"İçtihat Metni"
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 18.09.2020 tarihli ve 2019/550 Esas, 2020/257 Karar sayılı kararı, Bölge Adliye Mahkemesinin 10.09.2021 tarihli ve 2021/2376 Esas, 2021/1860 Karar sayılı kararı ile kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 19.....2019 tarih 1504687 sayılı olumlu yetki yazısının 24.....2019 tarihinde kendilerine tebliğ edildiğini, davalı Bakanlıkça davalı Sendikaya kanuna uygun şekilde çoğunluk sağlanmadığı halde hukuka aykırı şekilde yetki verildiğini, yetki talebinin hatalı şekilde kabul edildiğini, ...'deki genel merkezin “Büro, yönetim” işkolunda tescilinin usule ve kanuna uygun olmadığını, asıl işe yardımcı ve asıl işle bütünlük arz etmesi nedeniyle "taşımacılık” işkolunda tespit edilmesi gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle müvekkili Şirketin ...’deki işyerinin taşımacılık işkolunda tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitine itiraz ve işkolu tespiti istemlerinin aynı davada birlikte görülemeyeceğini, davalı Bakanlıkça yapılan tüm işlemlerin hukuka uygun olduğunu, itirazda kanunda belirtilen hangi gereklerin yerine getirilmediğine dair açıklık bulunmadığını, itirazın yersiz olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davacının iddialarının herhangi bir delile dayanmadığını, bu nedenle esasa girilmeksizin reddi gerektiğini, sendikaya yetki verilmesinin usule ve kanuna uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle; “...Dava konusu somut olay 6100 sayılı HMK'nın 114/(2) ve 115 maddeleri ışığında Dava konusu somut olay 6100 sayılı HMK'nın 114/(2) ve 115 maddeleri ışığında değerlendirildiğinde; 6356 Sayılı Kanun'un "... Kolunun Tespiti" başlıklı 5. maddesindeki Bakanlığa Başvuru zorunluluğu'nun sonradan tamamlanması mümkün bir dava şartı olmadığı, zira öyle olsa idi yasada bu husususun da açıkça belirtilmesi gerektiği, açılan bu davada "hukuki yarar " dava şartının bulunup bulunmadığının da anılan "Özel Dava Şartı"nın yerine getirilerek Bakanlıkça verilen kararın niteliğine bağlı olduğu görülmektedir. Yukarıda açıkanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nun 114/(2) maddesinde tanımlanan ve sonradan tamamlanması Mahkememizce 6100 sayılı Yasanın lafzına ve ruhuna tamamen aykırı bulunan "Özel Dava Şartı" niteliğindeki 6356 Sayılı Kanun'un "... Kolunun Tespiti" başlıklı 5. maddesindeki Bakanlığa Başvuru zorunluluğuna uyulmadan açılan davanın özel dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddi gerektiği...” gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davanın dava şartı yokluğundan dolayı reddedilmesinin dava şartının tamamlanmasının mümkün olmadığı durumlarda geçerli olduğunu, dava şartı eksikliğinin giderilmesi mümkün ise öncelikle dava şartının giderilmesi için süre verilmesi ve süre sonucuna göre davaya devam edilmesi gerektiğini, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 115 inci madde gereği öncelikle dava şartı olan Bakanlığa başvurunun yapılması için taraflarına süre verilmesini talep ettikleri hâlde Mahkemece süre verilmeden davanın reddedildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle; “...Dava konusu somut olayda; davacı vekili 27/.../2019 tarihli dava dilekçesinde 19/.../2019 tarihli ....1504687 sayılı yetkinin iptali ile davacı müvekkili şirketin ...'deki işyerinin büro yönetim ... kolunda tespit edilmesine itiraz ile taşımacılık ... kolunda tespit edilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece 15/10/2019 tarihli tefrik ara kararı ile davacının ... kolu tespiti isteminin tefrikine karar verilmiş, mahkemenin işbu 2019/550 esasında kaydı yapılmıştır. ... ... Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen belgelere göre davalı şirketin ..., Kütahya Merkez, Kütahya ..., Kütahya Simav adresindeki araç muayene istasyonlarının taşımacılık ... kolu olarak tespit edildiği, SGK işyeri tescil bilgilerine göre davacının ...'de bulunan işyerinin de taşımacılık ... kolu olarak tescil edildiği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 25/01/2022 tarihli müzekkere cevabına göre de davacının işyerine ait herhangi bir ... kolu tespiti başvurusunun olmadığı, bu hali ile davanın açılmasında davacı şirketin hukuki yararından söz edilemeyeceği, kaldı ki yukarıda belirtilen Yargıtay kararındaki normatif düzenleme ve ilkeler doğrultusunda ... kolu tespitine ilişkin prosedürün yerine getirildiğinin de ispat edilemediği görülmekle, sonucu itibari ile ilk derece mahkemesi kararının yerinde olduğu görülmekle; mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı...” gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde yazılı sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 10.03.2014 tarihli ve 2014/6624 Esas, 2014/5297 Karar sayılı kararının ilgili kısmı ise şöyledir:
“...bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti görev ve yetkisinin, münhasıran Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında olduğu tartışmasızdır. Bakanlık bu yetkisini, kendisine intikal eden uyuşmazlık üzerine yapacağı tespit ve bu tespitin Resmi Gazete'de yayımlanması suretiyle kullanacaktır. İlgililer ise, usulünce alınmış bir işkolu tespit kararı ve bu kararın resmi gazetede yayımlanmasını müteakip, işkolu tespitine itiraz istemli dava açabileceklerdir. Usulüne uygun olarak alınan ve Resmi Gazete'de yayımlanan bir işkolu tespit kararı, bu davanın açılabilmesi için önşarttır...”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.