"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : VAKIF (VAKIF YETKİLİ ORGAN KARARLARININ İPTALİ)
İLK DERECE
MAHKEMESİ : İdil Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 Sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 nci alt bendi gereğince, düzelterek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak üzere İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılarak davanın hukuki yarar şartı yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işyerinde 2011 yılından beri büro personeli olarak çalıştığını, 07.10.2016 tarihinde İlçe Kaymakamı başkanlığında toplanan mütevelli heyetince alınan 2016/46 sayılı kararla ... sözleşmesinin feshedildiğini, kararın 14.10.2016 tarihinde müvekkiline tebliğ edildiğini, mütevelli heyeti başkanlığını ilçede kaymakam yerine getirmekte ise de sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının özel hukuk tüzel kişiliğini haiz olduklarını, bu yüzden mütevelli heyetin kararlarına karşı açılacak davalarda Uyuşmazlık Mahkemesinin 21.05.2012 tarihli ve 2012/42 Esas, 2012/113 Karar sayılı kararı ile 27.01.2014 tarihli ve 2014/17 Esas, 2014/44 Karar sayılı kararında da belirtildiği üzere adli yargı yerinin görevli olduğunu, müvekkilinin ... sözleşmesinin feshinin haklı bir nedene dayanmadığını, mütevelli heyet kararının da hukuka aykırı olduğunu iddia ederek İdil Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Mütevelli Heyetinin 07.10.2016 tarihli ve 2016/46 sayılı kararının iptaline, fesih ihbarnamesinin haksız ve hukuka aykırı olduğunun tespiti ile müvekkilinin işe iadesine, ... sözleşmesinin feshinin geçersizliğinin tespiti kararı ile birlikte 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 21 inci maddesi gereğince davalının müvekkilini 1 ... içerisinde işe başlatmasına, başlatmaması hâlinde müvekkiline 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödenmesine, kararın kesinleştirilmesine kadar çalıştırılmadığı süreler için müvekkiline 4 aylık ücret ve diğer tüm haklarının ödenmesi ile yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; 07.10.2016 tarih, 2016/46 sayılı ve 21.10.2016 tarih, 2016/49 sayılı mütevelli heyeti kararları doğrultusunda İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün yazısı çerçevesinde, güvenlik soruşturması sonucu 13 personel ile ilgili Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma, Terörizme Finansmanın Önlenmesi Hakkındaki Kanun'a muhalefet, resmî belgede sahtecilik, ikna suretiyle irtikap suçları ile ilgili yargılamanın devam ettiği belirtilerek 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (667 sayılı KHK) 4 üncü maddesi çerçevesinde yapılan değerlendirmede; davacının ... sözleşmesinin 667 sayılı KHK'nın 3 üncü maddesine dayanılarak FETÖ/PDY terör örgütü ile irtibatlı olduğu konusunda mütevelli heyetçe kanaate varıldığından feshedildiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davanın işe iade davası olduğu, iptali istenen mütevelli heyet kararı ile ... sözleşmesinin feshedildiğinden taraflar arasındaki uyuşmazlığın adli yargıda görülmesi gerektiği, davacı ile ilgili silahlı terör örgütüne üye olma, resmi belgede sahtecilik, ikna suretiyle irtikap, Terörizme Finansmanın Önlenmesi hakkında kanuna muhalefet suçlarından yargılamanın devam ettiği, İçişleri Bakanlığı mülkiyet müfettişlerince hazırlanan rapordaki tespitler gerekse güvenlik soruşturması değerlendirilerek karar verildiği, ... akdinin feshinde makul şüphe bulunduğu ... " gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; gerekçeli kararda müvekkili hakkında bir kısım suçlardan ceza davası bulunduğu belirtilmiş ise de söz konusu suçlardan müvekkilinin beraat ettiğini, mütevelli heyet kararının hukuken geçerli bir dayanağının bulunmadığını, tanık ifadelerinden anlaşılacağı üzere müvekkili ile birlikte 6 personelin işine son verilmesi yönündeki mütevelli heyet kararının müzakere sonucu alınmadığını, bazı üyelerin toplantıya dahi iştirak etmediklerini, mütevelli heyeti kararının hukuka aykırı olduğunu ... sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ... sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde ... davası açılabilecek hallerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur (Emsal Yarg. HGK 02.04.2003 T 2003/1-256 E., 2003/269 K., 24.....1992 T 1992/1-347 E., 1992/394 K., 15. HD. 22.04.2004 T 2003/5627 E., 2004/2300 K.). 6100 sayılı HMK'nın 114/1-h. maddesine göre hukuki yarar dava şartıdır. "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ... sürebilirler (HMK 115/1). Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir.
