020/357 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı firma bünyesinde ....09.2000-22.11.2019 tarihleri arasında büro elemanı olarak aralıksız çalıştığını, son net ücretinin net 2.550,00 TL olduğunu, asgari ücret ve asgari geçim indirimi kısmının bankadan kalan miktarın ise elden ödendiğini, ayrıca yemek ve servis yardımının işverence karşılandığını, müvekkilinin haftanın 6 günü 08.00-18.00 saatleri arasında çalştığını, ayrıca ortalama haftanın 3 günü ... yoğunluğu nedeniyle çalışmanın saat 19.00’a kadar uzadığını, dinî bayramlar dışında tüm ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını, müvekkili tarafından Elmadağ 1. Noterliği vasıtasıyla düzenlenen 15.11.2019 tarihli ihtarname ile fazla çalışmaların, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin ödenmemesi, sigorta primlerinin gerçek ücretten yatırılmaması, ayrıca işveren tarafından hakaret edilmesi ve ağır psikolojik baskı uygulanması sebebiyle ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini beyanla kıdem tazminatı, yıllık izin alacağı, fazla çalışma alacağı, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inin olduğunu, davacının iddia ettiği gibi işyerinde psikolojik baskı ve hakaretin söz konusu olmadığını, davacının 14.11.2019 tarihinde çalışma saati bitimi 18.00 olmasına rağmen saat 17.45’te işten çıktığı sırada Şirket sahibinin işyerine geldiğini ve davacıyı servisi beklerken bulduğunu, bunun üzerine Yönetim Kurulu başkanı V.K’nın davacıyı uyardığını, ertesi gün ve devamında davacının işe gelmemesi üzerine devamsızlık tutanakları düzenlendiğini, büro elemanı olarak çalışan davacının fazla çalışma yapmadığını, yapmış ise bunun ücretinin kendisine ödendiğini, bordroları incelendiğinde davacının dinî ve millî bayramlar da çalışmadığının anlaşılacağını, davacının banka kayıtları ile müvekkili tarafından düzenlenen bordroların uyumlu olduğunu davacıya yıllık izinlerini eksiksiz kullandırıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları ve ... sözleşmesinin feshine dair gönderilen ihtarname tarihi dikkate alınarak davacının ....09.2000-15.11.2019 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı, ücret bordroları uyarıncı en son net 2.500,00 TL ücret aldığı, ayrıca tanık beyanları uyarınca bir öğün yemek ve servis imkânının işverence sağlandığı, davacının fazla çalışmaların, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiği, dosyaya davacıya ait puantaj kayıtlarının sunulmadığı, bu nedenle davacı tanık beyanları dikkate alındığında davacının haftalık 12 saat fazla çalışma yaptığı, dinî bayramlar ve yılbaşı hariç ... bayram ve genel tatillerde çalıştığı, davalı tarafça sunulan belgeler dikkate alınarak davacının 176 gün izin kullandığı, bakiye 170 günlük yıllık izin alacağı bulunduğu gerekçeleriyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacı asıl dinlenmeden 2012 yılı öncesi için hiç yıllık izin kullanmadığı yönünde karar verilmesinin hatalı olduğunu, davacının 2012 yılından önceki izinlerin kullanıldığına ilişkin imzalı evraklar bulunduğunu, davacının fazla çalışma yaptığı, ... bayram ve genel tatil ücretlerini alamadığı yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığını, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, gerçek fesih iradesinin araştırılması gerektiğini, davacının alacağını alamadığı için değil görevini izinsiz terk ettiği için ... sözleşmesini feshettiğini, kıdem tazminatı verilmemesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının ....09.2000-15.11.2019 tarihleri arasında davalı işyerinde büro elemanı olarak çalıştığı, ücret bordroları, tanık beyanları nazara alındığında en son 2.500,00 TL ücret aldığı, davacının yargılamaya konu işçilik alacaklarını alamadığından bahisle davalıya 18.11.2019 tarihinde ihtarname gönderdiği, davalının işyerini izin almadan terkettiği yönündeki beyanına değer verilemeyeceği, dosya kapsamına göre davacının fazla çalışma ve ... bayram ve genel tatil alacaklarının bulunduğu, davalı vekilinin istinaf dilekçesinde belirttiği ve davacının kullandığını iddia ettiği tüm izin günlerinin bilirkişi raporunda ... ... belirtilerek bilirkişi tarafından yapılan hesaplamada düşülmüş olduğu, iddiaya konu tüm belgeler değerlendirildiğinden davacı asılın dinlenmesine gerek olmadığı, yine hesaba konu yıllık izin hakkının kullandırıldığının ya da ücretinin ödendiğinin yazılı belge ile ispat edilemediği gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; ... sözleşmesinin feshi, fazla çalışma, ... bayram genel tatil ve yıllık ücretli izin alacaklarının ispatı ile hesaplanması ve zamanaşımı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 24, 32, 41, 44, 47, 53, 59 ve 63 üncü maddeleri, 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 7036 sayılı ... Mahkemeler Kanunu'nun 15 inci maddesi ile 4857 sayılı Kanun'a eklenen "Zamanaşımı süresi" başlıklı ek madde 3, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 147 nci maddesi.
