"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraf vekillerince tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti
Davacı Şirket vekili dava dilekçesinde; davalı Kurum tarafından yapılan inceleme sonucunda Şirketin mezkur adresinde sözleşme ile yardımcı faaliyetler alanında yaptığı işlerin muvazaalı olduğu yönünde tespite varıldığını, firmanın istif ve paketleme-yükleme işi yaptığını, tüp imalat işinin otomatik makinelerle yapılan bir ... olduğunu ve banttan çıkan tüplerin istifi ve depolanmasının çalışanlar tarafından yapıldığını, ancak 26.08.2015 tarihli müfettiş raporunda asıl ... - yardımcı ... ayrımı yapılmadığı gibi hangi işçinin asıl işte hangi işçinin yardımcı işte çalıştığına dair bir ayrıma gidilmeksizin rapor tanzim edildiğinden bahisle davalı Kurumun 07.04.2015 tarihli ve 76020743-667.1-11906 sayılı raporunun iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde; davacı işyerinde şikâyet üzerine teftişte bulunulduğunu, 24.07.2014 tarihli teftiş sonucunda 26.08.2014 tarihli ve INC-7248/53 sayılı raporun tanzim edildiğini, tutanakta belirlendiği üzere ... İnşaat Taahhüt Ticaret işçilerinin temizlik işinde çalışmadığı, tüp üretim bölümünde çalıştığı yönünde tespit yapıldığını, davacı Şirkette çalışan bir kısım işçilerin alt işveren tarafından üstlenilen temizlik işlerinde çalışmadığının tespit edildiğini, yine davacı Şirketten kimseyi tanımadıklarını ifade ettiklerini, bu tespitler kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olarak tespit edildiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti
Mahkemenin 10.12.2015 tarihli ve 2015/218 Esas, 2015/488 Karar sayılı kararı ile toplanan deliller ve alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın reddine karar verilmiştir.
Bozma ve Bozmadan Sonraki Yargılama Süreci
Kararın davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.....2019 tarihli ve 2017/22559 Esas, 2019/14356 Karar sayılı kararı ile davacı Şirketin yaptığı ... veya işler ve nerelerde faaliyet gösterdiği açıklığa kavuşturularak muvazaa olgusunun kuşkuya yer vermeyecek şekilde gerekirse mahallinde keşif yapılmak suretiyle netleştirilmesi gerektiği gerekçesi ile Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece söz konusu bozma ilâmına uyularak yapılan bozma sonrası yargılamada, iptali talep edilen 07.04.2015 tarihli ve 76020743-667.1-11906 sayılı raporun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı müfettişler tarafından düzenlendiği, davanın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltilmesi gerektiğinden davalı olarak gösterilen ... Çalışma ve ... Kurumu Genel Müdürlüğü-... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeni ile reddine; davalı Bakanlık bakımından ise söz konusu Bakanlık müfettişleri tarafından düzenlenen 07.04.2015 tarihli ve 76020743-667.1-11906 sayılı rapora karşı muvazaalı işlemin diğer tarafını oluşturan dava dışı Habaş Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal End. A.Ş. tarafından da raporun iptali amaçlı ... 10. ... Mahkemesi nezdinde dava açıldığı, ... 10. ... Mahkemesinin 13.....2017 tarihli ve 2015/339 Esas, 2017/211 Karar sayılı kararı ile davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aleyhine açılan davanın reddine karar verildiği, söz konusu kararın Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiği, aynı konuda açılan söz konusu davanın reddine ilişkin kararın işbu dava bakımından da güçlü delil teşkil ettiği gerekçesi ile davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hakkında açılan davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz
Kararı taraf vekilleri temyiz etmiştir.
Gerekçe
1.Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve özellikle gerekçeli karar başlığında “Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı” olarak gösterilen davalı tarafın karar tarihi itibarıyla isminin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olduğunun ve bu hususun mahallinde düzeltilebilir maddi hata mahiyetinde olduğunun anlaşılmasına göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2. 4857 sayılı ... Kanunu’nun 92 nci maddesine göre:
“91 inci madde hükmünün uygulanması için ... hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan ... müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, ... için gerekli olan malzemeyi 93. maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak ... Teftişi Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli ... müfettişleri ve işçi şikayetlerini inceleyen bölge müdürlüğü memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; ... müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili ... müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. ... müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili ... mahkemesine itiraz edilebilir”.
Anılan yasal hüküm ile çalışma ilişkilerini korumak ve geliştirmek, ortam ve koşullarını denetlemek görevi ... müfettişlerine verilmiştir. Buna göre ... müfettişleri işyerinde genel kontrol ve inceleme denetimi yaparlar.
İşyerinde işin yürütümü yönünden çalışma hayatı ile ilgili tüm mevzuat hükümlerine ve işçi sağlığı ve ... güvenliği açısından ise işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerinin uyulup uyulmadığının tespiti, genel denetimdir. Genel denetim ise yargısal faaliyet olarak nitelendirilemez.
Kontrol denetimi ise genel denetim sonrası (işin yürütümü veya işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin) mevzuata aykırılık ve eksiklik olarak tespit edilen olguların, verilen süre içinde giderilip giderilmediğini kontrol edilmesidir.
İnceleme denetimi, bir kişinin ya da kurumun başvurusu üzerine yapılan denetimdir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 106 ncı maddesinin son fıkrasına göre ise maddi vakıalar, ... başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz.
Diğer taraftan 6100 sayılı Kanun’un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca; “Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları” dava şartıdır. Aynı Kanun'un devam eden 115 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ise “Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder”.
Somut olayda, dava konusu yapılan inceleme raporundaki tespitler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın anılan Bakanlık aleyhine açılması gerekirken tespit ile ilgisi bulunmayan ... ... Kurumu Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilmesi temsilcide hata mahiyetindedir. Her ne kadar Mahkemece bozma sonrası yapılan yargılamada husumet Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltilerek esas bakımından söz konusu Kurum hakkında karar verilmiş ise de 6100 sayılı Kanun’un 124 üncü maddesi gereğince ... ... Kurumu Genel Müdürlüğünün taraf olmaktan çıkarılmasına karar verilmesi gerekirken davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmesi hatalı olmuştur.
Ayrıca her ne kadar davalılar vekili her bir davalı bakımından davanın ret gerekçesinin ayrı olması nedeni ile ... vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz talebinde bulunmuş ise de her iki Kurumun da temyiz aşaması dâhil yargılama boyunca tüzelkişiliği temsilen aynı vekille temsil edildiği, ilk olarak dava kendisine yöneltilen ... ... Kurumu Genel Müdürlüğünün taraf sıfatının bulunmadığı, bu nedenle yapılan değişikliğin esasında bir taraf değişikliği olarak nitelendirilmesinin dahi mümkün olmayıp temsilcide yanılma mahiyetinde kabul edildiği dikkate alındığında Mahkemece ... vekâlet ücretine hükmedilmesinin yerinde olduğu anlaşılmaktadır.
Sonuç
Açıklanan sebeplerle;
1.Temyize konu kararın hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinin hükümden tamamen çıkartılarak yerine;
"Davalı ... Müdürlüğünün davada taraf olmaktan çıkarılmasına," ibaresinin,
2. Temyiz konu hüküm fıkrasının (7) numaralı bendinin hükümden tamamen çıkartılarak yerine;
“7- ... lehine vekâlet ücretine hükmedilmesine yer olmadığına,
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kendisini vekille temsil ettirdiğinden yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenen 5.100,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,” ibaresinin yazılmasına ve hükmün bu şekli ile DÜZELTİLEREK ONANMASINA, davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine, 19.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.