Davacının mahkemenin 2019/115 esasına kayıtlı görülen işe iade davasında feshin geçersizliği tespiti talebi içinde söz konusu mütevelli heyetin kararının hukuka aykırılığın tespitinin de bulunduğu açıktır. Dolayısı ile ayrıca mütevelli heyet kararının iptalinin talep edilmesinde hukuki yarar bulunmamaktadır. Bir an için işe iade davası 30 işçi koşulu bulunmadığından reddedildiğinden feshin tartışılmadığı, bu açıdan mütevelli heyet kararının hukuka aykırılığın ayrıca tespit edilebileceği ... sürülebilirse de; feshin haksızlığının (mütevelli heyet kararının hukuka aykırılığının) açılmış veya ileride açılması muhtemel alacak davasında tartışılabileceği, ... davasında tartışılabilecek olgu için tespit davası açılmasında hukuki yararının bulunmadığı anlaşıldığından davanın hukuki yarar şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken esas yönünden değerlendirme yapılarak karar verilmesi hatalıdır.
Mahkemenin kararı gerekçe itibariyle hatalı olduğundan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2. maddesi uyarınca kaldırılarak davanın hukuki yarar şartı yokluğundan reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulması gerekmiştir..Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ... sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde ... davası açılabilecek hallerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur (Emsal Yarg. HGK 02.04.2003 T 2003/1-256 E., 2003/269 K., 24.....1992 T 1992/1-347 E., 1992/394 K., 15. HD. 22.04.2004 T 2003/5627 E., 2004/2300 K.). 6100 sayılı HMK'nın 114/1-h. maddesine göre hukuki yarar dava şartıdır. "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ... sürebilirler (HMK 115/1). Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir.
Davacının mahkemenin 2019/115 esasına kayıtlı görülen işe iade davasında feshin geçersizliği tespiti talebi içinde söz konusu mütevelli heyetin kararının hukuka aykırılığın tespitinin de bulunduğu açıktır. Dolayısı ile ayrıca mütevelli heyet kararının iptalinin talep edilmesinde hukuki yarar bulunmamaktadır. Bir an için işe iade davası 30 işçi koşulu bulunmadığından reddedildiğinden feshin tartışılmadığı, bu açıdan mütevelli heyet kararının hukuka aykırılığın ayrıca tespit edilebileceği ... sürülebilirse de; feshin haksızlığının (mütevelli heyet kararının hukuka aykırılığının) açılmış veya ileride açılması muhtemel alacak davasında tartışılabileceği, ... davasında tartışılabilecek olgu için tespit davası açılmasında hukuki yararının bulunmadığı anlaşıldığından davanın hukuki yarar şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken esas yönünden değerlendirme yapılarak karar verilmesi hatalıdır..." gerekçesiyle davanın hukuki yarar şartı yokluğundan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; Bölge Adliye Mahkemesi tarafından karara dayanak yapılan işe iade davasının 30 işçi şartının sağlanamaması nedeniyle dava ön şart yokluğu nedeniyle usulden reddedildiğini, davanın esasına hiçbir şekilde değinilmediğini bu yönüyle karara dayanak oluşturamayacağını, aynı zamanda Bölge Adliye Mahkemesi karar gerekçesinde belirtilen feshin haksızlığının (mütevelli heyet kararının hukuka aykırılığının) açılmış veya ileride açılması muhtemel alacak davasında tartışılabileceği hususunun da hatalı olduğunu, Bölge Adliye Mahkemesinin bunu önünde bulunan derdest uyuşmazlıkta tartışmak yerine ... ve ihtimale bağlı bir uyuşmazlıkta tartışılması gerektiğini belirterek işin esasına girmekten imtina ettiğini, müvekkilinin mahkeme önüne taşıdığı işbu uyuşmazlığın çözümü için ayrı bir davanın işaret edilmiş olmasının hukuka aykırı olduğunu, müvekkilinin söz konusu alacak davasını açıp açmamakta serbest olduğunu, alacak davası açma ... tamamen müvekkilinin tasarrufunda olduğundan bu hakkın kullanılıp kullanılmamasına olumsuz bir netice bağlayarak hukuki yarar yokluğundan istinaf talebinin reddedilmiş olmasının yersiz olduğunu, bu nedenlerle istinaf talebinin reddine dair verilen kararın hukuka aykırı olduğunu, kararın bozulması gerektiğini, ayrıca istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçeleri tekrar ettiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işe iade davası reddolunan davacı işçinin feshe dayanak teşkil eden davalı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Mütevelli Heyetinin 2016/46 sayılı kararın iptalini ayrıca talep etmesinde hukuki yararın bulunup bulunmadığı hususundadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun' un 114 üncü maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371inci maddeleri, 4857 sayılı Kanun' un 18 inci maddesinin birinci fıkrası ve ilgili diğer hükümleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.