3. 6100 sayılı Kanun'un "Hâkimin davayı aydınlatma ödevi" kenar başlıklı 31 inci maddesi ile "Somutlaştırma yükü ve delillerin gösterilmesi" kenar başlıklı 194 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Taraflar arasında davacının yıllık izin alacağı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
3. 4857 sayılı Kanun'un 59 uncu maddesinde, ... sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için ... sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır. Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır.
4. 6100 sayılı Kanun'un 31 inci maddesinde ise, hâkimin davayı aydınlatma ödevi düzenlenmiş olup madde uyarınca, hâkimin uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabileceği, soru sorabileceği ve delil gösterilmesini isteyebileceği düzenlenmiştir.
5. Somut uyuşmazlıkta, davalıya ait işyerinde ....09.2000-15.11.2019 tarihleri arasında çalıştığı anlaşılmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalı tarafça sunulan yılık izin belgeleri değerlendirilmiştir. Ancak 2012 yılı öncesine ilişkin bir belge sunulmadığı görülmektedir. Davacının 2012 yılına kadar olan çalışma süresi boyunca hiç izin kullanmadan çalışması hayatın olağan akışına aykırıdır. Bu durumda İlk Derece Mahkemesince; 6100 sayılı Kanun'un 194 üncü maddesi gereği davacının somutlaştırma yükü, aynı Kanun'un yukarıda belirtilen 31 inci maddesi gereği hâkimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunduğu göz önüne alınarak davacı asılın çalışma süresi boyunca yıllık ücretli izin kullanıp kullanmadığı, kullanmış ise kaç gün kullandığı konusunda beyanı alınmalı, bundan sonra sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre bir karar verilmelidir. Bu husus gözetilmeden karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
6. Taraflar arasında fazla çalışma ve ... bayram ve genel tatil ücreti alacakları bakımından da uyuşmazlık bulunmaktadır.
7. Fazla çalışma ve ... bayram ve genel tatil ücreti alacakları yönünden davacı taraf; haftanın 6 günü 08.00-18.00 saatleri arasında çalıştığını, ayrıca ortalama haftanın 3 günü ... yoğunluğu nedeniyle çalışmanın saat 19.00’a kadar uzadığını, dinî bayramlar dışında tüm ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını iddia etmiş; davalı taraf ise davacının haftalık çalışma süresinin 45 saatlik yasal sınırı aşmadığını, ... bayram ve genel tatillerde de çalışma olmadığını, davacının yalnızca bir ay fazla çalışma yaptığını, bu çalışmanın da karşılığı ücretin ödendiğini savunmuştur. Dinlenen her iki davacı tanığı da çalışmanın haftanın 6 günü 08.00-18.00 saatleri arasında olduğunu, bunun dışında haftanın en az 3 günü 19.00'a kadar çalışmanın uzadığını, dinî bayramlar ve 01 Ocak günlerinde çalışılmadığını diğer resmî tatillerde çalışıldığını beyan etmişler; davalı tanığı ise çalışmanın 08.00-18.00 saatleri arasında olduğunu doğrulamış ancak çalışmanın haftanın 5 günü olduğunu, nadiren cumartesi günleri çalışıldığını, resmî tatiller ve dinî bayramlarda çalışılmadığını ifade etmiştir. Bazı yıllık izin formlarında hafta tatili gününün pazar günü olarak belirtildiği görülmüştür. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; davacının haftanın 3 günü 08.00-18.00 saatleri arasında, 3 günü ise 08.00-19.00 saatleri arasında çalıştığının kabulü ile haftalık 12 saat çalışma yaptığı, dinî bayramlar ve 01 Ocak günleri dışında ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı belirlenerek 01.12.2014-31.12.2018 dönemi için hesaplama yapılmıştır. Davacı tanıklarından Ö.İ., davalı işyerinde 2006 ile 2018 yılları arasında çalıştığını; diğer davacı tanığı H.Ş. ise 13.12.2017 tarihinden itibaren yaklaşık 4 ay çalıştığını beyan etmiştir. Davalı taraf; davacı tanığı Ö.İ' nin Alfa Solar isimli Şirketin ... fabrikasında çalıştığını, bu nedenle görgüye dayalı bilgisi olmadığını ayrıca tanığın işverene karşı davası olduğundan beyanlarına itibar edilemeyeceğini ileri sürmüştür. Sözü edilen davacı tanığı, davalı işveren aleyhine davası olmadığını beyan etmiş; davalı tarafça dosya içerisine davacı tanığının 14.....2014 tarihli ...'ye görevlendirme talepli dilekçesi, görevlendirme yazıları, yıllık izin belgeleri ve oryantasyon belgeleri sunulmuştur.
8. Yapılan açıklamalar doğrultusunda İlk Derece Mahkemesince öncelikle, davacı tanığının davalıya karşı açmış olduğu dava olup olmadığı ve davalı tarafça iddia edildiği gibi farklı bir fabrikada çalışıp çalışmadığı açıklığa kavuşturulmalıdır. Bundan sonra tanıkların ancak görgüye dayalı beyanlarına itibar edilebileceği, işverene karşı davası bulunan ya da davacı ile menfaat birliği içinde olan tanık beyanının ... başına ispata yeterli olmayacağı, bu tür tanık beyanlarına diğer delillerle desteklendiği dönem ve ölçüde itibar edilebileceği dikkate alınarak sonucuna göre bir karar verilmelidir. Belirtilen hususlar gözetilmeden eksik inceleme ile karar verilmesi de hatalı olduğundan bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.