"İçtihat Metni"
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Şirkette 01.04.2009-20.05.2021 tarihleri arasında çalıştığını, ... sözleşmesinin davalı işverence feshedildiğini, feshe gerekçe olarak istihdam edildiği bölümün kapatılması nedeniyle zorlayıcı sebeplerin oluşmasının gösterildiğini ancak işten çıkış kodunun Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) 22 (diğer nedenler) olarak bildirildiğini, söz konusu kodun, somut olayda ... sözleşmesinin sona erme gerekçesi olarak müvekkiline bildirilen durum ile örtüşmediğini ve ... ... Kurumu tarafından işsizlik maaşı talebinin bildirilen fesih gerekçesi nedeniyle reddedildiğini ileri sürerek işten çıkış kodunun düzeltilmesini ve davanın SGK'ya bildirilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Şirket vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunarak davacının çalıştığı bölümünün kapatılmasıyla çalışma olanağının kesin ve sürekli olarak ortadan kalkması nedeniyle ... sözleşmesinin haklı olarak feshedildiğini, tüm işçilik alacaklarının kendisine ödendiğini, işten ayrılış bildirgesinde çıkış kodunun 22 olarak gösterildiğini, diğer kodların mevcut durumla herhangi bir ilgisi olmadığından bu kodun kullanıldığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 106 ncı maddesinin 3 üncü fıkrası gereğince eda davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde tespit davasının açılmasında hukuki yararın bulunmadığı gerekçesiyle davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davacının işten çıkış kodunun hatalı bildirilmesi nedeniyle işsizlik ödeneği alamadığını, bu nedenle açtıkları davada hukuki yararının bulunduğunu belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının eda davası açma imkânı bulunmasına rağmen tespit davası açmasında hukuki yararı bulunmadığından Mahkemenin davanın hukuki yarar yokluğundan reddi kararının usul ve kanuna uygun gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, SGK işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten çıkış kodunun düzeltilmesine ilişkin tespit isteminde davacının hukuki yararının bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesi, 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ile 115 inci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 2020/1 sayılı Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesi'nin "A) İşsiz Ödeneği" başlığı altında düzenlenen (3.6) maddesinin ilgili kısmı şöyledir:
" Sigortalı işsizlerin mahkeme kararı ile birlikte Kurumumuza başvurmaları halinde aşağıda belirtildiği üzere işlem yapılmalıdır.
a. Sigortalı işsizin işveren aleyhine açmış olduğu, Kurumumuzun taraf olmadığı davanın işçi lehine sonuçlanması halinde,
1. Mahkeme kararında; ihbar ve/veya kıdem tazminatına hükmedilmiş veya 4447/51 inci madde kapsamında fesih işleminin yapıldığı yönünde bir ifadeye yer verilmiş olması halinde yasa kapsamında fesih işlemi yapıldığı kabul edilir ve diğer koşulları sağlayanlar İS hizmetlerinden yararlandırılır.
2. Mahkeme kararı kesinleşmiş olmalıdır. Mahkeme kararının kesinleşip kesinleşmediği; ilgili mahkeme tarafından karara eklenen kesinleşme ibaresi veya yasal süresinde temyiz edilmediğine dair bir yazıdan anlaşılmaktadır."
3. Değerlendirme
1.Tespit davası kendine özgü davalardan olup dava sonucunda istihsal edilecek ilâmın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. 6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması gerekir.
2. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi hâkim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde davanın 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesi göre dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir.
3. Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde eda davası açılabilecek hâllerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur.
4. Somut uyuşmazlıkta, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden davacının davalıya ait işyerinde çalışmakta iken ... sözleşmesinin işverence davacının çalıştığı bölümün kapatılması nedeniyle feshedildiği, SGK sigortalı işten ayrılış bildirgesine göre çıkış kodunun 22 olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. İlgili mevzuata göre fesih kodunun 22 olarak bildirilmesi durumunda işçinin işsizlik ödeneği alamayacağı açıktır.
5. Açıklanan dava dosyası, tespit davasına ilişkin kanuni düzenlemeler, yukarıda belirtilen Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesi'nin ilgili maddesi de dikkate alındığında, davacının işten çıkış koduna yönelik tespit talebinde güncel hukuki yararı bulunmaktadır. Çünkü davacı, başka bir eda davasına gerek kalmadan tespit hükmü ile işsizlik ödeneği talebinde bulunabilecektir. Bu durumda, Mahkemece davalı işveren yönünden uyuşmazlığın esasına yönelik inceleme yapılmak suretiyle hüküm kurulması gerekirken davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.